مرگ و فرصت ها، ص: 204

می گويد.

در اين آيه و در جملات منفی، يعنی دارنده حرف نفی، كه دارای كلمه نكره هستند، مثل «نفس» كه «الف و لام» ندارد، می گويند: نكره در سياق نفی، معنايش عام است. اگر بخواهيم بر اساس ادبيات عرب اين آيه قرآن را معنا كنيم، معنی صحيح آن اين می شود: از هيچ كسی در قيامت جزيه پذيرفته نمی شود.

دقت در ترجمه قرآن

من ترجمه ای از قرآن نوشتم كه چهار سال طول كشيد. بيشترين وقت مرا در اين چهار سال همين ادبيات عرب گرفت، چون اصرار داشتم كه تمام مسائل ادبی آيات را بنويسم، تركيب ادبی، بديع و بيان آيات را به دست بياورم، بعد به لغت عرب مراجعه كنم، ببينم اين لغت در قرآن در چه معنايی استعمال شده است؟ بعد اصطلاحات عرب را ببينم، كه وقتی می گويد:

«تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ» «1»

منظورش چيست؟ يعنی اين دو دست او قطع شود؟ ديدم نه، منظورش قطع دست نيست، بلكه يعنی قدرتش نابود شود كه اين همه ما را اذيت كرد. يعنی نابود باد قدرت و حكومت ابولهب.

در ترجمه نزديك به آيات، حفظ ادبيات عرب، علم بيان، نظر محققان و مفسران و حفظ سلامت انشای فارسی مهم است.

آيه مورد بحث ما اين بود:

«لا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئاً وَ لا يُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا يُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ»

ممكن است كلمه «تَجْزِي» شما را به اشتباه بياندازد كه به معنی پاداش و جزا

______________________________
(1)- مسد (111): 1؛ «نابود با قدرت ابولهب، و نابود باد خودش.»