بدان که از تکالیف زائران در شهر کاظمین، رفتن به مدائن است، برای زیارت عبد صالح الهی، جناب سلمان محمّدی (رضوان‌الله‌علیه) که نخستین ارکانِ اربعه است و مخصوص به شرافتِ «سَلمانُ مِنّا اَهلَ البَیتِ» و درآمده در شمار اهل‌بیت نبوّت و عصمت است.
در فضیلت او جناب رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «سلمان دریایی است که نخشکد و گنجی است که پایان نپذیرد، سلمان از ما اهل‌بیت است، حکمت می‌بخشد و برهان می‌آورد».
حضرت امیر(علیه‌السلام) او را مانند لقمان، بلکه امام صادق(علیه‌السلام) او را بهتر از لقمان دانسته و حضرت باقر(علیه‌السلام) او را از متوسّمین [کسانی که با تمام وجودشان درصدد شناخت حق و در جستجوی حقایق الهی‌اند] برشمرده.
از روایات استفاده می‌شود که آن جناب اسم اعظم را می‌دانست و از محدَّثین ـ به فتح دال ـ [کسی که فرشتگان با او سخن می‌گویند] بوده است. برای ایمان ده درجه است و او در درجه دهم قرار داشت و عالِم به غیب و زمان مرگ افراد بود و در دنیا از خوراکی‌های بهشت تناول فرمود و بهشت مشتاق و عاشق او بود و خدا و رسول، او را دوست داشتند.
حق‌تعالی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) را به محبّت چهار نفر امر فرمود که سلمان یکی از ایشان است و آیاتی در مدح او و همتایان او نازل شد و جبرائیل هرگاه بر حضرت رسول(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرود می‌آمد امر می‌کرد از جانب پروردگار به سلمان سلام برساند و او را به علم منایا [زمان مرگ افراد] و بلایا و انساب مطلّع گرداند و شب‌ها برای او در خدمت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) مجلس اُنسی بوده.
حضرت رسول و امیرمؤمنان چیزهایی از مخزون و مکنون علم خدا به او تعلیم کردند که غیر او قابلیت و قدرت تحمّل آن را نداشته و به مرتبه‌ای رسید که امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: «سلمان دانش اول و آخر را یافت و او دریایی است که هر چه از او برگرفته شود پایان نپذیرد و او از ما اهل‌بیت است».
برای شوق زائران و رغبتشان به زیارت آن جناب کافی است تفکر کردن در اختصاص و امتیازش در میان تمام صحابه و جمیع امّت به اینکه حضرت امیرمؤمنان(علیه‌السلام) در یک شب از مدینه به مداین رفت و به دست مبارک خود او را غسل داد و کفن کرد و بر او با صفوفی بسیار از ملائکه نماز خواند و در همان شب به مدینه بازگشت. زِهی شرافت و مودّت و محبّت به خانواده رسالت که انسان را به این مرتبه از شکوه و عظمت می‌رساند.
امّا کیفیت زیارت آن جناب: بدان که سید ابن طاووس در کتاب «مصباح الزّائر» برای آن بزرگوار چهار زیارت نقل کرده و ما در اینجا به همان زیارت اول اکتفا می‌کنیم و در کتاب «هدیه» زیارت چهارم را که شیخ در «تهذیب» ذکر فرموده است نقل کردیم.
چون خواستی آن جناب را زیارت کنی، نزد قبر او به طرف قبله بایست و بگو:
السَّلامُ عَلَىٰ رَسُولِ اللّٰهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ، السَّلامُ عَلَىٰ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ سَيِّدِ الْوَصِيِّينَ، السَّلامُ عَلَى الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ الرَّاشِدِينَ، السَّلامُ عَلَى الْمَلائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا صَاحِبَ رَسُولِ اللّٰهِ الْأَمِينِ ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وَلِيَّ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مُودَعَ أَسْرَارِ السَّادَةِ الْمَيامِينِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللّٰهِ مِنَ الْبَرَرَةِ الْمَاضِينَ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَبا عَبْدِاللّٰهِ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَكاتُهُ،
سلام بر رسول خدا، محمّد بن عبدالله خاتم پیامبران، سلام بر امیرمؤمنان سرور جانشینان، سلام بر امامان معصوم هدایت‌گر، سلام بر فرشتگان مقرّب، سلام بر تو ای یار امین رسول خدا، سلام بر تو ای دوست امیرمؤمنان، سلام بر تو ای سپرده شده اسرار سروران پرمیمنت، سلام بر تو ای باقیمانده خدا از نیکان پیشین، سلام بر تو ای اباعبدالله و رحمت و برکات خدا [بر تو باد].
أَشْهَدُ أَنَّكَ أَطَعْتَ اللّٰهَ كَما أَمَرَكَ، وَاتَّبَعْتَ الرَّسُولَ كَمَا نَدَبَكَ، وَتَوَلَّيْتَ خَلِيفَتَهُ كَما أَلْزَمَكَ، وَدَعَوْتَ إِلَى الاهْتِمامِ بِذُرِّيَّتِهِ كَمَا وَقَفَكَ؛ وَعَلِمْتَ الْحَقَّ يَقِيناً وَاعْتَمَدْتَهُ كَمَا أَمَرَكَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ بابُ وَصِيِّ الْمُصْطَفىٰ، وَطَرِيقُ حُجَّةِ اللّٰهِ الْمُرْتَضىٰ، وَأَمِينُ اللّٰهِ فِيمَا اسْتُوْدِعْتَ مِنْ عُلُومِ الْأَصْفِيَاءِ،
گواهی می‌دهم که تو خدا را آن‌گونه که فرمان داد فرمان بردی و از رسولش آن طور که تو را فراخواند پیروی نمودی و خلیفه‌اش را متابعت کردی چنان‌که بر تو واجب نمود و به نکوداشت فرزندانش دعوت کردی، آن‌چنان‌که تو را آگاه ساخت؛ و حق را به یقین دانستی و آن چنان‌که فرمان داد اعتماد کردی، گواهی می‌دهم که تو درگاه جانشین مصطفی و راه حجّت خدا مرتضی و امین خدایی در آنچه از علوم برگزیدگان به تو سپرده شده،
أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ النَّبِيِّ النُّجَبَاءِ الْمُخْتَارِينَ لِنُصْرَةِ الْوَصِيِّ، أَشْهَدُ أَنَّكَ صاحِبُ الْعاشِرَةِ، وَالْبَراهِينِ وَالدَّلائِلِ الْقاهِرَةِ، وَأَقَمْتَ الصَّلاةَ، وَآتَيْتَ الزَّكَاةَ، وَأَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهَيْتَ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَأَدَّيْتَ الْأَمانَةَ، وَنَصَحْتَ لِلّٰهِ وَ لِرَسُولِهِ، وَصَبَرْتَ عَلَى الْأَذىٰ فِي جَنْبِهِ حَتَّىٰ أَتَاكَ الْيَقِينُ،
گواهی می‌دهم که تو از اهل‌بیت پیامبری، آن شرافتمندان برگزیده برای یاری جانشین آن حضرت، گواهی می‌دهم که تو صاحب درجات ده‌گانه ایمان و براهین و دلایل مغلوب کننده‌ای و تو نماز را به پا داشتی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و امانت الهی را ادا نمودی و برای خدا و رسولش خیرخواهی کردی و در جنب خدا بر آزار مردم صبر نمودی تا مرگ به سویت آمد،
لَعَنَ اللّٰهُ مَنْ جَحَدَكَ حَقَّكَ، وَحَطَّ مِنْ قَدْرِكَ، لَعَنَ اللّٰهُ مَنْ آذاكَ فِي مَوالِيكَ، لَعَنَ اللّٰهُ مَنْ أَعْنَتَكَ فِي أَهْلِ بَيْتِكَ، لَعَنَ اللّٰهُ مَنْ لامَكَ فِي سَادَاتِكَ، لَعَنَ اللّٰهُ عَدُوَّ آلِ مُحَمَّدٍ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ وَضاعَفَ عَلَيْهِمُ الْعَذابَ الْأَلِيمَ؛
خدا لعنت کند کسی که حق تو را انکار کرد و از مقامت کاست، خدا لعنت کند کسی که تو را درباره سرورانت آزرد، خدا لعنت کند کسی که تو را درباره خانواده‌ات به زحمت افکند، خدا لعنت کند کسی که تو را درباره سرورانت سرزنش نمود، خدا لعنت کند دشمن خاندان محمّد را، از پری و آدمی، از پیشینیان و پسینیان و بر آنان عذاب دردناک را دوچندان گرداند؛
صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْكَ يَا أَبا عَبْدِاللّٰهِ، صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْكَ يَا صاحِبَ رَسُولِ اللّٰهِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَعَلَيْكَ يَا مَوْلىٰ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَىٰ رُوحِكَ الطَّيِّبَةِ، وَجَسَدِكَ الطَّاهِرِ، وَأَلْحَقَنا بِمَنِّهِ وَرَأْفَتِهِ إِذا تَوَفَّانا بِكَ وَبِمَحَلِّ السَّادَةِ الْمَيامِينِ وَجَمَعَنا مَعَهُمْ بِجِوارِهِمْ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ .
درود خدا بر تو ای اباعبدالله، درود خدا بر تو ای یار رسول خدا، (درود خدا بر او و خاندانش) و بر تو ای دوست امیرمؤمنان و درود خدا بر روح پاکیزه و پیکر پاک تو، خدا هنگامی‌که ما را می‌میراند، به منّت و مهرش به تو به جایگاه سروران با میمنت متّصل سازد و ما را همراه آنان و جوار ایشان در بهشت‌های پرنعمت گرد آورد،
صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْكَ يَا أَبا عَبْدِاللّٰهِ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَىٰ إِخْوانِكَ الشِّيعَةِ الْبَرَرَةِ مِنَ السَّلَفِ الْمَيامِينِ، وَأَدْخَلَ الرَّوْحَ وَالرِّضْوانَ عَلَى الْخَلَفِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ، وَأَلْحَقَنا وَ إِيَّاهُمْ بِمَنْ تَوَلَّاهُ مِنَ الْعِتْرَةِ الطَّاهِرِينَ، وَعَلَيْكَ وَعَلَيْهِمُ السَّلامُ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَكاتُهُ.
درود خدا بر تو ای اباعبدالله و درود خدا بر برادرانت، شیعیان نیکوکار از گذشتگان پر میمنت، وارد کند نسیم رحمت و رضوان را بر بازماندگان از اهل ایمان و متّصل کند ما و آنان را به کسانی که سلمان دوست داشت از عترت پاک و سلام و رحمت و برکات خدا بر تو و بر ایشان.
آنگاه سوره
«إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» را «هفت مرتبه» بخوان، سپس هرچه خواهی نماز مستحب بخوان.
نویسنده گوید: چون خواستی از زیارت سلمان بازگردی، به جهت وداع نزد قبر بایست و این وداع را که سید در آخر زیارت چهارم ذکر فرموده است بگو:
السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَبا عَبْدِاللّٰهِ، أَنْتَ بابُ اللّٰهِ الْمُؤْتىٰ مِنْهُ وَالْمَأْخُوذُ عَنْهُ، أَشْهَدُ أَنَّكَ قُلْتَ حَقّاً، وَنَطَقْتَ صِدْقاً، وَدَعَوْتَ إِلىٰ مَوْلايَ وَمَوْلاكَ عَلانِيَةً وَسِرّاً، أَتَيْتُكَ زائِراً وَحَاجَاتِي لَكَ مُسْتَوْدِعاً، وَهَا أَنَا ذَا مُوَدِّعُكَ، أَسْتَوْدِعُكَ دِينِي وَأَمانَتِي وَخَواتِيمَ عَمَلِي وَجَوَامِعَ أَمَلِي إِلىٰ مُنْتَهىٰ أَجَلِي، وَالسَّلامُ عَلَيْكَ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَكاتُهُ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الْأَخْيَارِ.
سلام بر تو ای اباعبدالله، تو درگاه خدایی که از آن درآیند و از آن برگیرند، گواهی می‌دهم که حق گفتی و صادقانه سخن راندی و به سوی مولایم و مولایت در آشکار و نهان دعوت کردی، زائر به سوی تو آمدم، درحالی‌که سپارنده حاجاتم به توأم و من اینک تو را وداع می‌گویم، دین و امانت و عواقب کار و همه آرزویم را در طول عمرم به تو می‌سپارم و سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد و درود خدا بر محمّد و خاندان نیکویش.
آنگاه خدا را بسیار بخوان و بازگرد.
زیارت شیخ کلینی(ره)
