دارالعرفان/ محقق، مفسر و پژوهشگر قرآنی با بیان اینکه بت‌پرستی، مشرکی و کافر بودن والدین مجوزی برای عدم رعایت حقوق آنان نیست، گفت: خداوند در هیچ حکم و مسئله‌ای درِ عذر را به روی کسی بازنمی‌گذارد و بی‌احترامی و تضییع حق والدین را نمی‌پذیرد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان، استاد حسین انصاریان در سخنرانی خود در حسینیهٔ بنی‌الزهرا، اظهار کرد: آیهٔ پانزدهم سورهٔ مبارکه احقاف بنابر روایات اهل‌بیت(ع) در ارتباط با وجود مبارک حضرت سیدالشهدا، امیرالمؤمنین و فاطمهٔ زهراست و جز این هم نیست؛ چراکه مطالب آیه نشان می‌دهد که آیه یقیناً دربارهٔ این سه نفر نازل شده است. انسان‌هایی که مصداق این آیهٔ شریفه باشند، خیلی کم هستند؛ اما مردم می‌توانند پیرو آیه باشند، چون ابتدای آیه سخن از پدر و مادر و بعد فرزند است.
بت‌پرستی، مشرکی و کافر‌بودن والدین مجوزی برای عدم رعایت حقوق آنان نیست
استاد انصاریان در مورد نگاه خداوند نسبت به پدر و مادر در قرآن، گفت: این مسئله آنقدر مهم است که پروردگار عالم در یکی از آیات قرآن رعایت حق پدر و مادر را مطرح کرده حتی از پدر و مادر مشرک صریحاً اسم آورده و هشدار داده که بت‌پرستی، مشرکی و کافر‌بودن آنها مجوز بر این نیست که شما حقوق آنها را رعایت نکنید.
خوشا به‌سعادت آن فرزندی که حق پدر و مادر را رعایت کند
او با بیان اینکه رعایت حق پدر و مادر از تکالیف مشقّت‌بار انسان مکلف است، اظهار کرد: در روایتی به قول پیغمبر اکرم(ص) آمده که خوش‌به‌حال آن فرزندی که حق پدر و مادر را رعایت کند. آن روایت همین یک کلمه است و دیگر حضرت نمی‌فرمایند پدر و مادر مؤمن یا پدر و مادر غیرمؤمن.
استاد انصاریان گفت: خداوند در سه جای قرآن از جمله سورهٔ احقاف، سورهٔ اسراء و سورهٔ لقمان، به‌شکل‌های گوناگون از پدر و مادر سخن به‌میان آورده که همهٔ درهای عذر را به روی بندگانش ببندد.
خداوند در هیچ حکم و مسئله‌ای درِ عذر را به روی کسی بازنمی‌گذارد
محقق، مفسر و پژوهشگر قرآنی افزود: یک کار قرآن این است که معمولاً در هیچ حکم و مسئله‌ای، درِ عذر را به روی کسی بازنمی‌گذارد که فردای قیامت، کسی که نماز نخوانده، روزه نگرفته یا حق پدر و مادر را رعایت نکرده، به پروردگار بگوید: من حکم تو را به این دلیل اجرا نکردم. عذر و بهانه و دلیلی برای کسی وجود ندارد.
استاد انصاریان درباره اینکه خداوند درِ عذر را به روی بندگان باز نمی‌گذارد، به نمونه‌ای اشاره و خاطرنشان کرد: در روایاتمان هست که یک عرب بیابانی از بیابان و چادرنشینی، به مدینه آمد و با پیغمبر اکرم(ص) به قول ما خیلی بی‌رودربایستی حرف زد و گفت: من از تمام احکام واجب دین، غیر از نماز واجب و روزهٔ ماه رمضان، هیچ واجبی را عمل نمی‌کنم؛ چون نمی‌توانم! گاو و گوسفند و مویز و طلا و نقره و گندم و جو ندارم، زکات ندارم که بدهم و این عذر قابل‌قبول است؛ جنگ هم نمی‌توانم بیایم، چون پروردگار گفته آدمی به جنگ برود که سالم است و من آدم سالمی نیستم و بدن جنگ ندارم که این عذر هم قابل‌قبول است؛ مکه هم نمی‌روم، چون خرجی رفت‌وبرگشت آن را ندارم؛ بعد به پیغمبر گفت: من از نظر قلبی که خدا و قیامت را قبول دارم و از کل این احکام دین تو نماز می‌خوانم و روزه می‌گیرم، جای من در قیامت کجاست؟ پیغمبر اکرم(ص) فرمودند: پیش من است، اما به من قول سه مسئلهٔ دیگر غیر از نماز و روزه را بده. گفت: چه قولی بدهم؟ فرمودند: زبانت و شکمت و عضو جنسی‌ات را از هرچه که بر این سه حرام شده، حفظ کن.
گرفتاری هفت‌میلیارد جمعیت دنیا از شکم، زبان و عضو جنسی است
او ادامه داد: گرفتاری هفت‌میلیارد جمعیت دنیا و خیلی از مردم مملکت ما همین سه عضو است. اغلب گناهان از این سه عضو جوشیده است. وقتی شکم حفظ نشود، ربا، غصب، رشوه، دزدی، حق‌خوری، غارت ارث برادر و خواهر و مادر یا پدر می‌آید. اینها در قرآن است و عامل همه شکمِ باز است؛ وقتی زبان کنترل نباشد، فحش، غیبت، تهمت، مسخره‌کردن مردم و ریختن آبروی مردم می‌آید؛ وقتی عضو غریزه کنترل نباشد، دوجور زنای محسنه و غیرمحسنه، گناه بسیار عظیم و لرزانندهٔ عرش همجنس‌بازی و یکی-دو گناه دیگر می‌آید؛ یعنی پیغمبر با این سه مطلبی که به این عرب گفت، می‌خواست جهان را پاک‌سازی کند که جهان هم گوش نداد؛ نه در زمان خودش و نه بعد از خودش. کسی که یک سلسله احکام به او واجب است و عمل می‌کند، زبان و شکم و شهوت را هم کنترل می‌کند، چرا در قیامت پیش پیغمبر نباشد؟ پیش پیغمبری که پیغمبر می‌فرمایند، نه اینکه خدا او را در قیامت بغل دست پیغمبر، شانه‌به‌شانه و زانوبه‌زانوی پیغمبر بنشاند؛ معنایش این است که قیامت جای من کجاست؟ بهشت! بهشت کجاست؟ بهشت در سدرة‌المنتهی. مساحت بهشت چقدر است؟ «عرضها السماوات و الارض»؛ یعنی در جایی می‌آورند که هر وقت، هر دقیقه، هرلحظه و هر روز بهشت که بخواهی مرا ببینی.
استاد انصاریان با اشاره به اینکه خداوند متعال خودش و با هدایت پیغمبرش و ائمهٔ طاهرین(ع)، چیزی را از زندگی انسان فروگذار نکرده‌اند، مگر اینکه حکمی برای آن صادر کرده، گفت: انسان با کتاب احکام و عقاید مفهوم آیهٔ «الیوم اکملت لکم دینکم» را می‌فهمد، اینکه چرا خدا می‌گوید من دین شما را کامل و نعمت را بر شما تمام کردم.
مسئله والدین حکم بسیار خاصی است
محقق، مفسر و پژوهشگر قرآنی در ادامه سخن اظهار کرد: مسئلهٔ پدر و مادر در بین این‌همه احکام، یک حکم خیلی خاصی است. در سورهٔ توبه می‌خوانید: «انما المشرکون نَجَس»، نجَس یعنی آلودگی فکری، اعتقادی و اخلاقی و معنی آیه بدین معناست: آیا من می‌توانم با اینها ارتباط تنگاتنگ برقرار کنم؟ به فتوای فقیهان بزرگ، خیر! می‌توانم از ظرفی که آب خورده‌اند، آب بخورم؟ خیر! می‌توانم ذبیحه‌شان را بخورم؟ خیر! خدا در قرآن حرام کرده است. می‌توانم ارتباط تنگاتنگ محبتی با آنها داشته باشم؟ خیر! اگر مؤمن به من هستی، دوست‌دار اینها نباش؛ ولی به فرزندان می‌گوید: حق پدر و مادر مشرک را کامل رعایت کن، با آنها رفت‌وآمد کن، ارتباط و معاشرت و نشست‌وبرخاستت شایسته باشد و جوری برخورد نکنی که دلشان بسوزد؛ اما خودش که خداست، دل مشرک را سوزانده و می‌گوید نجَس هستی! این به آنها برمی‌خورد، ولی به بچه‌ها می‌گوید: به گونه‌ای با پدر و مادر برخورد نکن که به او بربخورد و دلش بسوزد. ما هم از اسرار خیلی احکام خبر نداریم و نمی‌دانیم چرا جایگاه پدر و مادر این‌قدر بالاست و این در را به روی بچه‌ها نبسته است؟!
امکان کسب رضایت والدین پس از فوتشان
استاد انصاریان به بازبودن راه خشنودی والدین پس از فوت آنها اشاره و تصریح کرد: دین به ما می‌گوید که شما می‌توانید دل‌خوشی، رضایت و آرامش پدر و مادرتان را نسبت به خودتان، حتی بعد از مرگشان فراهم کنید. من این دَر را نبسته‌ام. هر دوی آنها نماز قضا دارند، بخوان؛ روزهٔ قضا دارند، بده یا برایشان روزه بگیر؛ به‌خصوص در شب‌های جمعه به مستحق به نیت آنها کمک کن؛ نمازی به‌نام نماز پدر و مادر گذاشته‌ام، هر شب برایشان بخوان. این نماز در مفاتیح است و خیلی نماز پاکیزه و زیبایی است! در بسته نیست، یعنی خدا فرزندان را بعد از مرگ پدر و مادر که حق آنها در زمان حیاتشان کامل رعایت نشده، در بن‌بست قرار نداده است. این هم از رحمت پروردگار است.
او گفت: حلیمهٔ سعدیه یک زن بیابانی بود که دایهٔ پیغمبر هم بود؛ ایشان به مکه آمده بود تا ببیند کسی نوزادی دارد که بگیرد و شیرش بدهد. قرعه به‌نام خاندان عبدالمطلب افتاد، عبدالمطلب هم پیغمبر را به این زن داد. این زن هم گفت من بیابان‌نشین هستم، فرمود: عیبی ندارد! بچه را به بیابان برد و شیر داد تا وقتی از شیر گرفت. حلیمه تا پیغمبر زنده بود، زنده بود. دیگر پیر شده بود، اما مردم می‌دیدند که هر وقت این زن یا در مکه پیش پیغمبر می‌آمد، پیغمبر مثل مادر اصلی در نگاه‌کردن، حرف‌زدن و بلند‌شدن سرِ پا به احترام این زن شیردهنده با او برخورد می‌کرد.
استاد انصاریان به حق پدر و مادر اشاره و خاطرنشان کرد: در روایات هست که زین‌العابدین(ع) در سؤالی که از حضرت شد، حق مادر تا کجا باید رعایت شود؟ فرمودند: تا جایی که من در یک ظرف با مادرم هم غذا نمی‌شوم، مبادا قبل از من لقمه‌ای -یک تکه گوشت، یک تکه برنج، مثلاً ته‌دیگی- را در نظر گفته باشد و می‌خواهد آن را بخورد، من زودتر بردارم و بخورم، حسرتش به دل مادر بماند.
استاد انصاریان با بیان اینکه هیچ عذری نسبت به عدم رعایت حق پدر و مادر پذیرفتنی نیست، اظهار کرد: سه آیه است که هر سه آیه هم گوناگون است و به‌گونه‌ای نظام داده شده که درِ هر عذری را به روی ما فرزندان یا به روی فرزندان ما نسبت به رعایت حق پدر و مادر بسته است. یک آیه هم دارد که در قیامت به تمام کسانی که می‌خواهند به‌خاطر ترک یک حکم اقامهٔ عذر کنند، پروردگار خودش خطاب می‌کند: «لا تعتذر الیوم»، امروز عذر و بهانه برای ترک حکمی از احکام من که شامل حالتان شده بود، نیاورید که قبول نمی‌شود. یک آیهٔ دیگر هم در اوّل جزء سی‌ام قرآن دارد: «لا یتکلمون خطابا»، امروز جن، انس و فرشتگان، حق هیچ چون‌و‌چرایی را با من ندارند! اگر تکلیفتان را عمل کرده‌اید، ارائه دهید تا به بهشت بروید و اگر عمل نکرده‌اید، سرتان را بیندازید و به جهنم بروید. با من چون‌وچرا نکنید، چون حجت من در دنیا بر همهٔ شما -فرشتگان، جن و انس- تمام بوده است. جن هم مکلف است، در سورهٔ جن مسئلهٔ ایمان، عمل، اخلاق، کفر و شرک در مورد اجنه مطرح است و معلوم می‌شود که آنها هم در مکلف بودن مثل ما هستند.
حق مادر بیشتر از حق پدر است
محقق، مفسر و پژوهشگر قرآنی ادامه داد: در یک آیه در سورهٔ احقاف، یک آیه در سورهٔ اسراء و یک آیه در سورهٔ لقمان خداوند نسبت به رعایت حق مادر سفارش ویژه می‌کند. در سوره لقمان خداوند می‌فرماید: «ووصینا الانسان بوالدی»، کل انسان‌ها؛ مؤمن یا غیر مؤمن باید حق پدر و مادر را رعایت کنند. «بوالدیه» در این آیهٔ لقمان و آیهٔ احقاف آمده، اما مادر را جداگانه هم ذکر کرده است که می‌خواهد هشدار دهد حق مادر از حق پدر مقداری چرب‌تر است؛ به این خاطر در اوّل آیه، پدر و مادر را می‌گوید و بعد دوباره مادر را می‌گوید: «وَوَصَّيْنَا اَلْإِنْسٰانَ بِوٰالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلىٰ وَهْنٍ»، فرزند! یادت باشد 9 ماهی که مادرت حامله بود، هزار نوع رنج کشید تا تو به دنیا بیایی، «وَفِصٰالُهُ فِي عٰامَيْنِ»، دو سال کامل هم مادرت را مکلف کردم تا به تو شیر یا به تعبیر قدیمی‌ها شیرهٔ جانش را بدهد؛ لذا سفارش کرده‌ام: «أَنِ اُشْكُرْ لِي وَلِوٰالِدَيْكَ»، نعمت‌های من و زحمات پدر و مادرت را سپاس‌گزاری کن.
حتی حفظ احترام والدین مشرک هم واجب است
استاد انصاریان در پاسخ به اینکه سپاس‌گزاری خدا به عبادت خداست، اما سپاس‌گزاری از پدر و مادر چیست؟ گفت: «وَإِنْ جٰاهَدٰاكَ لِتُشْرِكَ بِي مٰا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلاٰ تُطِعْهُمٰا إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمٰا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» ﴿العنكبوت، 8﴾ اگر به تو گفتند دست از خدا و پیغمبر و دین بردار و به بت سجده کن، این خواستهٔ آنها را گوش نده. از کوره در نروی، داد نکشی، فریاد نزنی «وَصٰاحِبْهُمٰا فِي اَلدُّنْيٰا مَعْرُوفاً»، تا زنده هستی و تا زنده هستند، بسیار پسندیده با آنها رفتار کن و درگیر نشو! خودت بیرون بت نپرست، در اتاق که می‌گویند بت بپرست، آرام و با محبت نگاهشان کن. «إِلَيَّ اَلْمَصِيرُ» ﴿لقمان، 14﴾، عاقبت همهٔ شما به‌طرف من است، با پدر و مادرت شایسته برخورد کن، «وَاِتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنٰابَ إِلَيَّ» و نگاه کن که انبیاء و اولیاء با پدر و مادرشان چگونه رفتار کردند، همان‌گونه با پدر و مادر مشرک رفتار کن؛ پس بدان که «ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ» بازگشت همهٔ شما به‌سوی من است، «فَأُنَبِّئُكُمْ بِمٰا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» ﴿لقمان، 15﴾، پرونده‌تان را رو می‌کنم و آگاهتان می‌کنم که شما به دستور من با پدر و مادر خوب عمل کرده‌اید یا بد عمل کرده‌اید.
انتهای پیام/
منبع : پایگاه عرفان
