مرگ و فرصت ها، ص: 247

پيغمبر صلی الله عليه و آله جمله ای درباره قلب دارند؛ دل، طبع زير و رو شدن را دارد، مانند برگ درخت در بيابان كه به محض اين كه نسيم می وزد، برگ زير و رو می شود، «1» قلب نيز اين گونه است. قلب با سخن، محبت، تعليم و شركت در جلسات خوب زير و رو می شود.

مگر اشخاص بد در عالم چگونه خوب شدند؟ با ديدن و شنيدن. مگر پيغمبر اكرم صلی الله عليه و آله با اجبار مردم عصر جاهليت را به آن مؤمنان واقعی تبديل كرد؟ پيغمبر زبان نرم به كار بست و آن ها نيز گوش دادند و اين گونه قلب آنها زير و رو شد و هدايت شدند. قلب در مقابل زبان های هنرمند هدايت، زير و رو می شود.

شما برای خانواده خود نرم و به صورت داستان از خوبی های اميرالمؤمنين عليه السلام تعريف كنيد، بعد از چند جلسه به او بگوييد: آيا علی عليه السلام را دوست داری؟ فوراً می گويد: آری، او انسان بزرگواری است كه نمونه ندارد. وقتی كه مخزن وجود او را به علی عليه السلام وصل كردی و او محب علی عليه السلام شد، بعد، از اخلاق، حكومت، برخورد، تواضع و علم بی نظير علی عليه السلام را برای او بيان كن و به او بگو: بعد از پيامبر صلی الله عليه و آله بالاتر از علی عليه السلام در عالم وجود ندارد.

معرفی الگوی مناسب برای تربيت

زمانی كه علی عليه السلام حكومت، قدرت، ارتش، خزانه و مملكت در دست او بود، شبی تنها بيرون شهر كوفه می رفت، شخصی را ديد كه كنار مركب خود نشسته و باز نيز از روی مركب افتاده است. امام جلو آمد و سلام كرد. پرسيد: چرا اينجا نشسته ای؟ او كه علی عليه السلام را نمی شناخت، نگاه كرد، ديد مردی است با پيراهن عربی وصله خورده. فكر كرد باربر و يا كارگر است.

گفت: بار اين مركب افتاده است و من نمی توانم آن را بلند كنم، نشسته ام كه ببينم آيا كسی می آيد كه به من كمك كند. امام عليه السلام فرمودند: من تو را كمك می كنم. مرد تا

______________________________
(1)- كنز العمال: 1/ 241، حديث 1210؛ «رسولُ اللّه صلی الله عليه و آله: إنّما سُمِّیَ القَلبُ مِن تَقلُّبِهِ، إنّما مَثَلُ القلبِ مَثَلُ ريشَةٍ بالفَلاةِ تَعَلَّقَت فی أصلِ شَجَرةٍ تُقَلِّبُها الرِّيحُ ظَهرا لِبَطنٍ.»

كنز العمال: 1/ 243، حديث 1225؛ «رسولُ اللّه صلی الله عليه و آله: إنَّ للّه تعالي فی الأرضِ أوانِیَ، ألا وهِی القُلوبُ، فَأحَبُّها إلَي اللّه، أرَقُّها وأصفاها وأصلَبُها؛ أرقُّها للإخوانِ، وأصفاها مِن الذُّنوبِ، وأصلَبُها فی ذاتِ اللّه.»

مستدرك الوسائل: 5/ 302، باب 15، حديث 5923؛ «عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عليه السلام أَنَّ رَجُلًا أَتَی النَّبِيَّ صلی الله عليه و آله فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنْ يَكُنْ لِأَحَدٍ قَلْبَانِ فَإِنَّ لِي قَلْبَيْنِ قَلْبٌ يَأْمُرُنِي بِأَنْ أُتَابِعَكَ وَ قَلْبٌ يَأْمُرُنِي أَنْ لَاأُتَابِعَكَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله أُعَلِّمُكَ شَيْئاً إِنْ أَنْتَ قُلْتَهُ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْكَ قَالَ بَلَی يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ أَنْتَ الرَّبُّ وَ أَنْتَ اللَّهُ وَ أَنْتَ الرَّحْمَنُ وَ أَنْتَ الرَّحِيمُ أَسْتَعِينُكَ عَلَی عَدُوِّي فَاحْبِسْهُ عَنِّي بِمَا شِئْتَ.»

بحار الأنوار: 67/ 33- 39، باب 44، حديث 1؛ «أبي عبد الله عليه السلام قال ما من قلب إلا و له أذنان علی إحداهما ملك مرشد و علی الأخری شيطان مفتن هذا يأمره و هذا يزجره الشيطان يأمره بالمعاصي و الملك يزجره عنها و هو قول الله عز و جل عَنِ الْيَمِينِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعِيدٌ ما يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ.»