نماز شب که یازده رکعت است و زمان خواندن آن نیمه شب تا نزدیک اذان صبح است ، از طرف حضرت حق بر انسان واجب نشده ولى اگر انسان به اراده و اختیار و خواست خود همراه با رغبت و شوق انجام مى دهد از ارزش و فضیلتى برخوردار است که جز خدا کسى نمى داند .قرآن مجید در این زمینه مى فرماید :تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَطَمَعاً وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ * فَلاَ تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِىَ لَهُم مِن قُرَّه اَعْیُن جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ. ملازم بستر استراحت و خواب نیستند ، بلکه پهلوهایشان از خوابگاه هایشان دور مى شود در حالى که همواره پروردگارشان را به علت بیم از عذاب و امید به رحمت و پاداش مى خوانند و از آنچه آنان را روزى داده ایم ، انفاق مى کنند . * پس هیچ کس نمى داند چه چیزهایى که مایه شادمانى و خوشحالى آنان است به پاداش اعمالى که همواره انجام مى داده اند ، براى آنان پنهان داشته اند .
وَالَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَقِیَاماً.و آنان که شب را براى پروردگارشان با سجده و قیام به صبح مى رسانند .پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآل در رابطه با عبادت شبانه و تهجد براى خدا در روایاتى مى فرماید :« رَکعَتَان یَرکَعهُمَا العَبد فِى جَوفِ اللَّیلِ خَیرٌ لَهُ مِنَ الدُّنیَا وَمَا فِیهَا وَلَولاَ انْ اشُقَّ عَلى اُمَّتِى لَفرضتُهُمَا عَلَیْهِمْ ».دو رکعت نماز که عبد در دل شب به جاى آورد ، براى او از دنیا و آنچه در آن است بهتر است ، و اگر بر امتم سختى و مشقت نداشت ، آن دو رکعت را بر آنان واجب مى کردم .« عَلَیکُم بِقِیَامِ اللَّیلِ فَانَّهُ دَابُ الصَّالِحینَ قَبلَکُم وَانَّ قِیامَ اللَّیلِ قُربَهٌ الَى اللهِ تَعالى وَتَکفیرٌ لِلذُّنُوبِ وَمَطرَدَهٌ لِلدّاءِ عَنِ الجَسَدِ وَمَنهاهٌ عَنِ الاثمِ ».شما را به عبادت و تهجد شبانه سفارش مى کنم زیرا عبادت در نیمه شب ، روش شایستگان پیش از شماست و عبادت شبانه سبب قرب به خداى متعال و آمرزش گناهان و دور کننده بیمارى از بدن و بازدارنده از گناه است .
در روایت است مردى زمان پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآل هنگامى که مردم به خواب مى رفتند ، به عبادت پروردگار بر مى خواست ، نماز مى خواند و قرآن تلاوت مى کرد و مى گفت : پروردگارا مرا از آتش دوزخ امان بده . کار او را به پیامبر (صلى الله علیه وآل خبر دادند ، حضرت فرمود چون به تهجد برخاست مرا خبر کنید ، پس از خبر شدن به پشت دیوار خانه اش آمد و ناله او را شنید ، چون به صبح رسید به او فرمود : فلانى چرا از خدا درخواست بهشت نکردى ؟ گفت یا رسول الله من شایسته آن مقام نیستم ، و عملم به آنجا نمى رسد ، چیزى نگذشت که جبرئیل نازل شد و به پیامبر (صلى الله علیه وآل گفت به فلانى خبر بده که خدا او را از آتش امان داد و به بهشت وارد کرد .
از امام صادق (علیه السلا در رابطه با عبادت شبانه روایت شده است :« انَّ مِن رَوْحِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ ثَلاَثَهً : التَّهَجُّدَ باللَّیلِ ، وافطَارَ الصَّائِمِ ، وَلِقَاءَ الاخوَانِ ».از رحمت خدا سه چیز است : عبادت شبانه ، افطار دادن به روزه دار ، و دیدار با برادران دینى .مردى به محضر امام صادق (علیه السلا آمد و نسبت به حاجتى به حضرت شکایت کرد و در شکایتش پافشارى نمود تا جایى که نزدیک بود از گرسنگى شکایت کند ، امام صادق (علیه السلا به او فرمود : نماز شب مى خوانى ؟ گفت : آرى ; حضرت رو به اصحابش کرد و فرمود : دروغ مى گوید ، کسى که گمان مى کند نماز شب مى خواند و در روز گرسنه مى ماند ، خداى بزرگ معیشت روز را به سبب نماز شب ضامن شده است .
