توبة واقعي آن است كه علاوه بر اعتراف به جهل و ندامت و تنفّر قلبي، با عمل نيكو و صالح، كاستي هايي را كه دارد، جبران كند. قرآن مي فرمايد: اما پروردگارت نسبت به آن هاكه از روي جهل اعمال بد انجام داده اند، سپس توبه كردند و در مقام جبران بر آمدند، پروردگار تو بعد از آن، آمرزنده و مهربان است. قابل توجه اين كه:
اولاً [آية شريفه] علّت ارتكاب گناه را جهالت مي شمرد، چرا كه جهل عامل اصلي بسياري از گناهان است و اين گونه افرادند كه پس از آگاهي به راه حق باز مي گردند، نه آن ها كه آگاهانه و از روي استكبار و غرور يا تعصّب و لجاجت و مانند آن راه علط را مي پيمايند.
ثانياً: مسئلة توبه را به توبة قلبي و ندامت دروني محدود نمي كند، بلكه روي اثر عملي كه آن تأكيد كرده و اصلاح و جبران را مكمّل توبه مي شمارد تا اين فكر غلط را از مغز خود بيرون كنيم كه هزاران گناه را با جملة استغفرالله مي توان جبران كرد.
بايد عملاً خطاها جبران گردد و قسمت هايي كه از روح انسان و يا جامعه بر اثر گناه آسيب يافته، اصلاح و مرمّت شود.
ثالثاً: با جملة إنّ ربّك مِن بعدها لغفورٌ رحيم تأكيد مي كند كه مشمول آمرزش و رحمت الهي شدن تنها بعد از توبه و اصلاح امكان پذير است. به عبارت ديگر اين واقعيت كه پذيرش توبه حتماً بعد از ندامت و جبران و اصلاح است، بيان شده است، تا آلودگاني كه پشت سر هم گناه مي كنند و مي گويند ما به لطف خدا و غفران و رحمتش اميدواريم، اين فكر نادرست را از سر به در كنند.
خداوند مي فرمايد: پس هر كه بعد از ستمي (گناهي) كه كرده توبه كند و كار خودر ا اصلاح نمايد، از آن پس خداوند او را خواهد بخشيد كه خدا بخشنده و مهربان است .توبه اي واقعي و قبول است كه علاوه بر پشيماني قلبي، عمل صالح و اصلاح امور همراهش باشد. اميرمؤمنان(ع) مي فرمايد: توبه (بازگشت به خدا) به دل پشيمان شدن و به زبان آمرزش خواستن و به اندام ترك نمودن و نيّت قلبي بر عدم بازگشت به كار سابق است. البته انسان هميشه در معرض خطا و گناه است. در عين حال بيشتر افراد بعد از ارتكاب گناه از رتفار و كردار خود پشيمان مي شوند. خداوند توبه را راهي براي بازگشت قرار داده است تا انسان در دام نا اميدي گرفتار نشود كه گناهي نابخشودني است.
منبع : پاسخگو
