ترجمه نهج البلاغه، ص: 192

149 از سخنان آن حضرت است

پيش از درگذشت از دنيا

ای مردم، هر كس مرگی را كه از آن فراری است ملاقات خواهد كرد، ايّام زندگی صحنه راندن به سوی مرگ است، وگريز از مرگ آمدن به سوی آن است. چه روزهايی كه در اسرار پنهان مرگ كنجكاوی كردم، ولی خداوند جز پنهان داشتن آن را نخواست! هيهات، اين دانشی نهفته است. اما سفارشم به شما: خداست پس چيزی را با او شريك قرار ندهيد، و محمّد صلی الله عليه و آله است پس سنّت او را ضايع نكنيد.

اين دو پايه (يعنی توحيد و سنّت) را بر پا نگه داريد، و اين دو چراغ را بيفروزيد. تا وقتی پراكنده نگرديد سرزنشی بر شما نيست. به هر يك از شما به اندازه قدرتش تكليف شده، و به نادانان تخفيف داده شده است. خدايتان پروردگاری مهربان، و دينتان دينی استوار، و پيشوايتان پيشوايی داناست. من ديروز همراه شما بودم، امروز مايه عبرت شما هستم و فردا از شما جدايم. خداوند من و شما را بيامرزد.

اگر در لغزشگاه دنيا گامم استوار بماند (و زنده باشم) كه مراد شماست، واگر گامم بلغزد (و از دنيا بروم) چنان بوده كه مدتی زير سايه شاخه ها، و گذرگاه بادها، و در سايه ابرهای متراكمی كه در فضای آسمان نابود شد، و آثارشان روی زمين از بين رفت به سر برده ايم. من همسايه شما بودم كه مدتی جسمم با شما مجاورت داشت، و به زودی از من بدنی بی جان. ساكن پس از حركت، و ساكت پس از گويايی به جا خواهد ماند. آرميدن من، و از گردش افتادن زبانم، و بی حركت شدن دست و پايم بايد شما را پند دهد، چرا كه اين وضع برای آنان كه بخواهند پند بگيرند از هر منطق رسا و گفتار با اثر پند آموزتر است. وداع من با شما وداع كسی