«و جلت و عظمت مصیبتك فى السموات على جمیع اهل السموات»؛ و بزرگ و عظیم شد بلاها و صدمات شما در آسمان ها و بر همه اهل آسمان ها.
در ادامه ی شرح زیارت عاشورا شرح می دهیم که چگونه اهل آسمان ها بر مصیبت امام حسین (علیه‌السلام) گریستند؟ در فرازی دیگر از زیارت فرمود: و جلت المصیبة بك علینا و على جمیع اهل الاسلام .
یعنى مصیبت ها شما نه فقط براى ما دشوار است بلكه براى همه مسلمین سخت است اگر چه شیعه نباشد. در جمله فوق می‌فرماید: نه فقط مصیبت شما بر اهل اسلام و ایمان سخت است بلكه براى آسمان ها و اهل آن سخت است كه آنها را گریان و ناراحت نموده است . در فرازی دیگر از زیارت عاشورا می‌فرماید: "و اعظم رزیتها فى الاسلام على جمیع اهل السموات و الارض." پس در این عبارت اهل زمین اضافه شده از این چند عبارت نتیجه می‌گیریم كه مصیبت شما بر اهل زمین و آسمان سخت و مشكل بوده كه آنها را به حالت تاثر و سوگوارى در آورده است. بیان این مطلب در سه فضل ذكر خواهد شد.
فصل اول: در اثبات شعور براى موجودات عالم
از آیات و روایات بسیارى استفاده می‌شود كه موجودات عالم شعور و فهم دارند كه بسیارى از مطالب را درك می‌كنند. حق تعالى می‌فرماید: "و لقد اتینا داود منا فضلا یا جبال اوبى معه والطیر" (سبا/ 10)؛ به كوه ها و طیور گفتیم كه با داود تسبیح بگویند ما از فضل و كرم خود به داود نبى عطایاى بسیارى بخشیده از جمله به كوه ها و پرندگان امر نمودیم كه با نغمه‌هاى داودى هماهنگ شوند و هر وقت او به تسبیح و استغفار مشغول شود شما نیز با او موافقت كنید. هر زمان داود در بیابانى عبور می‌نمود زبور را با لحن خوش داودى می‌خواند و تمام پرندگان و درندگان تحت تاثیر صوت او واقع شده با او همنوا گشته به تسبیح و تقدیس خداوند مشغول می‌شدند و نیز می‌فرماید: "و سخرنا مع داود الجبال یسبحن و الطیر و كنا فاعلین"(انبیاء/79) كوه ها و مرغان را مسخر داود گردانیدیم و با او تسبیح گفتند اگر بنا باشد كه براى كوه و پرندگان شعور و فهم و استعداد نباشد چگونه با داود پیغمبر تسبیح می‌گویند؟ معلوم می‌شود آنها هم خدا را شناخته‌اند.
در آیه دیگر می‌فرماید: "یسبح الله ما فى السموات و ما فى الارض الملك القدوس العزیز الحكیم." (الجمعه/1)
در آیه دیگر می‌فرماید: "یسبح لله ما فى السموات و ما فى الارض له ملك و له الحمد و هو على كل شى قدیر. (التغابن/1) در كامل الزیاره از حارث اعور روایت می‌كند كه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمود: پدر و مادرم فداى حسین باد كه در بیرون شهر كوفه كشته خواهد شد، به خدا قسم گویا مى‌بینم كه جانوران بیابان از انواع وحوش بر سر قبر او گردن كشیده و بر او می‌گریند و از شب تا صبح براى او مرثیه می‌خوانند.
در آیه دیگر می‌فرماید: "یسبح له السموات السبع و الارض و من فیهن و ان من شىء الا یسبح بحمده و لكن لاتفقهون تسبیحهم. (الاسراء/44)
در این آیه حق تعالى بر سبیل تعظیم و اجلال و ثناى خود می‌فرماید: آسمان هاى هفتگانه و زمین و هر كس در آسمان ها و زمین است، به تنزیه و تسبیح پروردگار مشغول می‌باشند و هیچ چیزى نیست مگر آن كه به ذكر و تقدیس و تنزیه خداوند و ستایش حضرت حق اشتغال دارد، ولى مردم تسبیح موجودات را نمى‌فهمند.
حضرت علی(علیه‌السلام) فرمود: بانگ خروس نماز اوست، بال بر هم زدن او ركوع و سجود می‌باشد.
از جمله زبان حال خروس در شب این است: "اذكروا الله ایها الغافلون"؛ اى مردم غافل، عمر گذشت خواب بس است برخیزید و خدا را یاد كنید.
البته این شعور درباره ی نباتات زیاد و در حیوانات خیلى بیشتر می‌باشد. خداوند درباره ی"هدهد" می‌فرماید: "وجدتها و قومها یسجدون للشمس من دون الله و زین لهم الشیطان و اعمالهم فصدهم عن السبیل فهم لا یهتدون" (النمل/ 24)؛ هدهد به حضرت سلیمان گفت: بلقیس را با تمام رعیتش یافتم كه خدا را از یاد برده و به جاى خدا خورشید را می‌پرستند و شیطان اعمال زشت آنان را در نظرشان زیبا جلوه داده و آنها را به كلى از راه خدا بازداشته تا هرگز به حق هدایت نشوند.
عجب اینست كه این حیوان به قدرى داراى شعور است كه وقتى انسان را مى‌بیند كه غیر از خدا را سجده می‌كنند و اطاعت شیطان را می‌نماید تعجب می‌كند و به حضرت سلیمان گوید: "الا یسجدوالله الذى یخرج الخباء فى السموات و الارض و یعلم ما تخفون و تعلنون الله لا اله الا هو رب العرش العظیم. (النمل/ 26)؛ چرا پرستش نكنند خدایى را كه پنهان را به عرصه ظهور آورده و بر نهان و آشكار خلق آگاه است در صورتی كه آن خداى یكتا كه جز او هیچ خدایى نیست پروردگار عرش با عظمت است و بی‌نهایت سزاوار پرستش است .
امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: آنچه در آسمان و زمین است تا ماهیان دریا، براى طالب علم و و دانش، طلب آمرزش می‌نمایند.
فصل دوم: مصیبت اهل آسمان‌ها
از این عبارت زیارت معلوم می‌شود كه این كرات با عظمت كه در جوّ در حركت هستند و از آنها تعبیر به آسمان ها می‌شود داراى مخلوقاتى هستند كه تعبیر به اهل نموده و در فراز دیگرى دارد كه "على جمیع اهل السموات و الارض." پس از این دو عبارت معلوم می‌شود كه مصیبت حضرت سیدالشهداء(علیه‌السلام) به قدرى بزرگ است كه همه اهل آسمان ها و زمین را ناراحت نموده است به طوری كه آسمان و زمین و موجوداتی كه در این دو زندگى می‌كنند، گریان می‌شوند.
آیات قرآن در مورد اهل آسمان ها
در سوره نحل می‌فرماید: "ولله یسجد ما فى السموات و ما فى الارض من دابة و الملائكة و هم لا یستكبرون یخافون من فوقهم و یفعلون ما یؤمرون"؛ هر چه در آسمان ها و زمین است از جنبندگان و فرشتگان همه بى هیچ تكبر و با كمال تذلل به عبادت خدا مشغول اند و تمام موجودات از خدا كه فوق آنها است می‌ترسند و به هر چه مامورند اطاعت می‌كنند.
در كامل الزیاره از ابن عباس نقل می‌كند كه اول ملكى كه خبر قتل امام حسین (علیه‌السلام) را براى حضرت رسالت آورد جبرئیل بود كه با بال هاى گشوده گریه كنان و صیحه زنان آمد و این خبر را داد و قدرى از تربت حسینى را حمل كرده بود كه بوى مشك از او برمی‌خاست و فضا را معطر كرده بود.
راغب در مفردات القرآن گوید: لغت "دابه" برای تمامى حیوانات استعمال می‌شد گرچه در تعریفات دیگر به اسب اختصاص داده شده و روى هم رفته باید گفت "دابه" نام هر موجودیست كه راه می‌رود. در مجمع البحرین گوید: اختصاص "دابه" به اسب، عرفى است عارض و جدید و ریشه لغوى آن شامل تمامى حیواناتى است كه راه می‌روند.
از این آیه استفاده می‌شود كه خداوند در این كرات آسمانى موجودات زنده‌اى دارد كه در حركت اند و مسلما انسان هم جزو "دابه" می‌باشد زیرا او هم راه می‌رود.
و در آیه ی دیگری می‌فرماید: "و ما من دابه الا على الله رزقها." مسلما انسان جزو "دابة فى الارض"
می‌باشد زیرا او هم روزى می‌خورد بلكه فرد شاخص دابه، انسان است پس در این كرات آسمانى موجوداتى از قبیل انسان و غیرانسان زندگى می‌كنند.
و منظور از سجده، خضوع و خشوع است نه این سجده‌ای كه ما در نماز به جا می‌آوریم. پس تمام موجودات آسمانى در برابر خداى بزرگ خاضع و خاشع اند.
شواهدى دیگر از روایات بر وجود عقلا در كرات آسمانى
در بحارالانوار از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) روایت می‌كند كه حضرت به امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمود: یا على خدا هفت موطن را با تو به من نشان داد تا این كه می‌فرماید: موطن دوم معراج بود كه جبرئیل مرا به عالم بالا برد و تمام آسمان ها و زمین‌هاى هفتگانه براى من نمودار شد به طوری كه ساكنان و آبادكنندگان آنها را دیدم .
مسلما ساكنان و آبادكنندگان آسمان غیر از ملائكه می‌باشند.
فصل سوم: گریه اهل آسمان ها و زمین بر امام حسین(علیه‌السلام)
یكى از برجسته‌ترین آثار عاشورا، عزادارى و گریه بر امام حسین(علیه‌السلام) است كه این موضوع كم كم لباس مذهبى پوشیده و داراى اهمیت زیادى شده بلكه می‌توان گفت ركن اعظم مسایل اسلامى گردیده و ثواب و نتایجى كه در سایه این عمل نصیب مسلمین می‌گردد در هیچ كارى براى آنها میسر نیست . و روایات زیادى راجع به فضیلت گریه بر امام حسین(علیه‌السلام) و مجالس عزاى آن حضرت وارد شده است .
گریه ی ملائكه بر امام حسین(علیه‌السلام)
گفتیم همه موجودات و اهل آسمان و زمین بر آن حضرت گریان شدند از جمله، گریه ملائكه بر آن حضرت است كه برخی از روایات آن ذكر می‌شود.
شیخ صدوق در علل الشرایع از ابوحمزه ثمالى روایت می‌كند كه گفت: خدمت امام باقر(علیه‌السلام) عرض كردم:یابن رسول الله آیا همه شما قائم به حق نیستید؟ فرمود: بلى،گفتم: پس چرا فقط یك نفر از شما ملقب به قائم است؟
در كامل الزیاره حدیث مفصلى نقل می‌كند مشتمل بر این كه ملائكه حائر حسینى شب و روز گریه بر آن حضرت می‌كنند و فتور و سستى در این امر ندارند مگر در دو وقت. یكى وقت زوال و دیگر وقت طلوع فجر كه در این دو وقت با ملائكه آسمان كه به زیارت قبر حسین می‌آیند، گفتگو می‌كنند و از اخبار آسمان پرسش می‌نمایند.
فرمود: زمانی كه جد من حسین(علیه‌السلام) شهید شد ملائكه به درگاه خداوند نالیدند و به گریه بانگ و فریاد آوردند و عرض كردند: بارالها آیا از كسى را كه پسر پیغمبر تو را كه بهترین خلق تو می‌باشد كشت، دست بازداشتى؟ خطاب آمد: اى فرشتگان من آسوده باشید به عزت و جلال خودم قسم كه از این جماعت انتقام می‌كشم اگر چه بعد از امروز باشد. آنگاه امامانى كه از صلب امام حسین (علیه‌السلام) باید بیایند به ملائكه نشان داد و از جمله قائم آنان كه امام دوازدهم باشد، را به آنها بنمود در حالی كه آن حضرت ایستاده بود. پس فرمود با این قائم از آنها انتقام خواهم كشید بدین جهت آن حضرت را قائم گویند.
منظور ما از نقل این روایت این بود كه چون امام حسین(علیه السلام) شهید شد ملائكه گریان شدند و در درگاه الهى نالیدند و بانگ و فریاد برآوردند.
امام صادق(علیه‌السلام) فرمود كه روز عاشورا چهار هزار ملك نازل شدند تا یارى حضرت حسین (علیه‌السلام) را بنماید حضرت به آنها اذن نداده مراجعت كردند تا تكلیف خود را معلوم كنند. ولى مجددا نازل شدند. دیدند حضرت شهید شده آنگاه گردآلوده نزد قبر آن حضرت ماندند و پیوسته تا روز قیامت بر آن حضرت گریه می‌كنند و رییس آنها ملكى است به نام منصور. منصور نام هر كسی است که امام را زیارت كند آنها از او استقبال می‌كنند و چون با حضرت وداع كنند او را مشایعت نمایند و اگر مریض شود از او عیادت كنند و چون بمیرد و نماز بر او خوانند طلب مغفرت براى او كنند.
در كامل الزیاره حدیث مفصلى نقل می‌كند مشتمل بر این كه ملایكه ی حائر حسینى شب و روز گریه بر آن حضرت می‌كنند و فتور و سستى در این امر ندارند مگر در دو وقت. یكى وقت زوال و دیگر وقت طلوع فجر كه در این دو وقت با ملایكه ی آسمان كه به زیارت قبر حسین(علیه السلام) می‌آیند، گفتگو می‌كنند و از اخبار آسمان پرسش می‌نمایند.
نیز در كامل الزیاره از ابن عباس نقل می‌كند كه اول ملكى كه خبر قتل حسین(علیه‌السلام) را براى حضرت رسالت آورد جبرئیل بود كه با بال هاى گشوده گریه كنان و صیحه زنان آمد و این خبر را داد و قدرى از تربت حسینى را حمل كرده بود كه بوى مشك از او برمی‌خاست و فضا را معطر كرده بود.
امام صادق(علیه‌السلام) فرمود كه روز عاشورا چهار هزار ملك نازل شدند تا یارى حضرت حسین (علیه‌السلام) را بنماید حضرت به آنها اذن نداده مراجعت كردند تا تكلیف خود را معلوم كنند. ولى وقتی مجددا نازل شدند دیدند حضرت شهید شده آنگاه گردآلوده نزد قبر آن حضرت ماندند و پیوسته تا روز قیامت بر آن حضرت گریه می‌كنند.
گریه و ناله وحوش بر امام حسین(علیه‌السلام)
در كامل الزیاره از حارث اعور روایت می‌كند كه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمود: پدر و مادرم فداى حسین باد كه در بیرون شهر كوفه كشته خواهد شد، به خدا قسم گویا مى‌بینم كه جانوران بیابان از انواع وحوش بر سر قبر او گردن كشیده و بر او می‌گریند و از شب تا صبح براى او مرثیه می‌خوانند.
گریه وحوش صحرا در شب عاشورا
شیخ طریحى در منتخب از طریق اهل بیت روایت كرده كه وقتى امام حسین(علیه‌السلام) شهید شد و جسم شریفش بر خاك كربلا افتاد و خون بدنش به روى زمین ریخت مرغى سفید آمد پر و بال خود را به خون آن حضرت آلوده كرد و پرواز نمود و بر شاخه درختى نشست. جماعتى از مرغان را دید كه به دانه و علف و آب مشغول هستند. به آنها گفت واى بر شما به لهو و لعب مشغولید و در طلب دنیا می‌باشید و حال آن كه امام حسین(علیه‌السلام) در زمین كربلا در این هواى گرم به روى زمین افتاده و خون از بدنش جارى گشته.
چون مرغان این را شنیدند همگى هم آواز شده به جانب كربلا پرواز كردند و چون رسیدند دیدند حسین (علیه‌السلام) سر بر بدن ندارد بى غسل و كفن بر روى خاك و خاشاك كربلا افتاده است. مرغان چون این منظره را دیدند صیحه زده و آغاز به گریه و زارى نمودند و خودشان را بر خون حضرت مالیدند و سر تا پاى خود را خون آلود كرده و هر كدام به جانب شهرى رفتند تا اهل عالم را از این فاجعه آگاهى دهند آن مرغى كه به مدینه آمد قبر پیغمبر را طواف كرد قطرات خون از او می‌چكید و می‌گفت: الا قد قتل الحسین بكربلا، مرغان دیگر اطراف او جمع شدند و بانگ نوحه برآوردند.
منبع : پایگاه اطلاع رسانی تبیان
