استاد انصاریان: جایگاه نیکی به پدر و مادر در قرآن

استاد انصاریان در نهمین سخنرانی خود در ماه محرم در حسینیه حضرت قاسم(ع) تهران با اشاره به سه نوع عبادت خداوند اظهار کرد: عبادت خدا بر سه بخش است، انجام واجباتی همانند نماز، روزه، حج و طواف که بدن این واجبات را همراهی می‌کند. دیگر عباداتی که مایه‌اش بدن است نیت پاک است، و یک بخش از واجبات هم عبادت مالی است. در قرآن کم نیست آیاتی که وقتی نماز را ذکر می‌کند بلافاصله زکات را مطرح می‌کند، زکات به نُه‌گانه ثروت تعلق می‌گیرد و بنا به تقسیم خداوند به هشت طایفه تعلق دارد.

وی ادامه داد: امام هشتم(ع) می‌فرماید: بسیاری از مسائلی که در قرآن دوتایی با هم آمده است، اگر به یکی عمل شده و دیگری ترک بشود، آن یکی که عمل شده قبول نمی‌شود، مثل نماز و زکات؛ چراکه آنها باید دین را برای ما توضیح بدهند؛ بنابراین اگر کسی نماز بخواند ولی به مالش زکات تعلق بگیرد و نپردازد نمازهای عمرش را خدا قبول نمی‌کند. زلف این دو حقیقت به هم گره خورده. یا مثل عبادت خدا و احسان به پدر و مادر که در قران دوتایی با هم آمده و عنوان شده است: «وَ قَضىٰ رَبُّكَ أَلاّٰ تَعْبُدُوا إِلاّٰ إِيّٰاهُ» ﴿الإسراء، 23﴾.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به اهمیت نیکی به والدین در قرآن اظهار کرد: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: غیر از خدا را عبادت نکنید «وَ بِالْوٰالِدَيْنِ إِحْسٰاناً» یعنی حق پدر و مادر اینقدر عظیم است که بلافاصله بعد از حق خدا مطرح شده است. این امر بسیار مهم است؛ چراکه خدا و پدر و مادر همه نوع نیکی هم در همین آیه شریفه نهفته است.

وی ادامه داد: خداوند کاری هم به این مسئله ندارد که پدر و مادر کافر و مشرکند و بی‌دین بلکه امر پروردگار به این است که فرزندان به پدر و مادر نیکی کنند و به همین دلیل می‌فرماید: «وَ صٰاحِبْهُمٰا فِي اَلدُّنْيٰا مَعْرُوفاً» ﴿لقمان‌، 15﴾.

این مفسر قرآن کریم خاطرنشان کرد: در عرفات، جوانی به نام ابراهیم به حضرت امام صادق(ع) گفت من تازه شیعه شدم و سال اولم هم هست، مستطیع شدم آمدم مکه مادرم مسیحی است، پیر هم هست، حالا که من دینم را عوض کردم و از مسیحیت، شیعه شدم تکلیف من با این مادر مسیحی چیست؟ فرمودند شراب می‌خورد؟ گفت نه، دیگر دستگاه گوارشش دستگاه خوردن مشروب و مست کردن نیست، فرمود گوشت خوک می‌خورد؟ عرض کرد نه نمی‌خورد. فرمود از خانه‌اش بیرون نیا و زندگی‌ات را جدا نکن، با مادر زندگی کن از لیوان مادرت هم آب بخور ظرف غذایت هم با او یکی باشد پاک است، برگشت و مادر را دید و روشش عوض شده چون خدا می‌گوید عبادت من و احسان به پدر و مادر باید با هم باشد، نمی‌شود پشت به پدر و مادر کنی و رو به من، اگر به پدر و مادر پشت کنی به من هم پشت کردی، چون حکم من را عمل نکردی. مادر به او گفت که عوض شدی؟ او گفت مادر من دیگر مسیحی نیستم، من شیعه شدم. گفت معلمت کیست؟ گفت: معلم من اولاد پیغمبر و امام است، او معلم من است.

وی ادامه داد: مادر جوان مسیحی به وی گفت: من که پا ندارم بلند شوم و پیش معلم تو برای تشکر بیایم، برو به معلمت بگو من را هم داخل در تشیع کند، یعنی حکم خدا را اگر مردم عمل بکنند، نیرو به خدا اضافه می‌کنند، اگر مردم خوب عمل کنند بدان عاشق خوبی‌ها می‌شوند و خوب می‌شوند. اگر یک پدر در خانه با محبت، با وقار، با ادب، دست به جیب باشد و نماز بخواند و روزه بگیرد، بچه‌ها می‌گویند این چه دینی دارد که روی او اثر اخلاقی و رفتاری گذاشته است.

استاد انصاریان با اشاره به اهمیت هدایت در قرآن اظهار کرد: قرآن می‌گوید اگر باعث شوی یک نفر گمراه بشود، گناه گمراه کردن یک نفر در پرونده‌ات مساوی با گناه گمراه کردن کل انسان‌هایی است که من آفریدم، این گناه کمی نیست بلکه خیلی گناه سنگینی است و در این شرایط چه کسی در قیامت می‌خواهد جواب بدهد که من باعث گمراهی صدها میلیارد نفر شدم.

وی ادامه داد: نیکی، خوش اخلاقی و خوش برخوردی از یک پدر و مادر دیندار، بچه‌ها را هم دیندار می‌کند؛ بنابراین باید مواظب باشیم تا لحظه آخر عمرمان، وجودمان ایجاد دین‌گریزی نکند؛ چراکه این خطر بسیار سنگینی است. در اجتماع هم همینطور است و کسی که شهرت دارد و مردم مملکت او را می‌شناسند، باید در اعمال و رفتار خود بسیار مواظب باشد که مردم تیزبین با دیدن او به دین گرایش پیدا بکنند و چیزی از او نبینند که دین‌گریز بشوند.

استاد انصاریان در ادامه به بیان خاطره آشنایی خود با یکی از اولیا خدا پرداخت و گفت: بیش از پنجاه سال قبل، بنده به خانه یکی از اولیاء خدا رفته بودم و عاشقش بودم، شصت سال هم با من تفاوت سنی داشت. ایشان برای من این داستان را گفت بعد خودم که طلبه شدم و خیلی کتاب خریدم جای داستان را پیدا کردم کجاست.

وی ادامه داد: امام هشتم(ع) می‌فرمایند: انسان حتی حیوان را نباید گول بزند، اگر نمی‌خواهی به بز و گوسفند علف ندهی جلوی دهانش نگیر، چون اینکار، گناه و خلاف مروت و آدمیت است، هیچ دلی را نسوزان، اگر می‌خواهی دلی را بسوزانی و اگر شرایطت جور است بلند شو برو اسم بنویس برو سوریه برای دفاع از حرم اهل بیت(ع) تا دل داعش را آتش بزنی. اگر اینکار را انجام دادی عبادت است، اگر می‌خواهی قلبی را بسوزانی، برو قلب دشمن را بسوزان و با حیوانات، مردم مملکت و پدر و مادرت چنین کاری را انجام نده.

استاد انصاریان با اشاره مجدد به ضرورت همنشینی عبادت و احسان اظهار کرد: پس یک بخش عبادت بدنی است و یک بخش عبادت مالی است. در عبادت مالی سخت نگیرید؛ چراکه عبادت مالی گره‌گشا است، یعنی وقتی با پولت، دلی را خوش و با پولت قلبی را مسرور می‌کنی، سی تا گره که در راه زندگیت بوده  یا قرار است در زندگی‌ات وارد شود، پروردگار جلویش را می‌گیرد. این امر یقینی است و در قرآن و روایات به آن اشاره شده است.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به اهمیت عبادت مالی اظهار کرد: خوشحال باشید کار مالی انجام می‌دهید و بدحال نشوید. اگر آمدند و گفتند پولی بده که  برای یتیم، برای یک عروسی، برای یک ازدواج یا برای یک مسجد می‌خواهیم، این عبادت مالی است.

بخش سوم عبادت در واجبات، ادای حقوق واجب است. این مسئله، مواردی همانند حقوق واجب زن بر شوهر، حقوق واجب شوهر بر زن، حقوق واجب اولاد بر پدر و مادر، حقوق واجب پدر و مادر بر اولاد، حقوق واجب رحم بر انسان را شامل می‌شود.

استاد انصاریان با اشاره به اهمیت خدمت به بندگان خدا عنوان کرد: قسمت دوم عبادات، خدمت به بندگان خداست، آدم که علم، آبرو و قدرت دارد خرج مردم بکند، این یک نوع عبادت است، خب این مقدمه را که شنیدید حالا روایتی بسیار جالب از وجود مبارک رسول خدا بشنوید.

رسول خدا(ص) یک روایت دارند که در جلد دوم اصول کافی نقل شده که پیغمبر(ص) می‌فرماید: برترین مردم کسی است که عاشق عبادت باشد. عبادت همانند معدن است، وقتی انسان این معدن را با عبادت کردنش بشکافد، رحمت، مغفرت، رضایت و بهشت خدا، از این معدن بیرون می‌آید.

وی ادامه داد: پیغمبر اسلام(ص) می‌فرماید: این عبادت را بغل بگیرید؛ یعنی به خود بچسبانید. از عبادت در نروید و کسل نباشید. برترین مردم کسی است که عبادت را با دلش دوست داشته باشد و عبادت محبوبش باشد و خودش را وقف عبادت کند.

این مفسر برجسته قرآن کریم خاطرنشان کرد: یک بار پیامبر اسلام(ص) به جبرئیل گفت: اگر خداوند، شما ملائکه را تبدیل به آدمیزاد کند و به کره زمین بفرستد چه کاری خواهید کرد؟ جبرئیل گفت: یا رسول الله، ما سه کار می‌کنیم؛ یکی به تشنه آب می‌دهیم و کار دوم، پاسخ دادن به نیاز نیازمند است، کار سوم هم کمک به آدم عیال واری است که خرجش با دخلش میزان نمی‌شود. بنابراین برترین مردم کسی است که خود را وقف عبادت کند.

وی ادامه داد: امام باقر(ع) قصد غسل دادن امام زین العابدین(ع) را داشت که شیعیانی که در حیاط بودند، دیدند به اندازه دو تا کف دست، پوست پشت شانه زین العابدین سیاه شده و پینه بسته است، آنان گریه کردند، گفتند یابن الرسول الله پدرتان را کربلا با چه اسلحه‌ای زدند که جایش بعد از چهل سال مانده است؟ فرمود جای اسلحه نیست، پدرم از کربلا که برگشت چهل سال شب‌ها پیراهن، خرما، نان، کفش، پارچه، پول در کیسه می‌ریخت و شبانه روی کولش می‌گرفت و به خانه نیازمندان می‌برد. این امر میدان وسیع عبادت را نشان می‌دهد.

استاد انصاریان در پایان با اشاره به اهمیت اجتناب از گناه عنوان کرد: چقدر اجتناب از گناه ارزش دارد. گناهی به قمر بنی هاشم(ع) پیشنهاد شد که خیلی هم لذت داشت، شمر یک نامه برای ایشان آورد که ابن زیاد در نامه نوشته بود حسین بن علی را رها کن و بیا  در کوفه بهترین منصب، بهترین پول، بهترین همسر جوان و هر چیز دیگر که را بخواهی به تو می‌دهیم. وقتی شمر نزدیک خیمه‌ها آمد، او را صدا زد، اما ابوالفضل(ع) جواب نداد. شمر گفت امان‌نامه برایت آوردم، حرف شمر در دهانش بود که قمر بنی هاشم شمشیرش را از غلاف کشید و خیز برداشت، شمر فرار کرد و قمر بنی هاشم اصلاً نامه را نگرفت و نخواند، این بالاترین درسی است که قمر بنی هاشم(ع) به ما داده است. قمر بنی هاشم یاد ما داده که اصلاً نزدیک گناه نروید، گناه وقتی رخ نشان داد، به گناه حمله کن و آن را فراری بده؛ چراکه این بالاترین عبادت است.