حلال و حرام مالی، ص: 311

اما اين ها آزاد بودند، آن آزاديی كه اسلام می گويد، اين است كه جلوی هيچ شاه، پولدار و قدرتمندی هرگز كرنش نكند. اگر می خواهی كرنش كنی، برای پروردگار كه همه كاره است و همه كليدها به دست او است، كرنش كن.

گفت: ميرزا! چه كتابی را مطالعه می كنی؟ گفت: تاريخ. گفت: رشته شما كه تاريخ نيست. به ما خبر داده اند كه رشته شما فلسفه، عرفان و حكمت است. چرا تاريخ می خوانی؟

گفت: من تا جايی كه وقت كنم تاريخ را مطالعه می كنم؛ چون از تاريخ خيلی خوشم می آيد. گفت: چه قسمتی از تاريخ را دوست داری؟ گفت: از اين كه ده صفحه نوشته اعلی حضرت چه كارها كرد، چه خزينه ای، چه گنجی و چه ارتشی داشت، بعد آخر آن نوشته است: اعلی حضرت مرد. من از اينجای تاريخ خوشم می آيد. خيلی برای من زيبا است.

چون اعليحضرت فكر می كند كه نمی ميرد، هميشگی است و كليد قدرت و مملكت هميشه در دست او باقی است. آقای شاه! من به قدری خوشم می آيد وقتی می خوانم كه در اين صفحات نوشته اند: شاه عباس، شاه طهماسب، تيمور، چنگيز، فتحعلی شاه و محمدشاه- پدر ناصرالدين شاه- مردند. من لذت می برم.

پند شيخ ابوالحسن خرقانی به سلطان محمود

عادت شاهان بود كه اين اشخاص را شناسايی كنند. وقتی به سلطان محمود «1»

______________________________
(1)- سلطان محمود غزنوی ابوالقاسم يمين الدوله (م 387- 421 ه. ق) فرزند ارشد سبكتگين سومين و مقتدرترين شاه سلسله غزنوی است. درسال 387 پس از شكست دادن برادرش اسماعيل به تخت نشست. دوازده باربه هندوستان لشكر كشيد ودرسال 421 به سن 51 براثربيماری سل چشم از جهان فرو بست. مدت سلطنت او 33 سال بود.»

فرهنگ فارسی (اعلام): 6/ 1926.