Azəri
Friday 29th of March 2024
0
نفر 0

İMAM HÜSEYN (Ə) VƏ ONDAN BEY’ƏT ALINMASI

İMAM HÜSEYN (Ə) VƏ ONDAN BEY’ƏT ALINMASI

Hüseyn ibni Əli (ə) valinin yanına gedib əvvəlcə Müaviyənin vəziyyətini soruşdu. Vali ona belə dedi: Müaviyə artıq ölmüşdür. Ona bey’ət etmək təklif edildikdə isə belə dedi: Belə bir işin gizlində görülməsi münasib deyil. Camaatı məscidə topla, görək nə etmək lazımdır. Həmin məclisdə Mərvan Vəlidə dedi: Hüseyni bey’ət etməmiş buraxma, əgər bey’ət etməzsə onu öldür. Hüseyn (ə) qəzəblənərək dedi: Sizin heç biriniz məni öldürə bilməzsiniz. Sonra valiyə dedi: Yezid şərab içən və fasiq bir insandır, müsəlmanlara hakim olmağa ləyaqəti yoxdur. Hüseyn (ə) onların yanından çıxdıqdan sonra Mərvan Vəlidi tənbih edib dedi: İndi ki, onu öldürmədin böyük bir iğtişaşla üzləşəcəyinə hazır ol!

Vəlid dedi: Mənə nə təklif edirsən? Peyğəmbərin nəvəsini necə öldürüm?

Mərvan dedi: Belə bir işləri görə bilməyən kəs yaxşı olar ki, hakimiyyətdən əl çəkib ibadətlə məşğul olsun.

Hüseyn ibni Əli (ə) o məclisdən çıxdıqdan sonra Məkkəyə səfər etmək üçün yol tədarükü gördü. Lakin Zübeyrin oğlu kimi gizlində deyil, camaatın gözü qarşısında Məkkəyə gedən əsas yol ilə oraya yollandı. Hüseyn (ə)-ın və Abdullahın Məkkəyə gəlişi ilə bu şəhər Yezidin əleyhinə olan bir mərkəzə çevrildi.

Yezidin hakimiyyəti islamın siyasi tarixində yeni bir səhifə açdı. Yezid nəinki dini tərbiyə, bəlkə heç adi tərbiyə də görməmişdi. Qeyd edilir ki, Müaviyə bir gün Yezidin anası Məysunun yanına gedərkən onun şəhər həyatını məzəmmət edib bu sözləri dediyini eşidir: Əba geymiş qara çadırda yaşamaq şəhərdə qalıb ipək paltarlar geyməkdən daha yaxşıdır. Müaviyə bu sözlərdən inciyərək onu oğlu ilə birlikdə öz qəbilsinə - qohumlarının yanına göndərdi. Beləliklə Yezid səhra tərbiyəsi aldı. O, burada ov ovlamaq, şe’r söyləmək və artıq danışmaqdan (çərənləmək) başqa bir şey öyrənmədi. Müaviyənin canişini olduqdan sonra isə onun ətrafına toplaşanların da nə dindən, nə təqvadan, nə də camaatın vəziyyətindən xəbərləri yox idi. Yezid islam qanunlarına zahirdə olsa da riayət etmir, belə ki, aşkar şəkildə camaatın gözü qarşısında şərab içib qumar oynamaqdan çəkinmirdi. Əli (ə)-ın xilafətini və ondan əvvəlki xəlifələrin dövrünü görmüş bir dəstə müsəlmanlar Müaviyə dövründə baş vermiş bid’ətləri də görərək Yezidin Müaviyənin davamçısı olduğunu hiss edir, hətta onun Müaviyədən artıq dərəcədə dini ayinləri yararsız saymasını gördükdə Yezidin onlara hakim olması ilə barışa bilmirdilər. Amma saylarının az olması ilə yanaşı, onların hər biri ayrı-ayrı yerlərdə yaşayırdılar. Bu məsələyə aydınlıq gətirmək üçün böyük əyalətlərin ictimai durumunu bir-bir araşdıraq.

ƏRƏBİSTAN ƏYALƏTLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ

Qeyd edildiyi kimi, neçə illər idi ki, Şam Müaviyənin tam ixtiyarında idi, ondan sonra isə Yezidə tabe olmuşdu. Hicaz əyalətindən də nigarançılıq yox idi, çünki bu ərazidə yaşayan dindar əhali yeni hökumətlə müxalif olmalarına baxmayaraq onların narazılığı sözdən əmələ çevrilmirdi. Əməvidən olan bir neçə əsilzadələr hakimiyyət xəyalı ilə yaşayırdılar. Onlar bilirdilər ki, Hüseyn ibni Əli (ə) və Zübeyrin oğlu Abdullahın tərəfdarı olsalar heç vaxt arzularına çata bilməyəcəklər. Elə ona görə də Hüseyn (ə) və Abdullahın yanında deyil, bəlkə Yezidin arxasında durmağa üstünlük verirdilər. Münaqişəyə qoşulmaq istəməsələr də özlərinə tamaşaçı mövqeyi seçmişdilər.

Demək olar ki, Hicazdakı bu durum Osmanın xilafəti dövründən başlanmışdı. Qüreyşin bəni Haşimlə olan münasibəti yaxşı deyildi, onların hakimiyyətini (yə’ni Haşimidən olan rəhbəri) qəbul etmək istəmirdilər. Bu düşmənçiliyin bariz nümunəsi Vəlid ibni Uqbənin yazmış olduğu beytlərdə gözə çarpır. Başqa bir nümunə isə Əli (ə) Hicazdan çıxaraq İraqa tərəf yollanan zaman Abdullah ibni Səlam onun yolunu kəsərək belə dedi: Mədinədən kənara çıxma, əgər çıxmış olsan bir daha geri dönə bilməyəcəksən. Əli (ə) Rəbəzəyə, oradan da İraqa getmək istəyən zaman onu yalnız üç yüz nəfərdən ibarət bir dəstə müşayiət edirdi ki, onların da əksəriyyəti Mədinənin ətrafından toplaşıb Osmanı xilafətdən kənar etmək üçün gələnlər idi.

İRAQ

Şamı narahat edən yeganə əyalət İraq idi. Ötən fəsillərdə İraqın mövqeyi, həmçinin ictimai-siyasi vəziyyəti haqda qısa da olsa mə’lumat verdik. Hicrətin 36-cı ilindən İraq Şamla üz-üzə dayanmışdı, məcburiyyət qarşısında Şama təslim olmasına baxmayaraq heç vaxt bu əyalətə və onun hakiminə qarşı olan kin-küdurətini yaddan çıxarmamışdı. Müaviyə özünün 20 illik hakimiyyəti dövründə bu əyalətin camaatı ilə tədbir və hiyləgərcəsinə rəftar etmişdi. İraqın böyük adamlarını gah ölümlə qorxudar, gah rişxənd və söyüş söyməklə, gah da hədiyyə verib mehribanlıq göstərməklə sakitləşdirərdi. Ziyadın Bəsrə və Kufədəki qəddar siyasəti qara camaatın gözünü qorxutmuşdu. Nəticədə İraq 20 il müddətində qaranlıq sükuta qərq olmuşdu. Müaviyənin ölüm xəbəri bu əyalətə çatdıqdan sonra bir tərəfdən mərkəzi hökumətin Dəməşqdən Kufəyə köçməsinə çalışanlar münasib fürsətin ələ düşdüyünü hesab etdilər, digər tərəfdən də islamın halına acıyanlar bu neçə illər ərzində dinə edilmiş əlavələrin təmizlənməsi üçün bu anın münasib olduğunu sayırdılar.

Müaviyə ölən zaman demək olar ki, İraq bütövlükdə Əbu Süfyan ailəsinin ziddinə idi. Camaat yekdilliklə Yezidin müsəlmanlara xəlifə olmağa ləyaqətli olmadığını söyləyirdilər. Ancaq görəsən hamı dinin halına yanaraq Yezidin bu yüksək vəzifəyə layiq olmadığına görə onu istəmirdilər, yoxsa yox? Bu suala qətiyyətlə doğru cavab vermək mümkün deyil. Mə’lumdur ki, bu ərazidə yaşayan peyğəmbər səhabələri, mühacir və ənsarın övladları hələ də islam fiqhi və peyğəmbər sünnəsi ilə tanış idilər, hakimlərin müsəlmançılığın zahiri ayinlərinə riayət etmədiklərini gördükdə artıq dərəcədə narahat olurdular. Ancaq başqaları necə? Onlar da Yezidi islamın zahiri əməllərinə riayət etmədiyinə və ya atasıyla olan düşmənçiliklərinə görə istəmirdilər. Yaxud da atasının Muzərilərin Yəmanilər üzərindəki hakimiyyətini qəbul etməməsinə görə istəmirdilər. Əgər bir az əvvələ gedib tarixin toz basmış səhifələrini vərəqləsək, Ləxmilərlə Ğəssanilər arasındakı düşmənçiliyi araşdırsaq, Şamla İraq arasındakı hakimiyyət davasını görüb Müaviyə ilə Yezidin yaratdığı ictimai şəraiti dəqiq şəkildə başa düşərik. Müaviyə öldükdən sonra şamlılara lazımi dərs verilməli, 20 il bundan qabaq İraqdan Şama köçürülmüş hakimiyyət yenidən əvvəlki mərkəzinə qaytarılmalı idi.

 

Fürsət güdən bu siyasətçilər Yezidin müqabilində kimə tərəfdar olmalı və kimi gücləndirməli idilər? Zübeyrin oğlundan bu işi gözləmək olmaz, cəsarətli olmasına baxmayaraq ictimai nüfuza malik deyildi. Bir tərəfdən o, özü də Muzəri tayfasından idi. Hakimiyyətə gəlsə də öz tayfasını himayə edəcəkdi. Qəhtanilər Məhəmməd (s)-la peyğəmbərliyin onuncu ilində tanış olmuş, əhd-peyman bağlayaraq onu öz şəhərlərinə də’vət etmişlər. Ondan sonra isə əmisi oğlu və kürəkəni olan Əli (ə)-ın yanında olmuş, həmçinin Həsən ibni Əli (ə)-la da bey’ət etmişlər. İndi isə Hüseyn ibni Əli (ə) təqvalı, əzəmətli, səxavətli, şücaətli, bir sözlə bütün insani keyfiyyətləri özündə cəm edən şəxs, hər iki dəstənin (dindarların və siyasətçilərin) arzularını həyata keçirməyə qadir olan bir kəs ola bilərdi. O, Yezidə bey’ət etməmişdi və bu baxımdan onun müqabilində heç bir cavabdehlik daşımırdı. Yezidin xilafətinə e’tiraz əlaməti olaraq Mədinədən Məkkəyə getmişdi və buna görə də onu İraqa də’vət etmək lazım idi.

Kufədə yığıncaq və toplantılar təşkil olunaraq gurultulu çıxışlar edildi. İslam dininin qürbətə düşməsinə dair, peyğəmbər sünnəsinin sıradan çıxarılıb bid’ətlərin dirçəlməsi haqda ah-nalə edərək göz yaşları axıdıldı və Müaviyənin Əli (ə) şiələrinə qarşı verdiyi əzab-əziyyətdən şikayətlər edildi. Deyilənlərə görə ilk toplantı Xuzaə tayfasından olan Süleyman ibni Sərdin evində təşkil edildi.

Süleyman öz yerlilərini yaxşı tanıdığına və öz əhdlərinə vəfasız olmasından xəbərdar olduğuna görə onlara dedi: Hüseyn ibni Əli (ə)-a yardım etmək bacarığına malik olduğunuz halda onu çağırın, boş yerə onu Allahın evindən uzaqlaşdırmayın! Toplantıda iştirak edənlərin hamısı “biz son anadək Hüseyn (ə)-ın yanında olub, Yezidə itaət etməyəcəyik” dedilər.

0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

latest article

CƏNUB MƏNTƏQƏSİ VƏ ORАDАKI DÖVLƏTLƏR
İSLAMIN ZÜHURU-2
ŞЕYХ FАZİL LӘNKӘRАNİNİN ÖMÜRLÜYÜNDӘN
HİZBULLAH[1]QÜVVƏLƏRİNİN ÜSTÜNLÜYÜ
İohann Volfhanq Höte: «Quran – kitabların kitabıdır»
Şeyx Məhəmməd Fazil Lənkərani dәftәrхаnаsının nümаyәndәliklәri
İMAMIN ADININ VƏ YERİNİN GİZLİ SAXLANMASI İLƏ ONUN QORUNMASI
DÖRDÜNCÜ FƏSİL
Əhli-beyt (ə) və Qədir-Xum
Sadə torpaqdırsa, lakin Kərbəla torpağıdır...

 
user comment