امام حسین علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل مى کند :« المَعْروفُ بِقَدْرِ المَعْرفه »7.ارزش هر انسانى به اندازه دانایى او است. اگر انسان معرفت نداشته باشد، هیچ ارزشى ندارد. ارزش انسان بسته به میزان معرفت او است. قرآن مجید، ارزش وجود مبارک امیرالمومنین علیه السلام را به اندازه همه انسان ها مى داند.
در آیه مباهله، کلمه «انْفُس» به ضمیر جمع اضافه شده است : «وَاَنفُسَنَا وَاَنفُسَکُمْ» ؛ یعنى بگو : ما همه مردان خود را مى آوریم. فرداى روز نزول آیه مباهله، نصاراى نجران دیدند که مردى 26 ساله، همراه پیامبر آمده است. على، یعنى همه مردان عالَم! مگر این گونه نیست که اگر کلمه جمع به ضمیر جمع اضافه شود، افاده عموم مى کند؟
خدا گفت : زهرا به تنهایى، یعنى همه زنان عالَم! حسن و حسین به تنهایى، یعنى همه نسل هاى عالَم!این ارزش، به علت دانایى، معرفت و آگاهى است. خداوند براى همه انبیا و ائمه طاهرین قدس سرهما به علت معرفتشان، ارزش والایى قائل شده است. روز قیامت نیز به اندازه معرفت هر کسى با او رفتار مى شود. ائمه مى فرمایند : روز قیامت، عبادات مردم، براساس عقل و معرفت آنان ارزیابى مى شود. نمازها، جهادها و اعمال مردم، همه به یک قیمت نیست. امیرالمومنین علیه السلام در جنگ خندق، ضربه اى مى زند، که پیغمبر صلی الله علیه و آله مى فرماید : «افضل مِنْ عِبادَهِ الثَّقَلِیْن» ؛ یعنى وزنش از عبادات همه جن و انس بیش تر است ؛ زیرا وزن عقل و معرفت على، از همه بیش تر است.بنابراین، این گونه نیست که همه نمازها و روزه ها و کارهاى خیر را به یک اندازه محاسبه کنند. در قیامت، معرفت و عقل مردم در ارزیابى اعمال آنان لحاظ خواهد شد ؛ چنان که خدا، انبیا و ائمه، در دنیا مردم را به اندازه معرفت و بینششان ارزیابى مى کردند.
