روزه و سلامتى‏ جسم

 منابع مقالہ : کتاب تفسير و شرح صحيفه سجاديه    نوشتہ : حضرت آیت اللہ حسین انصاریان

در روايات اسلامى حتى به فوائد جسمى روزه نيز تصريح شده تا برخى از سست عنصران اگر نه با ايمان كامل حدّاقل با توجّه به فوائد بهداشتى روزه، اين فريضه ثمربخش را بجاى آورند و از سودمندى هاى گوناگون آن در حدّ خود بهره ور شوند.

پيامبر بزرگوار اسلام صلى الله عليه و آله در همين رابطه فرموده است:

صُومُوا تَصِحُّوا. «1»

روزه بگيريد تا سالم بمانيد.

و نيز در روايات بسيارى، پيشوايان بزرگ اسلام فرموده اند:

معده آدمى خانه بيمارى هاى اوست و پرهيز از غذا درمان آن است. «2» بديهى است، آنگاه اين فوايد بهداشتى بهتر به دست مى آيد كه روزه دار امساك روز را با زياده روى در شب تلافى نكند، كه پرخورى خود موجب زيان هاى چشمگير براى دستگاه گوارش است.

با پيشرفت دانش پزشكى، برخى از پزشكان و متخصصان دريافته اند كه امساك از خوردن و آشاميدن، عالى ترين روش درمانى است.

يكى از پزشكان مى گويد:

طرح درمان به وسيله روزه چنان معجزه آساست كه به كار بستن آن مسير طرح ها و برنامه هاى طب عملى و جرّاحى را تغيير خواهد داد، زيرا روزه راه تازه اى به روى دانش پزشكى مى گشايد و سلاح مؤثرى براى مبارزه با بيمارى ها به اين دانش مى بخشد، سلاحى كه مى توان آن را از راه هاى گوناگونى مورد استفاده قرار داد و انسان را در مبارزه با علّت بيمارى ها براى بهبود بيماران به نتيجه مطلوب و آشكار مى رساند.

با روزه و امساك مى توان بيمارى هايى را بهبود بخشيد و معالجه كرد، البته در صورتى كه با اعتدال و ميانه روى مقرون باشد و هنگام سحر و افطار در خوردن و آشاميدن افراط نشود.

بايد توجّه داشت بر خلاف تصور كوتاه انديشان، روزه هيچ گونه ضررى براى افراد سالم مكلف ندارد، و اگر كسى بيمار باشد و نتواند روزه بگيرد از انجام اين تكليف اسلامى معاف است، و نيز اگر روزه بگيرد و با اين كار بيمارتر شود، و يا روزه اش باعث گردد كه بيماريش ادامه يابد، كار حرامى مرتكب شده و روزه اش هم نزد خدا پذيرفته نيست.

افراد سالم بايد بدانند كه روزه نه تنها زيانى برايشان ندارد، بلكه موجب تندرستى و صحّت مزاج است، و به گفته برخى شكم پرستان كه خود روزه نمى گيرند و ديگران را نيز از روزه باز مى دارند و تلقين مى كنند كه روزه موجب زخم معده مى شود، نبايد اعتنا كرد. اين گونه دروغ ها فقط بهانه افراد سست عنصرى است كه اسير شكم خويشند و از عزم و اراده انسانى در آنان خبرى نيست.

روزه باعث استراحت معده است و در حال روزه دارى اسيد معده به جاى غذا به وسيله صفرا خنثى مى شود و زخم ايجاد نمى گردد. اكثريت قريب به اتفاق مسلمانان متدين ماه مبارك رمضان را روزه مى دارند و به هيچ وجه شكايتى از اين بيمارى ندارند و نسبت بيمارى زخم معده در ميان روزه داران بيشتر از ديگران نيست.

علاج امراض با روزه

براى معالجه در موارد زير از روزه استفاده مى شود:

1- اضطرابات مزمن امعاء و هنگامى كه همراه با تخمير مواد زلاليّه و مواد نشاسته اى باشد.

در اين موقع روزه مخصوصاً از جهت نياشاميدن آب ميان دو خوراك و ايجاد فاصله طولانى نوبت هاى غذا علاج قطعى است و اين خصوصيات در مورد روزه ماه رمضان كاملًا رعايت شده است.

2- هنگام زياد شدن وزن كه ناشى از زيادى خوراك و كمى حركت باشد، در اين مورد روزه با رعايت اعتدال در غذا وقت افطار و اكتفاى به آب هنگام سحر از هر قسم معالجه مفيدتر است.

3- زيادى فشار خون، اين مرض بر اثر پرخورى و انفعالات نفسانى رو به ازدياد مى رود و در چنين هنگامى ماه رمضان ماه نعمت و بركت است، مخصوصاً اگر وزن شخص بيشتر از وزن طبيعى امثالش باشد.

4- مرض قند، آن نيز مانند فشار خون رو به انتشار مى رود، البته در اوائل غالباً توام با سنگينى بدن است، در اين صورت باز روزه علاج نافعى مى باشد؛ زيرا مرض قند با تقليل در چاقى تخفيف مى يابد، در مواردى كه مرض قند به طور خفيفى وجود داشته باشد پنج ساعت پس از خوردن غذا، قند در خون به كمتر از ميزان طبيعى پايين مى آيد و پس از ده ساعت به كمترين حدّ طبيعى مى رسد.

حتى بعد از پيدايش آمپول انسولين «مخصوصاً وقتى كه وزن مريض از حدّ طبيعى تجاوز كند» مهم ترين معالجه روزه است.

5- در مورد التهاب حاد و مزمن كليه كه مقرون با ترشح و تورّم باشد.

6- در مورد امراض قلب كه توأم با تورّم باشد.

7- التهاب مزمن مفاصل، خاصه وقتى كه توأم با امراض چاقى باشد، به طورى كه غالب زنها پس از سن چهل سالگى به آن مبتلا مى شوند.

در ماه رمضان عوارض اين مرض به درجات خفيف تر از مواقعى است كه برق و خون گرفتن و ادويه و تمام وسايل طبّ جديد به كار برده مى شود.

ممكن است بگويند در مورد امراض كه روزه علاج قاطع شناخته مى شود محتاج به دستور پزشك است و روزه اسلامى وظيفه اشخاص سالم و تندرست است.

در پاسخ؛ اين بيان صحيح است، ولى فايده روزه براى افراد سالم همانا جلوگيرى از اين امراض است، خصوصاً امراضى كه در ارقام 1 و 2 و 3 و 7، ذكر

شد.

نكته ديگر اين است كه: تمام اين امراض در انسان تدريجاً بروز مى نمايد، به طورى كه در آغاز پيدايش تشخيص صحيح آن ممكن نيست، به اين معنى كه نه شخص مريض و نه پزشك هيچ كدام نمى توانند در اول ظهور مرض آن را بشناسند؛ زيرا طبّ هنوز آن قدر پيشرفت ننموده است كه همه موجبات و علل امراض را بشناسد، ولى چيزى كه از نظر طبّى براى جلوگيرى از اين امراض قطعاً بايد اجرا شود، فقط روزه گرفتن است.

طبق آمار؛ قطعى شده است كه هرگاه دربدن چربى زياد و چاقى پديد آيد، براى قبول مرض قند، وزيادى فشار خون و التهاب مزمن مفاصل و غير آن مستعد و از طرف ديگر به هر نسبت كه از وزن بدن كاسته شود به همان نسبت استعداد پذيرفتن اين امراض نيز كمتر خواهد شد و از اين رو شركت هاى بيمه جز با شرايط سنگين، حاضر نيستند سلامتى اشخاص را كه وزن آنها زياد است بيمه نمايند.

در هر حال سالى يك بار روزه گرفتن بهترين وسيله براى جلوگيرى از همه اين امراض مى باشد.

پی نوشت ھا:

_____________________________

(1)- بحار الأنوار: 59/ 267، باب 88، حديث 46؛ الدعوات، راوندى: 76، حديث 179.

(2)- مستدرك الوسائل: 16/ 453، باب 109، حديث 20527؛ عوالى اللآلى: 2/ 30، حديث 72.