مجله: گلبرگ - شماره 68
اشاره
ماه مبارک رمضان، ماه ضیافت الهی، ماه پرخیر و برکت و عید اولیای خدا، با همه عظمت و معنویت آن به پایان می رسد و ماه شوال با خاطره شکوهمند عید فطر آغاز می گردد، عید بزرگی که تنها به خاطر انجام مأموریت و وظیفه الهی برگزار می شود و مردم مسلمان جهان به شکرانه موفقیت در انجام فریضه بزرگ روزه و پیروزی بر هواهای نفسانی و وسوسه های شیطانی جشن می گیرند.
خوشا به حال کسانی که در پرتو ماه مبارک رمضان و در سایه پرفیض شب های قدر، با نیایش و پرستش خالصانه، دل و جانشان را از غبار آلودگی ها و پلشتی ها شست و شو داده و به پاس این موفقیت بزرگ، عید سعید فطر را جشن می گیرند. آنها درس هایی چون ایثار، نوع پروری، اخلاص و پرهیزکاری را که از مکتب انسان ساز رمضان فرا گرفته، همواره در مسیر حیات خویش به کار می بندند و تا عید فطری دیگر، زندگی خود را بیمه می کنند.
عید واقعی
امروز، تنها برای کسانی عید است که روزه شان مورد پذیرش درگاه خداوندی قرار گرفته است. عید واقعی، به پوشیدن لباس نو و آراستن ظاهری و زینت دادن خانه نیست، بلکه عید، دگرگونی، تحول، جهاد و مبارزه با نفس در راستای خدمت به اسلام و محرومان و نیازمندان است.
ازاین رو، از دیدگاه مکتب انسان ساز اسلام، عید فطر، جشن پیروزی بر تمایلات نفسانی و حکومت بر خواهش ها و هوس هاست. همه ما که بندگان راستین خدا هستیم، دیروز به فرمان او روزه بودیم و امروز به فرمان او افطار می کنیم و این، معنای تسلیم بودن در برابر خداوند است.
عید، فطر، فطریه
عید، واژه ای عربی، به معنای جشن، روز جشن، فصل شادی، موسم سرور و... است. فطر هم در لغت به گشودن، باز کردن و روزه گشادن می شود. عید فطر هم به روز اول ماه شوال گفته می شود که بلافاصله پس از ماه مبارک رمضان می آید و یکی از بزرگترین عیدهای مسلمانان به شمار می رود. در این روز بر مسلمانان واجب است که فطریه پرداخت کنند. فطریه، آن چیزی است که در روز عید فطر به صورت نقدی یا جنسی بر طبق دستور شرع به مستحقان می دهند و از واجبات است.
آینه ای تمام نم
عید فطر، آیینه ای است روشن و تمام نما، که در آن می توان جهان بینی اسلامی را تماشا کرد. مردم مسلمان پس از یک ماه روزه داری، پایان آن ماه را که آغاز ماهی دیگر است، جشن می گیرند و در اجتماع عظیم و باشکوه نماز عید، خدای را می خوانند و بر پیامبر و دودمان او درود می فرستند و آراستگی به همه خوبی ها و رهایی از همه بدی ها را از او به دعا طلب می کنند. مردم گویی کبوتران سپید بال بلند پروازی هستند که پس از یک ماه پرواز در فضای ملکوتی آسمان، اکنون دسته جمعی بر بام زمین فرود آمده اند. آنها از صدای گوش نواز بال هایشان که آمیخته با سجع دل نشین آواز است، تصویری زیبا و جاندار از ترکیب معنویت و مادیت ترسیم می کنند که روح جهان بینی اسلامی و جوهر آن است.
عید نماز
جشن پایان ماه روزه مسلمانان، جشن شور و شادی است، اما برخلاف بسیاری از جشن های جهانِ تهی از معنویت، با آلودگی و عربده کشی و می گساری همراه نیست؛ بلکه جشن نماز دسته جمعی به امامت حاکم جامعه اسلامی یا نماینده اوست. در نماز جماعت این جشن، مسلمانان دست ها را به دعا برمی دارند و خدا را سوگند می دهند که آنان را در همه خوبی هایی که محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله را در آنها داخل کرده راه دهد، و از همه بدی هایی که او و خاندانش را از آنها بری ساخته بیرون آورد.
این جماعت سبک روح و دلشاد، به خطبه های امام نماز گوش می دهند و در پرتو روشنایی آن نور معنوی که در یک ماه روزه داری به دست آورده اند، به واقعیت های جهان و جامعه ای که در آن زندگی می کنند، توجه می نمایند، از مشکلات خود و دیگر مسلمانان جهان باخبر می شوند، دوستان و دشمنان خود را می ستایند و از این راه، در دینداری بصیرت پیدا می کنند.
زکات فطره
خداوند در جشن معنوی فطر، به روزه گیران ماه رمضان که سر و دستار می افشانند و شاد و خوشحال اند، دستور می دهد تا دست در جیب کنند و اگر خود نیازمند و محتاج نیستند، به شکرانه، زکات دهند و برای برطرف ساختن محرومان و بینوایان قدمی بردارند. پس مسلمانان که یک ماه طعم گرسنگی را چشیده اند، و با معنویتی مضاعف، آماده انفاق شده اند، اندکی از مال خود را به نیازمندان می بخشند تا کمی از گرفتاری آنها برطرف شود. در قرآن کریم هم بارها واژه صلاة یعنی نماز در کنار زکات و انفاق آمده است. پس بر نمازگزاران عید است که در کنار آن، انفاق کنند و به این واجب الهی عمل نمایند.
عید فطر در کشورهای اسلامی
عربستان
«خدایا! در روز مبارک عید فطر، عبادت های ما را مقبول درگاه خود قرار ده و ما را از قرار گرفتن در مسیر گناه، برهان». این دعایی است که در شب عید فطر، درست هنگامی که هلال ماه شوال دیده می شود، مسلمانان عربستان سعودی زیر لب زمزمه می کنند.
صبح روز عید، مسلمانان لباس های نو بر تن کرده، برای اقامه نماز عید فطر راهی نزدیک ترین مسجد محل سکونت شان می شوند. آنها پس از ادای نماز، به دیدار آشنایان خود می روند و سنت نیکوی صله رحم را بجا می آورند؛ زیرا بر این باورند که در روز عید، باید کدورت ها را کنار گذاشت و دل ها را صاف و خالی از کینه کرد.
مالزی
در کشور مالزی، عید فطر بنام «هری رایا» معروف است. در این روز، مسلمانانی که توانسته اند با عنایت خداوند، یک ماه تمام را روزه بگیرند و طبق دستورات الهی، گناه کمتری مرتکب شده، ثواب بیشتری در پرونده اعمال خود به ثبت رسانند، پیروزی شان را جشن می گیرند. جشن هری رایا، درست از لحظه رؤیت هلال ماه شوال آغاز می شود. مسلمانان مالزی، شب عید فطر را در منازل خود سپری می کنند و صبح روز عید، اول وقت برای نماز هری رایا به مساجد می روند. آنها سپس با حلقه های گل، به مزار عزیزانی می روند که این رمضان در کنار ایشان نبوده اند و برایشان نماز می خوانند. سپس به بازدید بزرگان خانواده می روند و صله رحم را به جا می آورند. آنها همچنین با پخت غذاهای مخصوص، آن را به عنوان خیرات در بین کوچه ها و معابر، میان دیگران تقسیم می کنند.
پاکستان
مسلمانان پاکستان نیز مانند دیگر کشورهای مسلمان نشین، روز عید را با اقامه نماز عید فطر و صرف صبحانه ای ساده آغاز می کنند. سپس به دیدار بزرگان خانواده می روند و صله رحم را به جا می آورند. البته جشن واقعی عید فطر در پاکستان، از ظهر آن روز شروع می شود. شوهرها و پدرها به فرزندان و همسرانشان عیدی می دهند و خانم های خانه، غذای خوش طعمی را که به «خرمای شیرین شده» معروف است، آماده می کنند و همگی با هم به هنگام صرف ناهار، روز عید را جشن می گیرند. تعطیلات عید فطر در پاکستان سه روز است و در آن، مدارس و اداره ها تعطیل می شود و همه به تفریح و شادی می پردازند و بیشتر وقت خود را با اقوام و آشنایان می گذرانند.
هندوستان
مسلمانان کشور هندوستان نیز در روز عید فطر آداب ویژه ای دارند. پس از نماز، بزرگترین فرد خانواده در منزل به انتظار اقوام و آشنایان می ماند و برای پذیرائی از آنها، غذای عید فطر را تهیه می کند. کوچکترها با حلقه های گل به دیدار ریش سفید خانواده می روند و ظهر عید فطر را با هم می گذرانند. در این روز، موسیقی سنتی هندی در کوچه و بازار نواخته می شود و مردم لباس های نو به تن می کنند. در حقیقت نمایش نمادهای سنت و فرهنگ اصیل هندی، بخشی از جشن عید فطر را به خود اختصاص می دهد؛ به طوری که بدون آن، عید مفهومی ندارد و با آن، رنگ و بوی دیگری می گیرد. از این رو جشن عید فطر، در میان مسلمانان هندی بدلیل سبک خاص فرهنگی که دارند، اندکی متفاوت است.
عید فطر و نهضت امام خمینی رحمه الله
عید حماسه و جنبش
سال 1357، سال انقلاب و حماسه و پایان ستم پادشاهی بود که از کشته، پشته می ساخت و بر مردم مظلوم ایران ستم می کرد. در این میان، شهریور آن سال، عید فطری در دل داشت که نماز آن با حضور میلیونی مسلمانان آزاده و مبارز به امامت شهید آیت اللّه دکتر مفتح رحمه الله ، به عید حماسه و جنبش تبدیل شد و مقدمات قیام بزرگ و سترگ هفده شهریور میدان ژاله را فراهم آورد.
خواست تمام ملت
حضرت امام خمینی رحمه الله در مورد عید فطر سال 1357 می فرماید: «فطر امسال، عید حماسه و جنبش هر چه بیشتر تمام جناح های ملت ایران بود، روزی که رشد فکری و عملی ملت را به دنیا ثابت کرد و پوچ بودن تبلیغات پردامنه مخالفین نهضت را ثابت نمود، پیوستگی تمام جناح ها را ثابت کرده، خواست تمام ملت را که رفتن شاه و برچیده شدن بساط ظلم و چپاول مردم مسلمان است، با کمال صراحت اعلام نمود».
عبارتی ارزنده
حضرت امام خمینی رحمه الله ، رهبر فقید انقلاب در مورد عید فطر سال 1357، از دو نوع عبادت نام می برد؛ یکی عبادت خواندن نماز عید و نزدیک شدن به خدا در گفتار، و دیگری عبادت رفتاری مبارزه با استکبار جهانی و رژیم پهلوی. ایشان در این مورد می فرماید: «مردم مسلمان ایران به دنبال برگزاری نماز عید، دست به عبادت ارزنده دیگری زدند که آن، فریادهای کوبنده علیه دستگاه جبار و چپاولگر برای به پاداشتن حکومت عدل اسلام است که کوشش در این راه، از اعظم عبادات است».
عید فطر از دیدگاه حضرت امام رحمه الله و مقام معظم رهبری
امام خمینی رحمه الله
فطر، روزی است که خداوند متعال برای مسلمین عید قرار داده تا با اجتماع خود در نماز و خطابه های مناسب با هر عصر، راه و روش خود را در مقابل اسلام و در مقابل دشمنان خونخوار آن بیابند.
عید ماه مبارک رمضان، عید وصال است.
روز عید فطر، برای روزه داران، روز لقاءالله است.
عید شریف فطر،عید است برای ضیافت الله.
مقام معظم رهبری
روز عید فطر، روز اتحاد و وحدت است.
عید فطر، (روز) متصل کردن همه نیروها و قوا به یکدیگر و آوردن آنها به صحنه زندگی است.
عید فطر و نماز و توسل ما در این روز، مظهر توحید کلمه و کلمه توحید است.
عید فطر، روز طهارت و پاکیزگی است.
عید فطر، عید همه مسلمانان و مایه شرافت اسلام و پیامبر اسلام و عزت اسلام و ذخیره نیازمندان است.
منبع : پایگاه حوزه
