ترجمه نهج البلاغه، ص: 315

برای آفريده هايش بلكه به خود اختصاص داد، و آنها را قرقگاه و حريم خود نمود، و بر ديگران ممنوع كرد، و هر دو را محض جلالت و عظمت خويش برگزيد.

تكبر رأس گناهان

و بر هر كس از بندگانش كه در اين دو صفت با او به ستيز برخاست لعنت مقرر كرد. آن گاه با اين دو وصف فرشتگان مقرّب خود را آزمايش نمود، تا خاكساران آنان را از گردنكشان جدا كند، پس با اينكه به آنچه در دلها مستور است و از غيوب هستی كه از نظرها محجوب است داناست، خطاب به فرشتگان فرمود: «من بشری را از گل به وجود می آورم، چون او را ساختم و از روح خود در او دميدم برای او سجده كنيد. جز ابليس تمام فرشتگان سجده كردند» كه كبر و نخوت به او روی آورد، و به آفرينش خويش به آدم فخر كرد، و به خاطر ريشه اش كه از آتش بود بر او تعصّب ورزيد. اين دشمن خداوند پيشوای اهل تعصّب، و پيشرو گردنكشان است، كه بنياد عصبيت را بنا كرد، و با خداوند در لباس عزّت و كبريايی به ستيز برخاست، و آن لباس عزّت را بر خود پوشيد، و جامه فروتنی و خاكساری را درآورد. نمی بينيد خداوند چگونه او را محض تكبرش به شدت تحقير كرد، و به سبب گردنكشی به چاه سرافكندگی درانداخت؟! پس او را در دنيا طرد از رحمت نمود، و برای وی در آخرت آتش فروزان مهيّا ساخت.

فلسفه آزمايش الهی

اگر خداوند می خواست آدم را از نوری كه روشنی اش ديده ها را بربايد، و زيبايی آن خردها را مات و مبهوت كند، و از مادّه خوشبويی كه بوی خوشش نفسها را بگيرد بيافريند می آفريد، و اگر بدين صورت می آفريد گردنها در برابرش خاضع،