نامه اى بسیار مهم از حضرت رضا به حضرت جواد (علیهما السلام)

بزنطى که از بزرگان اهل حدیث و انسانى با کرامت است مى گوید : نامه ى حضرت رضا (علیه السلام) را به حضرت جواد (علیه السلام) که از مرو به مدینه نوشته بودند به این مضمون خواندم :به من خبر رسیده که غلامان و خادمان بیت هرگاه سوار بر مرکب مى شوى تا از خانه بیرون بروى تو را از درب کوچک خانه بیرون مى برند ، این عمل ریشه در بخل آنان دارد تا از جانب تو به احدى خیر نرسد .از تو مى خواهم به حقى که به عنوان پدر و امام بر تو دارم ، رفت و آمدت جز از درب بزرگ خانه نباشد ، وقتى سوار مى شوى درهم و دینار همراهت باشد ، احدى به تو عرض حاجت نکند جز اینکه به او عطا کنى .اگر عموهایت از تو درخواست کردند به آنان ببخشى کمتر از پنجاه دینار

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ عیون اخبار الرضا : 2 / 4 ، باب 30 ، حدیث 9 ; وسائل الشیعه : 9 / 390 ، باب 10 ، حدیث 12309 ; بحار الانوار : 93 / 120 ، باب 14 ، حدیث 23 .

مده ، اگر خواستى بیشتر بپردازى اختیارش با توست ، و اگر عمه هایت از تو درخواست نمودند کمتر از بیست و پنج دینار نپرداز ، بیشتر خواستى بپردازى حق با توست ، من مى خواهم خداوند به تو مقام و مرتبت دهد . انفاق کن و وحشت از تنگدستى و ندارى نداشته باش که عنایت کننده ى به تو صاحب عرش است(1) .به این واقعیت هم باید توجه داشت که قرآن مجید در برخى از آیات ، مردم را از صدقه و انفاقى که منت در آن است و سبب آزار مردم است بشدت منع مى کند ، انفاق و صدقه باید براى رضاى خدا صورت گیرد ، و گیرنده ى صدقه از منت صدقه دهنده و هجوم به شخصیتش از جانب انفاق کننده در امان باشد ، و گرنه آن صدقه و انفاق ، باطل و نزد خداوند اجر و مزدى ندارد . الَّذِینَ یُنْفِقُونَ اَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ ثُمَّ لاَ یُتْبِعُونَ مَا اَنْفَقُوا مَنّاً وَلاَ اَذىً لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِم وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ (2) .آنان که اموال خود را در راه خدا انفاق مى کنند ، و به دنبال انفاقشان منت و آزار نیست ، نزد خداوند داراى پاداشند ، و خوف و حزنى بر آنان نخواهد بود . یَا اَ یُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاَ تُبْطِلُوا صَدَقَاتِکُم بِالمَنِّ وَالاَْذَى . . . (3) .اى ایمان آورده ها ! صدقات خود را به منت گذارى و آزار دادن صدقه گیرنده باطل نکنید .در هر صورت نماز و انفاق از آنچه که خداوند مهربان به انسان عنایت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ کافى : 4 / 43 ، باب الانفاق ، حدیث 5 ; عیون اخبار الرضا : 2 / 8 ، باب 30 ، حدیث 20 ; بحار الانوار : 93 / 121 ، باب 14 ، حدیث 24 .

2 ـ بقره ( 2 ) : 262 .

3 ـ بقره ( 2 ) : 264 .

فرموده ، از زیباییهاى معنوى و از جمله راههاى اصلاح باطن و ظاهر پس از توبه از گناه و جدا شدن از معصیت است .ایمان به غیب و اقامه ى نماز ، و انفاق از آنچه خداوند روزى فرموده ، و ایمان به قرآن ، و سایر کتب آسمانى و یقین به آخرت که در سطور گذشته توضیح داده شد ، واقعیاتى است که در هر انسانى باشد بر هدایت پروردگار قرار گرفته و در دنیا و قیامت اهل فلاح است . اُولئِکَ عَلَى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَاُولئِکَ هُمُ المُفْلِحُونَ  فلاح بنا به توضیح محقّقینى چون راغب اصفهانى عبارت از حیات بى مرگ ، عزّت بى ذلت ، علم بى جهل و ثروت بى فقر است که در آخرت به طور کامل نصیب انسانهایى مى شود که از ایمان به غیب « خدا ، فرشتگان ، برزخ ، محشر ، حساب ، میزان ، بهشت ، جهنم » و اقامه ى نماز ، و پرداخت زکات و صدقه و انفاق ، و ایمان به قرآن و کتب آسمانى و یقین به آخرت برخوردارند .باید دانست که توبه ى تنها از گناه و قطع رابطه با معصیت در مقبول افتادن انسان در پیشگاه حق کافى نیست ، بلکه بر اساس آیات قرآن مجید که قسمتى از آن در صفحات گذشته به نظرتان رسید باید بعد از توبه به اصلاح حال و مقال و عمل اقدام کرد ، و به عبارت دیگر با روى آوردن به عمل صالح و اخلاق حسنه و زیباییهاى معنوى توبه را کامل و گذشته را جبران و سیئات را به حسنات تبدیل نمود . اِلاَّ مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلاً صَالِحاً فَاُولئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَات وَکَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً (2) .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ بقره ( 2 ) : 5 .

2 ـ فرقان ( 25 ) : 70 .

مگر آنان که از همه ى گناهان توبه کردند ، و آراسته به ایمان به غیب شدند ، و عمل صالح به جا آوردند ، اینانند که خداوند سیئاتشان را به حسنات تبدیل مى کند و خداوند آمرزنده ى مهربان است .در رابطه با عمل صالح و اخلاق حسنه که از عوامل اصلاح ظاهر و باطن پس از توبه از گناه و قطع رابطه با معصیت است ، قرآن مجید احسان به پدر و مادر و اقوام و ایتام و مساکین و گفتار نیک با همه ى مردم و اقامه ى نماز و اداى زکات را مطرح مى نماید ، از آنجا که من قصد دارم در حد لازم با کمک آیات قرآن مجید و روایات ، زیباییهاى معنوى و به عبارت دیگر عوامل اصلاح حال و عمل را مطرح کنم ، آنچه را که در آیات تفسیر شده در صفحات گذشته آمده تکرار نمى کنم . تنها به توضیح مطالبى که در هر آیه ى مورد نظر به عنوان مطلب تازه و جدید است قناعت مى نمایم ، اکنون به بخشى دیگر از واقعیات اخلاقى و عملى در پرتو قرآن کریم توجه نمایید :. . . لاَ تَعْبُدُونَ اِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ اِحْسَاناً وَذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَاَقِیمُوا الصَّلاَهَ وَآتُوا الزَّکَاهَ . . .  نماز و انفاق به اندازه ى لازم به عنوان عبادت خدا و فرمانبرى از دستور و امر حضرت حق در سطور گذشته توضیح داده شد ، به این خاطر از این آیه ى شریفه در رابطه با احسان به پدر و مادر و اقوام و ایتام و مساکین و گفتار نیک با همه ى مردم ، مطالبى را یادآور مى شوم .