ابوعمر، عثمان فرزند حضرت على عليه السلام و مادرش ام البنين دختر حزام است. وى دو سال پس از برادرش عبداللّه ديده به جهان گشود و هنگام تولدش، اميرالمومنين على عليه السلام فرمود: به ياد برادرم، «عثمان بن مظعون» او را «عثمان» ناميدم. وى چهار سال با پدر و چهارده سال با برادرش امام حسن عليه السلام و سى و سه سال با برادرش امام حسين عليه السلام زندگى كرد و مدت عمر او نيز سى و سه سال بود. برخى مدت عمرش را 21 سال نوشته اند.
عثمان و برادرانش (عباس و عبدالله و جعفر) با وجود اين كه شمر به آنها امان داد نپذيرفتند و برادر خويش امام حسين عليه السلام را تنها نگذاردند و روز عاشورا وقتى حضرت عباس عليه السلام كشته هاى فراوان خاندانش را مشاهده كرد به برادران مادرى خود كه از فرزندان حضرت على عليه السلام بودند فرمود: پدر و مادرم به فداى شما باد! پيش برويد تا شما را بنگرم كه آنها با اقدامى شجاعانه به لشكر عمر سعد حمله كردند و سينه خويش را آماج تير و نيزه و شمشير قرار دادند. برخى آورده اند: پس از عبدالله برادرش عثمان به ميدان رفت. ولى اكثر مورخان آورده اند: وى پس از برادرش عمر بن على عليه السلام رهسپار ميدان شد و چنين رجز خواند:
إِنّى انَا عُثْمانُ ذُو المَفاخِرِ شَيْخى عَلِىٌّ ذُو الْفَعالِ الظّاهِرِ
وَإِبْنُ عَّمِ النَّبِى الطّاهِرِ أَخُو حُسَينٌ خَيْرَةُ الأَخائِرِ
وَ سَيِّدُ الكُبّارِ وَ الأَصاغِرِ بَعْدَ الَّرسوُلِ وَ الْوَصِىِّ النّاصِرِ
من عثمان صاحب افتخاراتم، آقايم على عليه السلام است كه كارهاى نيكش آشكار و عموزاده پيامبر پاك است، برادرم حسين عليه السلام از بهترين نيكان و پس از پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و على عليه السلام، سرور هر كوچك و بزرگ است.
درباره شهادت وى آورده اند: خَولى بن يزيد اصْبُحى، تيرى به پهلوى عثمان بن على عليه السلام زد از اسب به زمين افتاد، آنگاه فردى از ابان بن حازم (دارم) وى را به شهادت رساند.
در زيارت ناحيه بر وى چنين درود فرستاده شده است:
«السَّلامُ عَلى عُثْمانَ بْنِ أَمِيرِ الْمُؤمِنينَ سُمِّىَ عُثْمانَ بْنَ مَظْعُونٍ، لَعَنَ اللّهُ رامِيَهُ بِالسَّهْمِ خوْلىَ بن يَزِيْدِ الأَصْبَحِّى الأَيْادِىَّ [الأَبانِىَ ] الدّارِمِىَّ»
درود بر عثمان بن على عليه السلام كه هم نام عثمان بن مظعون بود، خدا تير زننده به وى خولى بن يزيد اصبحى ابانى دارمى را لعنت كند.
منبع : منبع: پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، پژوهشکده تحقیقات اسلامی.
