مرگ و فرصت ها، ص: 273

نمی فهميد، اما آنچه را كه می فهميد، لذت می برد، چون بيماری جهل در اين ناحيه در او معالجه می شد.

جنس مورد نظر اين عالم و آن آقا را داد و آنها رفتند. خودش نيز در مغازه را بست و نزد يكی از قوم و خويش هايش رفت، گفت: من اين مغازه را با كل اجناسش به تو واگذار می كنم، تو خرج بخور و نميری به ما بده، مابقی برای خودت. گفت: مگر می خواهی چه كنی؟ می خواهم درس بخوانم. گفت: تو؟ گفت آری، گفت: عمر تو از چهل سال گذشته و موهای سر و صورتت دارد سفيد می شود، تو چهل سال عطار بودی، درس را چه می فهمی كه چيست؟ گفت: كليد را بگير، ما رفتيم.

بيست سال گذشت و شصت ساله شد. بعد از اين بيست سال، به جايی رسيد كه حوزه های علميه دمشق، بغداد، ايران و حوزه های شيعه تحت تأثير دانش و معرفت او قرار گرفتند. بهترين كتابهای علمی را تأليف كرد.

وجود مبارك «سديد الدين محمود بن علی بن حسن حُمّصی رازی» «1» يكی از مراجع و فقهای بزرگ شيعه است.

او به خود گفت: چهل سال به در مغازه عطاری آمديم، كار معيشتی داشتيم، حالا بقيه فرصت عمر را برای آموختن علم غنيمت بدانيم. چه كسی می گويد نمی شود؟ آن كسی كه می گويد دير شده، اشتباه می گويد. رفت و ثابت كرد كه می شود، فرصت های در اختيار را غنيمت دانست و به عالی ترين مقام علمی و تأليفی رسيد. اين نمونه ای از موارد غنيمت دانستن فرصت بود.

مولوی در تحولی جهانی

جلال الدين مولوی رومی «2» مدرّس بود، تعداد زيادی نيز او را نمی شناختند. می آمد و در گوشه مسجد درس می داد. نه اهل حال بود، نه شعر، نه عرفان، نه ذكر، بلكه روحانی معمولی بود كه بيايد درسی بدهد و برود. اما اين روحانی معمولی در

______________________________
(1)- الفهرست، رازی: 107؛ ش 389؛ «الشيخ الإمام سديد الدين محمود بن علي بن الحسن الحمصي الرازي علامة زمانه في الأصولين ورع ثقة له تصانيف منها التعليق الكبير التعليق الصغير المنقذ من التقليد و المرشد إلی التوحيد المسمی بالتعليق العراقي المصادر في أصول الفقه التبيين و التنقيح في التحسين و التقبيح بداية الهداية نقض الموجر للنجيب ابن المكارم حضرت مجلس درسه سنين و سمعت أكثر هذه الكتب بقراءة من قرأ عليه.»

وی از دانشمندان و متكلم شيعی نيمه دوم قرن ششم و هفتم بوده است. شيخ منتجب الدين ابن بابويه در ذيل تاريخ ری نوشته است: حمصی صد سال زندگی كرد و بعد از سنه 600 درگذشت.

(2)- شرح حال جلال الدين مولوی رومی در كتاب آثار مثبت عمل جلسه دوم آمده است.