به اعتقاد نگارنده تاریخ شهادت امام حسین(علیه السلام) از دو راه قابل بررسى است:
اول: از طریق زیج. بنا به عقیده منجّمان عصر حاضر، زیج بهادر خانى تألیف مولا غلامحسین جونپورى شیرازى یکى از دقیق ترین زیج هاى جهان به شمار مى رود. این زیج، آغاز سال ۶۱ هجرى را روز یک شنبه دانسته است،(۱۶) در نتیجه روز دهم محرم (عاشورا) سه شنبه خواهد بود، زیرا مبناى کار زیج، محاسبه به امر وسط است; یعنى ماه هاى فرد [۱،۳،۵...] را سى (۳۰) و ماه هاى زوج را ۲۹ روز به حساب مى آورند و در هر دوره سى ساله، یازده(۱۱) بار ذى حجه را سى روز (کبیسه) حساب مى کنند، و حال آن که به حسب رؤیت، این امکان وجود دارد که سه تا چهار ماه پشت سرهم ۲۹ روز واقع شود. از این رو گاهى اول ماه به حسب رؤیت دست کم یک روز قبل از اول ماه به حسب امر وسط واقع مى شود; یعنى گاهى روز دوم ماه با روز اول جدول زیج منطبق مى گردد. پس از این جا مى توان حدس قوى داشت که روز عاشورا دوشنبه بوده است.
دوم: از راه ریاضى و بدون مراجعه به جدول زیج; یعنى از طریق محاسبه از آغاز مبدأ سال اول هجرى تا روز عاشورا که جمعاً بیست و یک هزار و دویست و هفتاد و دو (۲۱۲۷۲) روز است. اگر این عدد را بر رقم هفت (تعداد ایام هفته) تقسیم کنیم، ۳۰۳۸ هفته، خارج قسمت داریم، و رقم ۶ به عنوان باقیمانده ایام خواهد بود و با توجه به این که مبدأ سال هجرى قمرى پنج شنبه است، روز عاشورا سه شنبه است و چون رؤیت را یک روز مقدم مى دانیم در نتیجه، روز عاشورا دوشنبه بوده است.
هم چنین اگر عدد یاد شده را (۲۱۲۷۲) بر سال ها و فصول شمسى تطبیق دهیم به امر وسط برابر مى شود با بیست و یکم مهر ماه سال پنجاه و نه (۲۱/۷/۵۹) شمسى، و اگر یک روز رؤیت را جلوتر بدانیم با (۲۰/۷/۵۹) بیستم برابر مى شود، در نتیجه مى توان چنین اظهار نظر کرد که روز عاشوراى سال شصت و یک هجرى برابر است با روز دوشنبه بیستم مهر ماه پنجاه و نه (۲۰/۷/۵۹) شمسى، و جمله حضرت زینب(علیها السلام) که فرمود: «بابى من عسکره یوم الاثنین نهباً; پدرم فداى آن کسى باد که روز دوشنبه سپاهش تاراج شد» مى تواند شاهد خوبى بر این محاسبه باشد.
پی نوشت:
۱۶- زیج بهادرى، ص۵۲
منبع : سبطین
