فصل اوّل: در بيان فضيلت و اعمال ماه مبارك رجب
بدان‌كه اين ماه و ماه شعبان و ماه رمضان در شرافت، كامل و تمامند و روايات بسيارى در فضيلت آنها وارد شده است بلكه از رسول خدا صلى اللّه عليه و آله روايت شده است كه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهى در احترام و فضيلت به آن نمى‌رسد و در اين ماه جنگ با كافران حرام است!! و رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امّت من است، كسى‌كه يك روز از ماه رجب را روزه بدارد، مستحقّ خشنودى بزرگ خدا مى‌شود و خشم حق از او دور مى‌گردد و درى از درهاى دوزخ به رويش بسته مى‌شود.
و از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام روايت شده است: هركه يك روز از ماه رجب را روزه بدارد بهشت بر او واجب مى‌شود. و نيز فرمود: رجب نام نهرى در بهشت كه از شير سپيدتر و از عسل شيرين‌تر است، هركه يك روز از رجب را روزه بدارد به يقين از آن نهر بياشامد. و از امام صادق عليه السّلام نقل شده است كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: ماه رجب ماه استغفار امّت من است پس در اين ماه بسيار طلب آمرزش كنيد كه خدا آمرزگار و مهربان است و رجب را «اصبّ» [يعنى فروريزنده‌تر] مى‌گويند، زيرا رحمت خدا در اين ماه بر امّت من بسيار ريخته مى‌شود، پس بسيار بگوييد، استغفر اللّه و اساله التّوبة
ابن بابويه به سند معتبر از سالم روايت نموده كه گفت: در اواخر ماه رجب كه چند روزى از آن مانده بود به خدمت امام صادق عليه السّلام رفتم. چون نظر مبارك آن حضرت بر من افتاد، فرمود: آيا در اين ماه روزه گرفته‌اى؟ گفتم: نه به خدا اى پسر رسول خدا. فرمود: آنقدر ثواب از تو فوت شده كه اندازه آن را جز خدا كسى نمى‌داند، به يقين اين ماهى است كه خدا آن را بر ماههاى ديگر فضيلت داده و احترام آن را عظيم نموده و گرامى داشتن روزه‌داران اين ماه را بر خود واجب كرده!! گفتم: يابن رسول اللّه، اگر در باقيمانده اين ماه روزه بدارم آيا به بخشى از ثواب روزه‌داران آن نايل مى‌شودم؟ فرمود: اى سالم هركه يك روز از آخر اين ماه را روزه بدارد، خدا او را از سختى سكرات مرگ و از هراس پس از مرگ و از عذاب قبر ايمن مى‌كند، و هركه دو روز آخر اين ماه را روزه بدارد، به آسانى از صراط مى‌گذرد، و هركه سه روز آخر اين ماه را روزه بدارد از وحشت بزرگ روز قيامت، و از سختيها و هولهاى آن روز ايمن مى‌شود، و برات آزادى از آتش دوزخ را به او عطا مى‌كنند.
در هر صورت براى روزه ماه رجب فضيلت بسيار وارد شده و در روايت آمده:
اگر كسى قدرت بر روزه ماه رجب را ندارد،
هر روز اين تسبيحات را صد بار بخواند،
تا ثواب روزه ماه رجب را دريابد:
منزّه است خداى بزرگ، منزّه است آنكه تسبيح جز براى او سزاوار نيست، منزّه است خداى عزيزتر و گرامى‌تر، منزّه است آنكه جامه عزّت در پوشيد كه تنها او براى آن‌جامه شايسته است.
اعمال ماه رجب و آن بر دو بخش است:
بخش اوّل: اعمال مشترك آن است
كه به متعلق به همه ماه است و اختصاص به روز معيّنى ندارد، و آن چند عمل است:
اوّل: در تمام روزهاى ماه رجب اين دعا را بخواند كه روايت شده: حضرت زين العابدين عليه السّلام در آغاز رجب در حجر اسماعيل خواند:
اى كه مالك حاجات خواهندگانى، و از باطن لب فروبستگان خبر دارى، از سوى تو براى هر خواهشى، گوشى شنوا، و پاسخى آماده است، خدايا به حق وعده‌هاى صادقانه‌است و نعمتهاى فراوانت، رحمت گسترده‌ات، از تو مى‌خواهم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و حاجات دنيا و آخرتم را برآورى، چه همانا تو بر هر كارى توانايى.
دوّم: اين دعا را بخواند، دعايى كه امام صادق عليه السّلام در هر روز ماه رجب مى‌خواندند:
آنان‌كه بر غير تو بار يافتند نااميد گشتند، و آنان‌كه به كارى جز تو پرداختند زيانكار شدند، و آنان‌كه به درگاه غير تو وارد شدند به تباهى رسيدند، و سودجويان دچار قحطى شدند، مگر آنان‌كه از فضل تو سود جستند، در رحمتت به روى مشتاقان باز است، خيرت به خواهندگان عطا شده، احسانت براى نيازمندان گوارا است، و عطايت براى آرزومندان آماده است و روزى‌است حتى براى روگردانان از فرمانت گسترده است، و بردبارى‌است كسانى را كه به دشمنى‌ات برخاسته‌اند نيز شامل است، شيوه‌ات به بدركاران احسان، و روشت زندگى بخشيدن به متجاوزان است، خدايا مرا به راه ره‌يافتگان بدار، و تلاش تلاش‌گران را روزى‌ام فرما، و مرا از بى‌خبران دورشده قرار مده، و روز جزا آمرزشت را نصيبم كن.
سوّم: شيخ در كتاب «مصباح» از معلّى بن خنيس از امام صادق عليه السّلام روايت كرده: در ماه رجب اين دعا را بخوان:
خدايا شكيبايى شاكرانت، و كردار ترسيدگانت، و باور عبادت‌كنندگانت را از تو مى‌خواهم، خدايا تو برتر و بزرگى، و من بنده بينوا و تهيدستم، تو بى‌نياز و ستوده‌اى، و من بنده خوارم، خدايا بر محمّد و خاندانش درود فرست، و عطاى اين خواسته‌ها را بر من منت بگذار به توانگرى‌ات بر تهيدستى‌ام، و به بردبارى‌ات بر نادانى‌ام، به توانت بر ناتوانى‌ام اى عزيز، خدايا بر محمّد و خاندانش آن‌جانشيان پسنديده درود فرست، و مرا از كارهاى دنيا و آخرت نسبت به چيزى‌كه بى‌تابم كرده كفايت كن اى مهربانترين مهربانان.
مؤلف گويد: سيّد ابن طاووس هم اين دعا را در كتاب «اقبال» نقل كرده، و از نقل او پيداست كه اين دعا از جامع‌ترين دعاهاست، و در تمام اوقات مى‌توان آن را خواند.
چهارم: شيخ طوسى فرموده: در هر روز ماه رجب مستحب است اين دعا را بخوانند:
خدايا اى صاحب نعمتهاى فراوان و عطاهاى قسمت شده، و رحمت گسترده، و قدرت فراگير، و نعمتهاى برجسته، و موهبتهاى بزرگ، و بخششهاى زيبا، و عنايات درخور، اى آنكه به شباهت با چيزى وصف نشود، و به مثال و نمونه‌اى مثلش نزنند، و از سوى هيچ پنجه‌اى مغلوب نگردد، اى آنكه آفريد و روزى داد، و الهام نمود و به سخن آورد، و نوآورى نمود و آغاز كرد، و برتر شد و بالا رفت، و اندازه داد و نيكو اندازه داد، و شلك داد و استوار نمود و حجّت آورد و رساند، و نعمت بخشيد و فراوان گرداند و بخشيد و افزون ساخت، و عطا فرمود و فزونى بخشيد، اى كه در عزّت بالا، پس از ديدگاه ديده‌ها درگذشت، و در لطف نزديك شد پس از دغدغه افكار بيرون رفت، اى آنكه در فرمانروايى يگانه است پس براى او در عرصه سلطنتش همتايى نيست، و به نعمتها و بزرگمنشى تنهاست، پس براى او در عظمت جايگاهش ضدّى نيست، اى آنكه در شكوه هيبتش دقايق و لطايف انديشه‌ها سرگردان شده، و در برابر درك عظمتش ديدگان تيزبين خلايق وامانده است، اى آنكه رخساره در برابر جلالتش به خوارى افتاده، و گردنها در برابر بزرگى‌اش فروتن گشته، و دلها از ترسش هراسان شده است، از تو مى‌خواهم به حق اين ستايش كه جز براى تو شايسته نيست، و به آن وعده‌اى كه براى خوانندگانت از مؤمنين، خود را به آن پاى‌بند كرده‌اى و به آنچه اجابت آن را براى دعاكنندگان بر خودت ضمانت نموده‌اى، اى شنواترين شنوايان، اى بيناترين بينايان، اى چابك‌ترين حسابرسان، اى صاحب نيروى استوار، بر محمّد خاتم پيامبران و بر اهل بيتش درود فرست، و در اين ماه بهترين چيزى را كه قسمت كرده اى نصيب من كن، و بهترين چيزى كه در قضاى خود حتم نموده‌اى بر من حتم كن، و آن را براى من به خوشبختى ختم كن، در زمره آنان‌كه كارشان را به خوشبختى ختم نمودى، و تا زنده‌ام زندگى همراه با عناياتى فراوان روزى‌ام كن، و بميران خوشحال و آمرزيده، و از پرسش و پاسخ برزخ رهايى‌ام بخش، و نكير و منكر دو فرشته مأمور بر سؤال مردگان را از من دور كن و مبشر و بشير را كه مژده‌دهندگان سعادتند به من بنمايان، و برايم به جانب خشنودى و بهشت راه هموارى قرار ده و زندگى خوش و فرمانروايى بزرگى برايم مقرّر فرما، و بر محمّد و خاندانش درود بسيار فرست.
مؤلف گويد: اين دعا دعايى است كه در مسجد صعصعه هم خوانده مى‌شود.
پنجم: شيخ روايت كرده كه از ناحيه مقدّسه به دست شيخ كبير ابى جعفر محمّد بن عثمان بن سعيد رضى اللّه عنه اين توقيع شريف [يعنى دست‌نويس شريف] بيرون آمد كه هر روز از روزهاى رجب بخوان:
به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى‌اش هميشگى است
خدايا از تو درخواست مى‌كنم، به حق معانى تمام دعاهايى كه متوليان امرت تو را به آن مى‌خوانند، آنان‌كه امين راز تو هستند، و به امر تو شادند، و بيان‌كنندگان نيرويت و آشكاركنندگان بزرگى‌ات مى‌باشند، از تو مى‌خواهم به حق آنچه از مشيتت درباره ايشان گفته شد، پس آنان را قرار دادى معادن كلماتت و پايه‌هاى توحيدت، و آيات و مقاماتت كه تعطيلى براى آنها در جايى نيست، تو را با آنها شناسد هركه بشناسدت، بين تو و آنها تفاوتى نيست جز اينك ايشان بندگان و آفريده تواند كه بازوبسته‌شدن كارشان به دست توست، آغازشان از تو و انجامشان به جانب توست، آنان بازوان و گواهان و بخشندگان و مدافعان و نگهبانان و بازرسان‌اند، آسمان و زمينت را با حقيقت آنان انباشتى تا آشكار شد كه معبودى جز تو نيست، پس به حق همه اينها و به جايگاههاى عزّت ا زرحمتت و به مقامات و نشانه‌هاى از تو مى‌خواهم كه بر محمّد و خاندانش درود فرستى، و بر ايمان و پايداريم بيفزايى، اين هان در عين ظهور، اى ظاهر در عين نهان، و مستورى، اى جداكننده بين روشنايى و تاريكى، اى وصف شده بدون اينكه ژرفاى وجودش درك شود و اى شناخته شده بدون تشبيه، مرزبند هر محدود، گواه هر گواهى پذير، هستى‌بخش هرچه هست، و شماره كننده هر شماره و گم‌كننده هر گم‌شده، معبودى غير تو نيست، اهل بزرگمنشى و جودى، اى كه چگونگى نپذيرى و به جايى درنگنجى، اى پوشيده از هر ديده، اى جاودان، اى به خود پاينده و داناى هر دانسته، بر محمّد و خاندانش درود فرست، و بر بندگان برگزيده‌ات، و انسانهاى در پرده‌ات، و فرشتگان مقربّت، و شجاعان صف كشيده گرداگرد عرشت، و مبارك گردان بر ما در اين ماهمان ماه بزرگ و ماه مكرّم، و آنچه پس از اين است از ماههاى محترم، در اين ماه نعمتعايت را بر ما فراوان كن، و نصيبهاى ما را سرشار فرما، و سوگندهايمان را به انجام برسان، به حق اسم بزرگتر و بزرگتر، و عظيم‌تر و گرامى‌ترت كه چون بر روز نهادى روشن شد و چون بر شب گذاردى تاريك گشت، و از گناهانمان بيامرز آنچه را تو مى‌دانى و آنچه را ما نمى‌دانيم، و ما را از گناهان حفظ كن به بهترين نگاهدارى، و ما را از حوادثى كه مقدّر نموده‌اى كفايت فرما، و بر ما به حسن توجّهت منّت گذار، و به غير خودت وامگذار، و ما را از خيرت منع مكن، و به عمرهايمان به اندازه‌اى كه مقدّر فرموده‌اى بركت ده، و رازهاى پنهان ما را سامان ده، و از جانب خود به ما امان بده، و ما را با حسن ايمان به كار گمار، و به ماه رمضان و روزها و سالهاى پس از آن برسانمان، اى داراى جلالت و بزرگوارى.
ششم: شيخ روايت نموده كه: از ناحيه مقدّسه به دست شيخ ابو القاسم رحمه الله اين دعا در ايّام رجب صادر شده:
خدايا! از تو درخواست مى‌كنم به حقّ دو مولود ماه رجب، محمّد بن على دوّم (امام جواد ع)، و فرزندش على بن محمّد برگزيده (امام هادى ع) و به وسيله آن دو امام به جانب تو تقرّب مى‌جويم به بهترين تقرّب، اى آنكه نيكى تنها از سوى او خواسته شده، و تنها در آنچه نزد اوست رغبت شده است، از تو مى‌خواهم خواهش جرم‌پيشه معصيت‌كارى كه گناهانش او را هلاك نموده، و عيوبش او را به اسارت كشيده، پس عادتش بر گناه طولانى شد، و امورش با بلاهاى سخت به هم آميخت، از تو مى‌خواهد: توبه و خوبى بازگشت، كنده شدن از گناه، رهايى جانش از آتش، گذشت از آنچه بر گردن اوست، زيرا مولاى من تو بزرگترين آرزو و اميد او هستى. خدايا! از تو مى‌خواهم به حق مسائل شريفت، و وسايل والايت، كه مرا در اين ماه به رحمت گسترده است، و نعمت تقسيم شده‌ات فروگيرى، و نفسى به من عنايت كنى كه به آنچه روزى‌اش نموده‌اى قناعت ورزد تا گاهى كه به گور درآيد و به آخرت رسد، و به آنچه عاقبت اوست بازگردد.
هفتم: و نيز شيخ از جناب ابو القاسم بن روح رضى الله عنه كه نايب خاص حضرت صاحب الامر (عج) است روايت كرده: كه فرمود:
در ماه رجب در هر زيارتگاهى از زيارتگاههاى شريف كه باشى به اين زيارت صاحب مزار را زيارت كن. پس چون وارد حرم مى‌شوى بگو:
سپاس خدا را كه ما را در ماه رجب در محضر اوليايش حاضر كرد، و آنچه را كه از حق ايشان بر ما فرض بود واجب فرمود، و درود خدا بر محمّد برگزيده خدا، و جانشينان پرنجاتبخش، خدايا! چنان‌كه ما را به محضر ايشان حاضر نمودى، به وعده آنها در حق ما وفا كن، و ما را به جايگاه ورود آنان و فيض وجودشان وارد فرما، بى‌آنكه از ورود به خانه هميشگى و بهشت جاويد رانده شويم، و سلام بر شما، من به قصد شما آمده‌ام و در خواهش و حاجتم به شما تكيه كردم، حاجتم آزادى‌ام از دوزخ و جاى گرفتن در كنار شما در خانه ابدى است، هرماه با پيروان نيكوكارتان، و سلام بر شما به خاطر شكيبايى‌تان، چه نيكوست اين خانه آخرت، من خواهنده و آرزومند شمايم در آنچه اختيار و تغييرش به دست شماست.
تنها «به وسيله شما» شكستگى جبران شود و بيمار درمان پذيرد، و آنچه را رحم‌ها بيفزايد و كم كنند انجام پذيرد، من به راز شما ايمان دارم و به گفتارتان تسليمم، و خدا را به شما سوگند مى‌دهم در اينكه از حرم شما بازگردم به همراه حاجاتم و رواشدن آنها و به امضا رسيدنشان و موفقّانه برآمدنشان و دور شدن سختى‌هاى آنها و به همراه كارهايم نزد شما و اصلاح آنها، و سلام بر شما سلام وداع‌كننده‌اى حوايجش را به شما سپرده، از خدا مى‌خواهد دوباره به سوى شما بازگردد، و راهش با جانب شما قطع نشود، و اينكه خدا مرا برگرداند از محضر شما به بهترين وجه و با دستى پر، به جايى سرسبز، و زيستگاهى خوش و گسترده و راحت و آسوده، تا رسدن مرگ و بهترين سرانجام، و جايگاهى در ناز و نعمت ازلى، و زنگى آينده ابدى، و خوردنيهاى مداوم، و نوشيدن شراب طهور، و آب گوارا، نوشيدن چند بار و يكبار، كه از نوشيدنش خستگى و ملالى دست ندهد و رحمت خدا و بركات و تحيّاتش بر شما، تا بازگشتم به محضر شما، و رستگارى در حكومتتان، و محشور شدن در زمره شما، و رحمت خدا و بركت و درودها و تحيّاتش بر شما، و او ما را بس است و نيكو وكيلى است.
هشتم: سيّد ابن طاووس از محمّد بن ذكران كه معروف به سجّاد است چه آنقدر سجده كرد و در حال سجده گريست كه نابينا شد روايت كرده كه گفت: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم فدايت شود اين ماه ماه رجب است مرا در اين ماه دعايى تعليم كن كه حق تعالى مرا به آن سود بخشد، حضرت فرمود: بنويس «بسم اللّه الرّحمن الرّحيم» و در هر روز از رجب در صبح و شام پس از نمازهاى روزوشب بگو: اى آنكه هر خيرى را از او اميد دارم، و از خشمش در هر شرّى ايمنى جويم، اى آنكه در برابر عبادت اندك مزد بسيار عطا مى‌كند، اى آنكه به هركه از او بخواهد مى‌بخشد، اى آنكه به هركه از او نخواهد و او را نشناسد نيز مى‌بخشد، عطايش از روى مهربانى و رحمت است، با درخواستم از تو همه خير دنيا و خير آخرت را به من عنايت كن، و با درخواستم از تو همه شره دنيا و شره آخرت را بازگردان، زيرا آنچه را تو عطا كردى كاستى ندارد، و از احسانت بر من بيفزاى اى كريم. راوى گفت: حضرت محاسن (موهاى صورت) شريف خود را در پنجه چپ گرفت و اين دعا را با حالت درماندگى و زارى همراه حركت دادن انگشت اشاره دست راست خواند، و پس از اين گفت: اى داراى بزرگى و بزرگوارى، اى داراى بخشش و جود، اى داراى عطا و كرم، محاسنم را بر آتش دوزخ حرام كن.
نهم: از پيامبر روايت شده: هركه در ما رجب صد مرتبه بگويد:
آمرزش مى‌خواهم از خدايى كه معبودى جز او نيست، اوست يگانه، برايش شريكى نمى‌باشد، و به سوى او باز مى گردم. و آن را با صدقه به انجام رساند، حق تعالى پايان كارش را ختم به رحمت و آمرزش كند، و هركه چهارصد مرتبه بگويد: ثواب شهادت صد شهيد را براى او بنويسد.
دهم: و نيز از آن حضرت روايت شده: هركه در ماه رجب هزار مرتبه بگويد: معبودى جز خدا نيست، خداى عزّتمند پرشكوه صد هزار كار نيك براى او ثبت كند، و برايش صد شهر در بهشت بنا كند.
يازدهم: روايت شده، هركه در ماه رجب به هنگام صبح، هفتاد مرتبه، و در زمان پسين (شامگاه) هم هفتاد مرتبه بگويد: از خدا آمرزش مى‌طلبم و به او باز مى‌گردم و چون به پايان رساند، دستها را بلند كند و بگويد:
خدايا مرا بيامرز و توبه‌ام را بپذير پس اگر در ماه رجب از دنيا برود، خدا از او خشنود باشد و به بركت ماه رجب، آتش دوزخ با او تماس نگيرد.
دوازدهم: در همه اين ماه هزار مرتبه بگويد: از خداى داراى بزرگى و بزرگوارى، از همه گناهان و گنهكاريها، آمرزش مى‌جويم. تا خداى مهربان او را بيامرزد.
سيزدهم: سيّد ابن طاووس در كتاب «اقبال» از حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله براى خواندن سوره «قل هو اللّه احد» در ماه رجب ده هزار مرتبه، يا هزار مرتبه، يا صد مرتبه فضيلت بسيار نقل كرده، و نيز روايت كرده: هركه در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره توحيد را بخواند، در قيامت برايش نورى پديد مى‌آيد كه او را به بهشت راهنمايى كند.
چهاردهم: سيّد روايت كرده: هركه در ماه رجب يك روز روبه بدارد، و چهار ركعت نماز بگذارد و به اين ترتيب كه در ركعت اوّل صد مرتبه «آية الكرسى» بخواند و در ركعت دوّ دويست مرتبه سوره توحيد، نمى‌ميرد تا مقامش را خود در بهشت ببيند، يا ديگرى براى او ببيند.
پانزدهم: و نيز سيّد از پيامبر روايت كرده: هركه در روز جمعه ماه رجب بين نماز ظهر و عصر چهار ركعت نماز بخواند به اين صورت كه در هر ركعت يكبار سوره «حمد» و هفت بار «آية الكرسى» و پنج مرتبه «سوره توحيد» سپس ده بار بگويد:
آمرزش مى‌خواهم از خدايى كه معبودى جز او نيست و از او درخواست توبه دارم.
حق تعالى براى او از روزى كه اين نماز را خوانده تا روزى كه از دنيا برود براى هر روز هزار كار نيك بنويسد، و در عوض هر آيه‌اى كه خوانده است شهرى در بهشت از ياقوت سرخ، و به جاى هر حرف قصرى در بهشت از گوهر سپيد عطا كند، و براى او زنان زيباروى بهشتى را به همسرى او درآورد و از او خشنود گردد بى‌آنكه برايش خشمى به دنبال داشته باشد، و در زمره عبادت‌كنندگان به شمار آيد، و سرانجام او را به سعادت و آمرزش پايان دهد ... تا آخر حديث.
شانزدهم: سه روز اين ماه را كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، زيرا روايت شده: هركه در يكى از ماههاى حرام اين سه روز را روزه بدارد، حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت را مى‌نويسد.
هفدهم: در تمام ماه رجب شصت ركعت نماز بخواند در هر شب دو ركعت به اين ترتيب كه در هر ركعت يك مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «قل يا ايّها الكافرون» و يك مرتبه سوره توحيد بخواند، و چون سلام دهد دستها را بلند كرده و بگويد: معبودى جز خدا نيست، يگانه و بى‌شريك است، فرمانروايى و سپاس مخصوص اوست زنده مى‌كند و مى‌ميراند و او زنده‌اى است كه هرگز نمى‌ميرد، خيز تنها به دست اوست، و او بر هر كارى توانا است، و بازگشت همه به سوى اوست، و جنبش و نيرويى نيست جز به عنايت او، خداى برتر و بزرگ، خدايا! بر محمّد پيامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست.
سپس دستها را به صورت خويش بمالد، از پيامبر روايت شده، هركه اين عمل را بجا آورد، خدا دعايش اجابت كند، و پاداش شصت حج و شصت عمره را به او عطا فرمايد.
هجدهم: از پيامبر صلى اللّه عليه و آله روايت شده: هركه در يك شب از ماه رجب، در دو ركعت نماز صد مرتبه سوره توحيد بخواند مانند كسى است كه ر راه خدا صد سال روزه گرفته و حق تعالى براى اين عمل صد قصر در بهشت به او مرحمت فرمايد، هر قصرى در جوار پيامبرى از پيامبران عليهم السّلام.
نوزدهم: و نيز از آن حضرت روايت شده: هركه در يك شب از شبهاى رجب ده ركعت نماز بجاى آورد به اين ترتيب كه در هر ركعت سوره «حمد» و يك بار «قل يا ايّها الكافرون» و سه بار سوره توحيد را بخواند حق تعالى هر گناهى كه پيش از آن مرتكب شده بيامرزد. تا آخر حديث.
بيستم: علّامه مجلسى در كتاب «زاد المعاد» فرموده: از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام روايت شده: حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله فرمود: هركه در هر شب و هر روز ماههاى رجب، شعبان و رمضان، هر يك از «حمد» و «اية الكرسى» و «قل يا ايّها الكافرون» و «قل هو اللّه احد» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ النّاس» را سه مرتبه قرائت كند و سه مرتبه بگويد: منزّه است خدا و سپاس خداى را و معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگتر از هرچيز است و جنبش و نيرويى جز به خدا نيست، خداى برتز و بزرگ و سه مرتبه بگويد: خدايا درود فرست بر محمّد و خاندانش و سه مرتبه: با رخدايا مردان و زنان مؤمن را ببخش و بيامرز و چهارصد مرتبه: از خدا آمرزش مى‌جويم و به سوى او مى‌پويم خداى تعالى گناهانش را بيامرزد، هرچند به عدد قطره‌هاى باران و برگ درختان و كف روى آب درياها باشد، تا آخر حديث. و نيز علّامه مجلسى فرموده كه در هر شب از شبهاى اين ماه هزار مرتبه گفتن «لا اله الّا اللّه» (معبودى جز خدا نيست) وارد شده. بدان‌كه اولين شب جمعه ماه رجب را «ليلة الرغاب» (يعنى شب دلدادگان) مى‌گويند و براى آن عملى با فضيلت بسيار از حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله وارد شده كه آن را سيّد در كتاب «اقبال» و علّامه حلى در «اجازه بنى زهره» نقل كرده‌اند، بعضى از فضيلت آن اينكه به سبب انجام آن گناهان بسيار آمرزيده مى‌شود، و نيز نمازى در آن وارد شده كه هركه آن را به جاى آورد هنگام شب اوّل قبرش حق تعالى ثواب آن را به نيكوترين صورت و با روى گشاده و درخشان و زبانى گويا به سوى او مى‌فرستد، پس به او مى‌گويد: اى حبيب من تو را بشارت باد كه از هر شدّت و سختى نجات يافتى، بنده مى‌گويد تو كيستى؟ به خدا سوگند من چهره‌اى زيباتر از چهره تو نديدم، و سخنى شيرين‌تر از سخن تو نشنيدم، و بويى بهتر از بوى تو نبوييدم!! پاسخ ميدهد: من ثواب آن نمازم كه در فلان شب، از فلان ماه، از فلان سال به جاى آوردى امشب نزد تو آمدم تا حقّت را ادا كنم، و مونس تنهايى تو باشم، و هراس را از تو برگيرم و هنگامى‌كه در صور (شيپور قيامت) دميده شود، در عرصه قيامت سايه‌اى بر سرت خواهم افكند، پس خوشحال باش كه خير هرگز از تو جدا نخواهد شد. كيفيت اين نماز چنين است:
اولين پنجشنبه ماه رجب را روزه مى‌دارى، چون شب جمعه داخل شود، ما بين نماز مغرب و عشا، دوازده ركعت نماز بجاى مى‌آورى، هر دو ركعت با يك سلام به اين ترتيب كه در هر ركعت يك مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «سوره قدر» و دوازده مرتبه «سوره توحيد» مى‌خوانى و هنگامى كه از نماز فارغ شدى هفتاد مرتبه مى‌گويى:
خدايا! بر محمّد پيامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست سپس به سجده مى‌روى و هفتاد مرتبه ميگويى:
پاك و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح آنگاه سر از سجده بر مى‌دارى و هفتاد مرتبه مى‌گويى:
پروردگارا! مرا بيامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من مى‌دانى بگذر، تو خداى برتر و بزرگترى دوباره به سجده مى‌روى و هفتاد مرتبه مى‌گويى: پاك و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح سپس حاجت خود را مى‌طلبى كه به خواست خدا برآورده خواهد شد. آگاه باش زيارت حضرت رضا عليه السّلام در ماه رجب مستحب است، و انجام آن در اين ماه امتياز خاصى دارد، همانگونه كه انجام عمره در ماه رجب فضيلت دارد تا جايى كه روايت شده انجام آن
در اين ماه، در فضيلت همتاى حج است و نيز نقل شده: حضرت سجاد عليه السّلام در ماه رجب به عمره مشرّف شده بود، و شب و روز نزد كعبه نماز مى‌خواند، و در حالى كه پيوسته در سجده بود اين ذكر از زبان ايشان شنيده مى‌شد:
گناه از بنده‌ات بزرگ شده، پس بگذر گذشت از سوى تو زيبا باشد.
بخش دوّم: اعمال مخصوص روزها و شبهاى ماه رجب
شب اولّ: شب شريفى است، و در آن چند عمل وارد است
اوّل: چون هلال ماه را مشاهده كند بگويد:
خدايا! شروع اين ماه را بر ما با ايمنى و ايمان و سلامت و اسلام قرار ده، (اى ماه) پروردگار من و تو خداى عزّتمند و پر شكوه است. و روايت شده: رسول خدا صلى اللّه عليه و آله هنگامى‌كه هلال ماه رجب را مى‌ديد مى‌گفت:
خدايا براى ما در ماه رجب و شعبان بركت قرار ده، و ما را به ماه رمضان برسان، و بر روزه رمضان و بيدارى شب و نگهدارى زبان و فروبستن چشم كمك فرما، و بهره ما را از ماه رمضان، گرسنگى و تشنگى قرار مده.
دوّم: چنان‌كه بعضى از علما فرموده‌اند غسل كند
. از رسول خدا صلى اللّه عليه و آله روايت شده: هركه ماه رجب را بيابد، و در اوّل و وسط و آخر آن غسل كند پس از انجام آن مانند روزى كه از مادر متولد شده بود از گناهان خود بيرون آمده و پاك مى‌شود.
سوم: حضرت حسين عليه السّلام را زيارت كند.
چهارم: پس از نماز مغرب بيست ركعت نماز به جاى آورد
به اين ترتيب كه در هر هر ركعت پس از سوره «حمد» يك مرتبه سوره «توحيد» را خوانده، و پس از هر دو ركعت سلام دهد، تا خود و اهل و اولاد و مالش محفوظ بماند، و از عذاب قبر ايمنى يابد و از صراط به سرعت برق بدون حسابرسى بگذرد.
پنجم: پس از نماز عشاء دو ركعت نماز به جاى آورد
به اين صورت كه در ركعت اوّل پس از سوره «حمد» يك مرتبه سوره «الم نشرح» و سه بار سوره «توحيد» را بخواند و در ركعت دوّم سوره «حمد» و سوره‌هاى «الم نشرح» و «قل هو اللّه احد» و قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ بربّ الناس» را هركدام يك بار بخواند، و هنگامى‌كه سلام نماز را داد سى مرتبه بگويد:
«لا اله الّا اللّه» و سى مرتبه صلوات فرستد، تا حق تعالى همانند روزى كه از مادر متولدّ شده، گناهان او را بيامرزد و پاكش نمايد.
ششم: سى ركعت نماز به اين ترتيب
كه در هر ركعت پس از سوره «حمد» يك مرتبه سوره «قل يا ايّها الكافرون» و سه مرتبه سوره «قل هو اللّه احد» را بخواند، هفتم: عملى را كه شيخ در كتاب «مصباح المتهجد» ذكر كرده به جاى آورد. شيخ در آن كتاب فرموده: عمل شب اوّل رجب: ابو البخترى وهب بن وهب از حضرت صادق عليه السّلام از پدر بزرگوارش عليه السّلام از جدّش عليه السّلام از امير المؤمنين عليه السّلام روايت كرده، كه براى آن حضرت خوشايند بود، كه خود را چهار شب در طول سال از هر كارى فارغ سازد، و آن شبها را به عبادت زنده بدارد و آن چهار شب عبارتند از: شب اوّل رجب، شب نيمه شعبان، شب عيد فطر و شب عيد قربان.
از حضرت جوا عليه السّلام روايت شده كه مستحبّ است هركسى اين دعا را در شب اوّل رجب بعد از نماز عشاء آخر بخواند:
خدايا! از تو درخواست مى‌كنم به حق اينكه تو فرمانروايى و بر هر كارى توانايى، و هر كارى كه بخواهى مى‌شود، خدايا! من به تو رو مى‌كنم به وسيله پيامبرت محمّد، پيامبر رحمت، درود خدا بر او و خاندانش اى محمّد اى فرستاده خدا، من براى توجه به خداى پروردگارت و پروردگارم، به تو روى مى‌آورم، تا خدا به سبب تو حاجتم را برآورد خداى به حق محمّد و پيشوايان از اهل بينش‌كه درود خدا بر او و بر آنان‌حاجتم را برآورد
سپس حاجتت را از خدا بخواه. على بن حديد روايت كرده كه حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام پس از فراغت از نماز شب در حال سجده چنين مى‌گفت:
شكر و سپاس تنها از آن توست اگر از تو اطاعت كردم و حجّت و برهان تنها از آن توست اگر تو را معصيت كردم، در نيكى كردن نه كارى از من ساخته است و نه از غير من جز به عنايت تو، اى هستى پيش از هرچيز، اى هستى‌بخش هر چيز، تو بر هر كارى توانايى خدايا! از انحراف و ناباورى به هنگام مرگ، و از گزند بازگشت در گورها، و از پشيمانى در روز قيامت به تو پناه مى‌آورم، از تو مى‌خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و قرار دهى زندگى‌ام را زندگى پاكى، و مرگم را مرگى معتدل، و بازگشتگاهم را بازگشتگاهى كريمانه كه در آن خوارى و رسوايى نباشد. خدايا! بر محمّد و خاندانش درود فرست، آن امامانى كه چشمه‌هاى حكمت، و صاحبان نعمت، و ريشه‌هاى عصمت‌اند، و مرا به وسيله آنان از هر بدى نگهدار، و در حالت غرور و غفلت مگير، و سرانجام كارهايم را حسرت و اندوه قرار مده، و از من راضى شو، زيرا همانا آمرزشت براى ستمگاران است و من از ستمكارانم، خدايا! بر من بيامرز آنچه را به تو زيان نمى‌رساند، و به من عطا كن آنچه را كه كاستى‌ات ندهد، همانا رحمتت گسترده و حكمتت نوين است. خدايا! و به من مرحمت فرما: گشايش، راحتى، امنيت، سلامت، فروتنى، قناعت، سپاسگذارى، تندرستى‌كامل، پرواپيشگى، شكيبائى، راستى بر تو و دوستانت، آسانى، شكر، و همه اينها را پروردگارا به خانوده و فرزند و برادان دينى‌ام و هركه را دوست دارم و دوستم دارد، و هركه فرزندم باشد و فرزندش باشم از مسلمانان و مؤمنان عموميت ده، اى پروردگار جهانيان.
ابن اشيم گفته: وقت خواندن اين دعا پس از هشت ركعت نماز شب و پيش از نماز وتر است، پس از آن سه ركعت وتر را به جاى مى‌آورى چون سلام دادى، در حالتى كه نشسته‌اى بگو: سپاس خداى را كه خزانه‌هايش پايان نمى‌پذيرد، و آنكه را امان دهد هرگز نمى‌ترسد، پرودگارا اگر مرتكب گناهانى شدم در اثر اطمينانم به كرم تو بود، همانا توبه بندگان را مى‌پذيرى، و از بديهايشان درمى‌گذرى، و لغزشها را مى‌آمرزى، همانا تو خواننده‌ات را اجابت مى‌نمايانى، و به او نزديكى، و من از خطاها تنها به جانب تو باز مى‌گردم، و در كامل كردن بهره‌ام از عطاها تنها به سوى تو رغبت دارم، اى آفريننده آفريدگان، اى نجات‌بخش من از هر سختى، اى پناه من از هرچه كه هراسناك گردم خوشحالى‌ام را فراوان كن، و مرا از بدفرجامى در كارها كفايت فرما، تويى خدايى كه بر نعمتها و عطاهاى فراوانت سپاس شده، و براى هر خيرى ذخيره بندگانى.
و آگاه باش علما براى هر شب اين ماه نماز مخصوصى ذكر كرده‌اند، كه مقام را گنجايش نقل آن نيست.
اعمال روز اوّل ماه رجب: روز شريفى است و در آن چند عمل است: اوّل: روزه گرفتن، روايت شده: حضرت نوح عليه السّلام در اين روز سوار كشتى شد، و به كسانى كه با او بودند امر فرمود روزه بدارند. و هركه در اين روز روزه بدارد، آتش دوزخ به فاصله يك سال راه از او دور مى‌شود. دوّم: غسل كردن. سوّم: زيارت امام حسين عليه السّلام، شيخ از بشير دهّان از امام صادق عليه السّلام روايت كرده: هركه روز اوّل رجب حسين بن على عليهما السّلام را زيارت كند بى‌تردى خداى عالم او را بيامرزد.
چهارم: خواندن دعاى طولانى و مفصّلى كه سيّد در كتاب «اقبال» نقل كرده.
پنجم: خواندن «نماز سلمان» به اين صورت كه ده ركعت نماز گذارد، بعد از هر دو ركعت سلام دهد و در هر ركعت يك مرتبه سوره «حمد»، سه مرتبه «توحيد» و سه مرتبه «قل يا ايّها الكافرون» را خوانده و پس از هر سلام دستها را بلند كند و بگويد:
معبودى جز خدا نيست، يگانه و بى‌شريك است، فرمانروايى و سپاس تنها براى اوست، زنده مى‌كند و مى‌ميراند، و اوست زنده‌اى كه نمى‌ميرد، خير به دست اوست و او بر هر كارى تواناست. خدايا! از آنچه عطا كردى بازدارنده‌اى نيست، و آنچه را بازدارى‌دهنده‌اى ندارد و شخص كوشا را كوشش از تو بى‌نياز نمى‌كند، سپس دستها را بر چهره خود بكشد. و نيز در روز نيمه ماهر رجب اين نماز را با همين كيفيت بخواند، ولى پس از:
او بر هر كارى تواناست بگويد: معبود: يگانه، يكتا، فرد، مقصود نيازمندان، كه همصرى و فرزندى نگرفته است و هم در روز آخر ماه اين عمل را بجا آورد و بعد از: او بر هر كارى تواناست خدايا! بر محمّد و خاندان پاكش درود فرست، و جنبش و نيرويى جز به خدا نيست، خداى برتر و بزرگ. پس دستها را بر چهره خود كشيده و حاجتش را بطلب، از فوايد اين نماز كه بسيار است نبايد غفلت نمود. و آگاه باش كه براى سلمان در روز اوّل ماه رجب نماز ديگرى است كه آن ده ركعت است: در هر ركعت سوره «حمد» يك مرتبه و سوره «قل هو اللّه احد» سه مرتبه خوانده شود. با فضيلت بسيار، كه چكيده‌اش آمرزش گناهان و در امان ماندن از فتنه قبر، و عذاب قيامت و سلامت يافتن از جذام و پيسى و بيمارى ذات الجنب «1» براى خواننده آن است، و همچنين سيّد ابن طاووس براى اين روز چهار ركعت نماز نقل كرده كه هركه مى‌خواهد به كتاب «اقبال» مراجعه كند. و در اين روز، در سال پنجاه‌وهفت هجرى به قولى ولادت امام باقر عليه السّلام واقع شده، ولى مختار نويسنده در اين مورد سوم صفر است. و در روز دوم اين ماه در سال 212 به قولى ولادت با سعادت امام هادى عليه السّلام و در روز سوم اين ماه شهادت آن حضرت در سال دويست و پنجاه و چهار، در شهر سرّمن رأى [سامرّاء] اتّفاق افتاده است، و به قول ابن عيّاش در روز دهم اين ماه ولادت حضرت جواد الائمه عليه السلام واقع شده است.
شب سيزدهم: آگاه باش كه در هر يك از ماههاى رجب و شعبان و رمضان، در شب سيزدهم مستحب است دو ركعت نماز بگذارند به اين صورت كه در هر ركعت پس از سوره «حمد» سوره‌هاى «يس» و «تبارك» و «قل هو اللّه احد» بار خوانند، و در شب چهاردهم: چار ركعت با همين كيفيت و با دو سلام، و در شب پانزدهم شش ركعت با سه سلام و به همين صورت.
از امام صادق عليه السّلام روايت شده: هركه چنين كند تمام فضيلت اين سه ماه را دريابد، و همه گناهانش جز شرك آمرزيده شود.
روز سيزدهم: اوّل «ايّام البيض» است و براى روزه اين روز و روز چهاردهم و پانزدهم، ثواب بسيارى وارد شده، و اگر كسى بخواهد عمل «امّ داود» را بجا آورد، بايد اين روز را روزه بدارد، و در روز سيزدهم اين ماه بنا بر مشهور، سى سال پس از عام الفيل ولادت با سعادت حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در كعبه معظّمه واقع شده است.
شب نيمه ماه رجب: شب شريفى است، و در آن چند عمل مستحبّ است:
اوّل: غسل كردن. دوّم: شب زنده‌دارى به عبادت، چنان‌كه علّامه مجلسى فرموده. سوّم: زيارت حضرت سيد الشّهدا عليه السّلام چهارم: شش ركعت نماز به كيفيتى كه در اعمال شب سيزدهم گذشت. پنجم: سى ركعت نماز كه در هر ركعت سوره «حمد» و ده مرتبه سوره «قل هو اللّه احد» خوانده شود، و اين نماز را سيّد ابن طاووس با فضيلت بسيار از رسول خدا صلى اللّه عليه و آله روايت كرده. ششم: دوازده ركعت نماز، هر دو ركعت با يك سلام، و در هر ركعت، هر يك از سوره‌هاى «حمد» و «توحيد» و «فلق» و «ناس» و «اية الكرسى» و «قدر» را چهار مرتبه بخواند، و پس از سلام چهار مرتبه بگويد:
خدايا خدايا، پروردگارا چيزى را شريك او نسازم، و جز او سرپرستى نگيردم سپس هر دعايى كه مى‌خواهد بخواند.
سيّد اين نماز را به اين صورت از امام صادق عليه السّلام روايت كرده، ولى شيخ در كتاب «مصباح» فرموده: كه داود بن سرحان از امام صادق عليه السّلام روايت كرده: در شب نيمه رجب دوازده ركعت نماز به جا مى‌آورى، در هر ركعت بعد از سوره «حمد» يك سوره خوانده، و هنگامى‌كه از نماز فراغت يافتى، هر يك از سوره‌هاى «حمد»، «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ النّاس» و «قل هو اللّه احد» و «اية الكرسى» را چهار مرتبه قرائت مى‌كنى، و پس از آن چهار مرتبه مى‌گويى:
منزّه است خدا و سپاس خاص اوست و معبودى جز او نيست و او بزرگتر از هر وصفى است سپس مى‌خوانى: خدايا خدايا پروردگارا چيزى را شريك او نسازم، و هرچه او خواهد شود نيرويى نيست جز خداى برتر و بزرگ.
و همچنين در شب بيست‌وهفتم مثل اين عمل را به جا مى‌آورى.
روز نيمه رجب: روز مباركى است، و در آن چند عمل مستحب است:
اوّل: غسل كردن،
دوّم: زيارت حضرت سيّد الشهداء عليه السّلام، زيرا از ابن ابى نصر نقل شده كه گفت: از حضرت رضا عليه السّلام پرسيدم، امام حسين عليه السّلام، را در كدام ماه زيارت كنيم؟ فرمود: در نيمه رجب و تمام ماه شعبان.
سوّم:نماز سلمان به كيفيتى كه در اعمال روز اوّل گذشت. چهارم: چهار ركعت نماز بخواند، و پس از سلام دست به دعا بردارد و بگويد:
اى خواركننده هر ستمگر سركش، از عزّت‌بخش مؤمنان، تويى پناهگاه من آن هنگام كه ديدگاه‌ها و روشها مرا عاجز سازند و تويى پديدآورنده جسم و جانم از روى مهر و رحمت، درحالى‌كه از آفريدن من بى‌نياز بودى، و اگر رحمت تو نبود هرآينه از هلاك‌شدگان بودم، و تويى تأييد كننده من در پيروزى بر دشمنانم، و اگر يارى تو نبود، هرآينه از رسواشدگان بودم، اى فرستنده رحمت از سرچشمه‌هايش، و پديد آورنده بركت از جاهايش، اى آنكه هستى‌اش را به نهايت بزرگى و بلندى خاص ساخته، س دوستانش به عزت او عزيز مى‌شوند، اى آنكه پادشاهان در برابرش يوغ خوارى بر گردن نهاده‌اند در نتيجه از حملات انتقام‌جويانه‌اش در هراسند، از تو مى‌خواهم به حق وجودت كه آن را از كبريايت برون ساختى، و از تو مى‌خواهم به حق كبريايت كه آن را از عزّتت برگرفتى و از تو مى‌خواهم به حق عزّتت كه با آن بر حكومت هستى چيره گشتى و با آن همه آفريدگانت را آفريدى، در نتيجه همه آنان بر هستى‌ات اعتراف دارند، كه بر محمّد و اهل بيتش درود فرستى.
روايت شده: هر صاحب اندوهى اين دعا را بخواند حق تعالى او را از اندوه و غم رهايى بخشد. پنجم: عمل امّ داود كه مهم‌ترين اعمال اين روز است، و براى برآمدن حاجات و برطرف شدن سختيها، و دفع ستم ستمكاران بسيار مؤثّر است.
و كيفيت آن بنابر آنچه در كتاب «مصباح» شيخ آمده چنين است: چون بخواهد اين عمل را بجا آورد، روزهاى سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم را روزه بدارد، سپس در روز پانزدهم هنگام ظهر غسل كند و چون وقت ظهر داخل گردد، نماز ظهر و عصر را با ركوع، و سجود نيكو بجا آورد، در جايى خلوت كه چيزى او را مشغول نكند، و كسى با او سخن نگويد. چون از نماز فراغت يابد، رو به جانب قبله كند، و سوره «حمد» را صد مرتبه و سوره «توحيد» را نيز صد مرتبه و «آية الكرسى» را ده مرتبه بخواند، و بعد از اينها قرائت كند سوره‌هاى «انعام، بنى اسرائيل (اسراء)، كهف، لقمان، يسى، صافات، حم سجده، حمعسق، حم دخان، فتح، واقعه، ملك، ن، اذا السّماء انشقّت»
و پس از آن را تا آخر قرآن، و چون از اينها فارغ شود، درحالى‌كه رو به قبله مى‌باشد بگويد:
راست فرمود خداى بزرگ كه معبودى جز او نيست، خداى زنده و به خود پاينده، داراى بزرگى و بزرگوارى، مهربان و بخشنده، بردبار و كريم، كه چيزى همانند او نيست، و او شنواى داناى بيناى آگاه است، گواهى داد خدا خدايى كه معبودى جز او نيست و فرشتگان و صاحبان دانش هم گواهان وحدانيّت اويند و اينكه بر پا دارنده عدالت است، معبودى جز او كه عزيز حكيم است، نيست، و پيامبران بزرگوارش اين حقيقت را به مردم رساندند، و من بر اين واقعيت از گواهانم، خدايا! تنها براى توست، سپاس و بزرگوارى و عزّت و افتخار، و چيرگى، و نعمت، و عظمت، و رحمت، و هيبت، و سلطنت، و زيبايى، و نعمت‌بخشى، و تنزيه، و تقديس، و يكتايى، و بزرگى، و ديدنيها و ناديدنيها، و آنچه بر فرازآسمانهاى بلند است، و آنچه در اعماق زمين است و زمينهاى فروتر، و آخرت و دنيا، و آنچه به آن خشنود شوى از ثنا و ستايش و سپاس و نعمتها، خدايا! بر جبرئيل درود فرست آن فرشته امين بر وحيت، و نيرومند بر انجام فرمانت و فرمانبردار در آسمانها و جايگاههاى كرامتت، حمل كننده كلماتت، ياور پيامبرانت، نابود كننده دشمنانت، خدايا بر ميكائيل درود فرست آن فرشته رحمتت، آفريده براى نمايش رأفتت، و آمرزش‌خواه و ياور اهل طاعتت، خدايا! بر اسرافيل درود فرست آن فرشته حمل كننده عرشت، و صاحب صور (شيپور) قيامت، آن چشم به راه فرمانت، انديشناك و بيمناك از هراست، خدايا درود فرست بر حاملان عرش، آن حاملان پاك نهاد، و بر سفيران بزرگوار، آن نيكان پاكيزه، و بر فرشتگانت آن بزرگواران نويسنده اعمال بندگان، و بر فرشتگان بهشت، و گماشتگان بر دوزخ، و فرشته مرگ و يارانش، اى صاحب عظمت و بزرگوارى، خدايا! درود فرست بر پدرمان آدم، پديده آفرينشت، كه او را گرامى داشتى با سجده فرشتگانت، و بهشت را به او بخشيد، خدايا! بر مادرمان حوّا درود فرست، آن پاكيزه از پليدى، و صفا يافته از چركى، و برتر از آدميان، و گردش كننده در جايگاههاى مقدّس، خداى درود فرست بر هابيل و شيث و ادريس و نوح و هود، و صالح و ابراهيم و اسماعيل و اسحق و يعقوب و يوسف اسباط و لوط و شعيب و ايّوب و موسى و هارون و يوشع و ميشا و خضر و ذى القرنين و يونس و الياس و يسع و ذى الكفل و طالوت و داود و سليمان و زكرّيا و شعيا و يحيى و تورخ و متى و ارميا و حيقوق و دانيال و عزير و عيسى و شمعون و جرجيس و حواريّون و پيروان و خالد و حنظله و لقمان. خدايا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر محمّد و خاندان محمّد رحمت فرست و بر محمّد و خاندان محمّد بركت فرست، آنچنان‌كه درود و رحمت و بركت بر ابراهيم و خاندان ابراهيم فرستادى، به حقيقت تويى ستوده و بزرگوار، خدايا! درود فرست بر اوصياء، و سعادتمندان و شهيدان و امامان هدايتگر، خدايا! درود فرست بر ابدال و اوتاد و جهانگردان و عبادت‌كنندگان و مخلصان و پارسايان، و اهل كوشش و تلاش و محمّد و اهل بيتش را خاص گردان، به برترين دردهايت، و بزرگترين كراماتت و بر روح و جسمش از سوى من تحيّت و سلام رسان، و او را آنچنان فضل و شرف و كرامت بيفزاى كه او را به بالاترين درجات اهل شرف از پيامبران و فرستادگان و برترين بندگان مقربّت برسانى، خدايا! درود فرست بر آنكه نام بردم و بر آنكه نام نبردم از فرشتگانت و و پيامبرانت و رسولانت و اهل طاعتت، و درودهايم را بر ايشان و بر ارواحشان برسان، و آنان را برادرانم در آستانت، و يارانم بر دعايت قرار بده، خدايا! شفاعت مى‌جويم از تو، و از كرمت به سوى كرمت و از جودت به سوى جودت، و از رحمتت به سوى رحمتت، و از اهل طاعتت به سويت، و از تو مى‌خواهم تمام آنچه را كه يكى از بندگان شايسته‌ات از تو درخواست كرده درخواست شرافت افزايى كه مردود نشده و مى‌خوانمت به آنچه تو را بدان خوانده‌اند، خواندنى كه اجابت شده و به نوميدى نرسيده، اى خدا اى بخشنده، اى مهربان، اى بردبار، اى كريم، اى بزرگ اى باشكوه، اى بخشنده، اى زيبا، اى سرپرست، اى كارگشا، اى برگيرنده لغزشها، اى پناه ده، اى آگاه، اى روشنى‌بخش، اى نابود كننده، اى والا مقام، اى چرخاننده، اى دگرگون‌ساز، اى بزرگ، اى توانا، اى بينا، اى ستايش‌پذير، اى نيكوكردار، اى پاكى، اى پاك، اى چيره اى پيدا، اى پنهان، اى پرده‌پوش، اى فراگير، اى توانمند، اى نگهبان، اى بزرگمنش، اى نزديك، اى مهرورز، اى ستوده اى بزرگوار، اى آغازگر، اى بازگرداننده، اى گواه، اى احسان كننده، اى زيبايى‌بخش، اى عطا بخش، اى فزونى‌بخش، اى كيرنده، اى دهنده، اى هدايتگر، اى فرستنده، اى ارشاد كننده، اى استوارساز، اى عطا كننده، اى منع كننده، اى دفع كننده، اى بلندى‌بخش، اى هميشگى، اى نگهدار، اى آفريننده اى بسيار بخشنده، اى توبه‌پذير، اى كارگشا، اى فراوان‌دهنده، اى نشاطآفرين، اى آنكه هر كليدى به دست اوست اى بسيار سود رسان، اى مهرورز، اى عطوف، اى بسنده، اى شفابخش، اى عافيت‌بخش، اى پاداش‌دهنده، اى وفاكننده، اى سلطه‌گر اى با عزّت، اى جبران‌كننده، اى بزرگمنش، اى سلام، اى ايمنى‌بخش، اى يكتا، اى بى‌نياز، اى نور، اى تدبيرگو، اى فرو، اى تك، اى قدوس، اى ياور، اى همدم، اى برانگيزنده، اى وارث، اى دانا، اى فرمان‌ده، اى آغازگر، اى برتر، اى صورتگر، اى سلامتى‌بخش، اى دسوتى‌ورز، اى پايدار، اى هميشه، اى دانا، اى فرزانه، اى بخشنده، اى آفريننده، اى نيكوكار، اى شادى‌افزا اى دادگر، اى داور، اى جزادهنده، اى پرمهر، اى منّت‌گذار، اى شنوا، اى پديدآور، اى پشتيبان، اى ياور، اى زندگى‌بخش مردگان، اى آمرزنده، اى ديرينه، اى آسانى‌بخش، اى هموار كننده، اى ميراننده، اى زنده كننده، اى سودبخش، اى روزى بخش، اى قدرتمند، اى سبب‌ساز اى فريادرس، اى بى‌نيازكننده، اى داراى‌بخش، اى آفريننده، اى در كمين، اى يگانه، اى حاضر، اى جبران كننده، اى نگهدار، اى استوار، اى فريادرس، اى بازگرداننده، اى گيرنده، اى كه بلندى جست و بر فراز آمد، آمد، پس در چشم انداز برتر جاى گرفت، اى آنكه نزديك شد پس در كنار آمد، و دور شد پس نايافتنى شد، و نهان و ناپيداتر را دانست، اى آنكه تدبير امور با اوست و اندازه‌ها به دست او، اى آنكه هر هر دشوارى بر اوس هل و آسان است، اى آنكه بر هرچه بخواهد تواناست، اى فرستنده بادها، اى پديدآوردنده روشنى بامداد، اى برانگيزنده ارواح، اى صاحب جود و بخشش، اى بازگرداننده آنچه از دست رفته، اى زنده كننده مردگان، اى گردآوردنده پراكنده‌ها، اى روزى‌بخش بى‌حساب به هركه خواهى، اى انجام‌دهنده آنچه خواهى هرگونه كه خواهى، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى، اى زنده به خو پاينده، اى زنده آنگاه كه نباشد زنده، اى زنده كننده مردگان، اى زنده‌اى كه معبودى جز تو نيست، پديد آورنده آسمانها و زمين، اى خداى من و آقاى من، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر محمّد و خاندان محمّد رحمت فرست، و بر محمّد و خاندان محمّد بركت فرست، آنچنان‌كه درود و بركت و رحمت خويش را بر ابراهيم و خاندان ابراهيم فرستادى، به يقين كه ستوده و بزرگوارى و رحمت آر بر خوارى و ندارى، و تهيدستى من، و بر تك بودن و تنهايى و فروتنى من در برابرت، و بر اعتمادم بر تو، و زارى‌ام به درگاهت، تو را مى‌خوانم، خواندن آن فروتن خوار خاشع ترسان بيمناك بينواى پست ناچيز گرسنه نادار پناهنده پناه‌جوى، معترف به گناه، آمرزش‌خواه از گناه، درمانده به درگاه پروردگارش، مى‌خوانمت خواندن آنكه معتمدانش او را واگذاشته‌اند و دوستانش او را ترگ گفته‌اند، و درد جانگاهش بزرگ شده، مى‌خوانمت خواندن آن دلسوخته غمگين ناتوان بى‌مقدار بى‌نواى درمانده پناه‌جو، خدايا! از تو درخواست مى‌كنم به حق اينكه فرمانروايى، و آنچه بخواهى مى‌شود، و بر آنچه بخواهى توانايى، و از تو درخواست مى‌كنم به احترام اين ماه محترم و خانه محترم، و شهر محترم و ركن و مقام و مشاعر بزرگ، و به حق پيامبرت محمّد كه بر او و خاندانش سلام، اى آنكه به آدم شيث را بخشيد، و به ابراهيم اسماعيل و اسحق را، و اى آنكه يوسف را به يعقوب بازگرداند، و اى آنكه بدحالى ايّوب را پس از آزمون برطرف ساخت، اى بازگرداننده موسى به مادرش و فزونى‌بخش دانش خضر، اى آنكه سليمان را به داود بخشيد، و يحيى را به زكريا، و عيسى را به مريم، اى نگهدار دختر شعيب، اى سرپرست فرزند مادر موسى، از تو مى‌خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و همه گناهان مرا بيامرزى، و از عذابت پناهم دهى، و مرا مستوجب خشنودى و ايمنى و احسان و آمرزش و بهشت خويش قرار دهى، و از تو درخواست مى‌كنم هر حلقه‌اى كه ميان من و آزاردهنده من است باز كنى، و هر سختى را برايم آسان نمايى، و هر مشكلى را برايم هموار كنى، و زبان هر بدگوى از من را ناگويا سازى، و هر متجاوزى را از من بازدارى، و هر دشمن و حسود بر من را نابود نمايى، و هر ستمگرى را از من بازدارى، و مرا از هر مانعى كه بين من و حاجتم حايل مى‌شود، و مى‌خواهد بين من و طاعتت جدايى اندازد، و از عبادتت بازدارد كفايت فرمايى، اى آنكه پريان سركش را مهار نمودى و شياطين متكبّر را مقهور ساختى، و گردن گردنكشان را به خاك ذلّت افكندى، و بدانديشى چيره‌جويان را از مستضعفان بازگرداندى، از تو مى‌خواهم با قدرتت بر هرچه مى‌خواهى، و آسان نمودنت هرچه را بخواهى به هرگونه كه بخواهى اينكه برآوردن حاجتم را در زمره آنچه مى‌خواهى قرار دهى. سپس بر زمين سجده كن و دو طرف رخسار خود را بر خاك بگذار و بگو: خدايا! براى تو سجده كردم، و به تو ايمان آوردم، پس رحمت آور بر خوارى‌ام، و تنگدستى‌ام، و كوششم، و رازى‌ام، و درماندگى‌ام، و نيازم به سويت اى پروردگار من.
و بكوش كه ديده‌هايت اشك‌ريزان باشد، هرچند به اندازه سر سوزن، كه اين خود نشانه برآورده شدن دعاست.
روز بيست‌وپنجم: در سال صدوهشتادوسه، شهادت حضرت موسى بن جعفر عليهما السّلام در سن پنجاه‌وپنج سالگى در شهر بغداد واقع شد، و آن روزى است كه غمهاى آل محمّد عليهم السّلام و شيعيان ايشان تازه مى‌شو.
شب بيست‌وهفتم: شب بعثت پيامبر صلى اللّه عليه و آله و از شبهاى پربركت است، و در آن چند عمل مستحبّ است: اوّل: شيخ طوسى در كتاب «مصباح» فرموده: از حضرت جواد عليه السّلام روايت شده: همانا در ماه رجب شبى است، كه از هر آنچه آفتاب بر آن مى‌تابد بهتر است و آن، شب بيست‌وهفتم رجب است، كه در صبح آن پيامبر صلى اللّه عليه و آله به رسالت مبعوث شد. براى كسى‌كه از شيعه ما عامل در آن شب است، پاداش نيكوكارى شصت سال مقرّر است، به محضر آن حضرت عرض شد: عمل در آن شب چيست؟
فرمود: چون نماز عشا را خواندى، و به بستر استراحت رفتى، تا پيش از نيمه شب، هر ساعتى كه خواستى از بستر برمى‌خيزى، و دوازده ركعت نماز هر دو ركعت به يك سلام به جاى مى‌آورى در هر ركعت حمد و سوره‌اى از سوره‌هاى كوچك مفصّل ميخوانى و كوچك مفصّل از سوره محمّد صلى اللّه عليه و آله تا آخر قرآن است، زمانى‌كه از دوازده ركعت فارغ شدى، در همان حال نشسته هر يك از سوره‌هاى «حمد» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ الناس» و «قل هو اللّه احد» و «قل يا ايّها الكافرون» و «انّا انزلناه» و آية الكرسى را هفت مرتبه بخوان، و به دنبال همه آنها اين دعا را بخوان:
سپاس خداى را كه فرزندى بر نگرفته، و شريكى در فرمانروايى و ياورى از روى خوارى و نياز برايش نبوده است، او را بسيار بزرگ شمار. خدايا! از تو درخواست مى‌كنم به حق جايگاههاى عزّتت بر پايه‌هاى عرشت و منتهاى رحمتت در قرآنت، و بنام بزرگتر بزرگتر بزرگترت، و ذكر برتر برتر برترت، و به كلمات كاملت، بر محمّد و خاندانش درود فرست، و با من چنان كن كه شايسته آنى. سپس بخوان هر دعايى را كه مى‌خواهى. و نيز غسل در اين شب مستحب است. و نمازى كه داود بن سرحان از امام صادق عليه السّلام براى شب نيمه رجب روايت كرده و جزو اعمال شب نيمه ذكر شد در اين شب هم خوانده مى‌شود. دوّم: زيارت حضرت امير المؤمنين عليه السّلام است كه برترين اعمال اين شب مى‌باشد. و بدان كه ابو عبد اللّه محمّد بن بطوطه كه يكى از دانشمندان اهل سنت است در ششصد سال پيش از اين زمان (زمان تأليف مفاتيح الجنان) مى‌زيسته، در سفرنامه خود معروب به «رحله ابن بطوطه» در بيان ورودش از مكّه معظّمه به نجف اشرف، روضه و قبر مبارك مولايمان امير المؤمنين عليه السّلام را ذكر نموده، و گفته است همه اهل اين شهر رافضى هستند، و براى اين روضه مباركه كراماتى ظاهر شده: از جمله در شب بيست وهفتم، ماه رجب كه نامش نزد ال آنجا «ليلة المحيا» [شب بيدارى يا شب زندگانى] است، از عراقين [بصره و كوفه] و خراسان و شهرهاى فارس، و روم، افراد شل و مفلوج و زمين‌گيرى را كه حدود سى يا چهل نفر مى‌شوند پس از عشا نزد ضريح مقدس على عليه السّلام مى‌آورند، آنگاه مردم اجتماع مى‌كنند، و به انتظار شفا يافتن و برخاستن آنان مى‌مانند.
گروهى از اجتماع‌كنندگان نماز مى‌خوانند، و عده‌اى ذكر مى‌گويند، و گروهى قرآن تلاوت مى‌كنند، و بعضى هم به تماشاى روضه مباركه مشغول مى‌شوند، تا آنكه نصف يا دوسوم از شب بگذرد، در اين هنگام تمام مبتلايان و زمين‌گيران كه محروم از حركت بودند، از جاى برمى‌خيزند درحالى‌كه صحيح و تندرستند و نقصى در آنان نيست و مى‌گويند: لا اله الّا اللّه (معبودى جز خدا نيست)، «محمّد رسول اللّه» (محمّد فرستاده خدا است)، «علىّ ولى اللّه» (على ولىّ خدا است)، و اين امرى است مشهور و معروف.
من گرچه آن شب را در آن روضه درنيافتم، ولى از مردمان مورد اطمينان كه بر گفتارشان اعتماد داشتم شنيدم.
و همچنين در مدرسه‌اى كه مهمانخانه آن حضرت است، سه نفر زمين‌گير را كه قدرت بر حركت نداشتند مشاهده كردم، يكى از مردمان روم، و ديگرى از اهالى اصفهان، و سومى از مردم خراسان بود، از هر سه پرسيدم، چگونه شما درمان نيافته و در اينجا مانده‌ايد؟ گفتند: ما شب بيست‌وهفتم رجب را درك نكرديم، اينجا مانده‌ايم تا شب بيست‌وهفتم آينده برسد، و شفاى خود را بگيريم، و به خاطر اين شب، مردم زيادى از شهرها جمع مى‌شوند، و بازار بزرگى به مدّت ده روز برپا مى‌گردد.
مؤلف گويد: مبادا اين حكايت را دور از واقع بدانى، چه همانا معجزات و كراماتى كه اين مشاهد مشرّفه به ظهور رسيده، و به حدّ تواتر نقل شده بسيار زيادتر از آن است كه در شمار آيد. و در ماه شوال گذشته [نسبت به زمان نوشتن اين قسمت از مفاتيح الجنان به وسليه مؤلّف بزرگوارش مرحوم محدّث قمى رحمه الله] سال هزار و سيصد و چهل و سه هجرى قمرى در حرم مطهّر حضرت ثامن الائمة الهداة، و ضامن الامّة العصاة مولانا ابو الحسن على بن موسى الرضا (صلوات اللّه عليه)، سه زن كه هر سه به علت بيمارى فلج و مانند آن زمين‌گير بودند، و علاجشان از توان پزشكان بيرون بود، شفا يافتند، و اين معجزه از آن قبر مطهّر بر همه واضح و آشكار شد همچون پديدار شدن خورشيد در آسمان صاف و بى‌ابر، و باز شدن دروازه نجب به روى عربهاى باديه‌نشين، و شفا يافتن اين سه زن به اندازه‌اى روشن بود، كه براى مردم بيان شد، و دكترهايى كه از بيمارى آنان مطلّع بودند، با اينكه در امر مداواى آنان دقت بسيار داشتند، شفا يافتن معجزه‌گونه آنان را تصديق كردند، و بعضى از آنها تصديق خود را بر شفاى آنان به صورت نوشته اعلام داشتند، و اگر ملاحظه اختصار، و عدم مناسبت محل نبود، داستان آنها را به تفصيل نقل مى‌كردم.
چه زيبا سروده شيخ ما شيخ حرّ عاملى در قصيده‌اش
|
و آنچه از بركات بارگاهش در همه روز نمايان شده |
ديروزش مانند فردايش مى‌باشد |
|
|
و مانند شفاى كور و بيماران به سبب عنايتش |
اجابت دعا در آستانش مى‌باشد |
|
سوم: شيخ كفعمى در كتاب «بلد الامين» فرموده: شب مبعث اين دعا را بخواند:
خدايا! از تو درخواست مى‌كنم، به تجلّى اعظم، د راين شب از ماه معظّم، و به حق رسول مكرّم، كه درود فرستى بر محمّد و خاندانش، و بيامرزى بر ما، آنچه را تو به آن از ما داناترى، اى آنكه مى‌داند، و ما نمى‌دانيم، خدايا! بر ما بركت ده در اين شب، شبى كه آن را به شرف رسالت برترى دادى و به كرامتت بزرگ نمودى، و به جايگاه شريفى برآوردى، خدايا! ما از تو درخواست مى‌كنيم به حق بعثت شريف و آقاى مهربان، و موجود پارسا، كه بر محمّد و خاندانش درود فرستى، و اعمال ما را در اين شب و در ساير شبها پذيرفته پيشگاهت قرار دهى، و گناهانمان را آمرزيده بدارى، و خوبيهايمان را مورد سپاس، و بديهايمان را پوشيده گردانى، و دلهايمان را به گفتار خوش شادمان سازى، و روزيهايمان را از جانب خود به آسانى فراوان گردانى. خدايا! تو مى‌بينى، و خود ديده نمى‌شود، و تو در چشم‌انداز برترى، و بازگشت و سرانجام به سوى توست، و ممات و حيات و آخرت و دنيا از آن تو است. خدايا! به تو پناه مى‌آوريم از اينكه خوار و رسوا شويم، و از اينكه مرتكب عملى شويم كه از آن نهى كرده‌ايم. خدايا درخواست بهشت را به رحمتت از تو داريم، و به تو پناه مى‌آوريم از آتش دوزخ، پس ما را به قدرتت از آتش پناه ده، و از تو درخواست حور العين داريم، پس به عزّتت روزى ما فرما، و فراخ‌ترين روزى را هنگام پيرى ما قرار ده، و نيكوترين اعمالمان را به گاه فرا رسيدن مرگمان، و عمر ما را در طاعتت و در آنچه ما را به سويت نزديك كند و در نزدت بهره‌مندمان نمايد و در پيشگاهت بر منزلتمان افزايد، طولانى گردان، و در همه حالات و كارها معرفتمان را نيكو گردان، و ما را به احدى از خلقت وامگذار تا بر ما منّت نهد، و بر ما به برآورده ساختن تمام حاجات دنيا و آخرتمان تفضّل فرما، و بخشش آغاز كن به پدرانمان و فرزندانمان، و همه برادران با ايمانمان، در همه آنچه از تو براى خود درخواست كرديم، اى مهربانترين مهربانان.
خدايا! از تو درخواست مى‌كنيم به نام بزرگت، و فرمانروايى ديرينه‌ات، كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و بيامرزى بر ما گناه بزرگ را، چرا كه بزرگ را جز بزرگ نمى‌آمرزد. خدايا! اين ماه مكرّم رجب است كه ما را به آن گرامى داشتى، نخستين ماههاى حرام است، كه ما را به آن از ميان امّتها اكرام نمودى، پس تو را سپاس اى داراى بخشش و كرم، از تو درخواست مى‌كنم بر حق ماه رجب، و به حق نام بزرگتر بزرگتر بزرگتر باشكوه‌تر و گرامى‌ترى كه آن را آفريدى، پس در سايه‌ات استقرار يافت، نامى كه از تو به غير تو نرسد، كه بر محمّد و اهل بيت پاكش درود فرستى، و ما را در اين ماه از برپادارندگان طاعتت، و آرزومندان شفاعتت قرار دهى. خدايا! ما را به راه راست هدايت فرما، و جايگاه ما را نزد خود بهترين استراحتگاه در سايه‌سار رحمت هميشگى و فرمانروايى عظيمت قرار ده، تو ما را بسى، و چه نيكو كارگشايى. خدايا! ما را به حالت رستگارى و موفقيت برگردان، كه در گروه غضب شدگان و در طايفه گمراهان نباشيم، به مهربانى‌ات اى مهربانترين مهربانان. خدايا! به وسايل موجب آمرزشت، و به رحمتت كه بر خود حتم نموده‌اى، از تو درخواست مى‌كنم، سلامت از هر گناه، و بهره‌مندى از هر كار نيك، و رسيدن به بهشت و رهايى از دوزخ را به من عطا فرمايى. خدايا! خوانندگان تو را خواندند و من هم تو را خواندم، و درخواست‌كنندگان از تو را درخواست كردند، و من هم از تو درخواست نمودم، و جويندگان تو را جويا شدند و من هم جوياى تو شدم. خدايا! تو مورد اطمينان و اميدى، و نهايت ميل و رغبت در خواندن دعا به سوى توست، خدايا! بر محمّد و خاندانش درود فرست، و قرار ده يقين را در قلبم، و روشنى را در ديده‌ام، و خيرخواهى را در سينه‌ام، و ذكرت را در هر شب و روز بر زبانم، و روزى گسترده بى‌منّت و غير حرام را روزى‌ام فرما، و در آنچه كه روزى‌ام نمودى بركت افزا، و بى‌نيازى‌ام را در خودم، و دلبستگى‌ام را در آنچه نزد توست قرار ده، به مهربانى‌ات اى مهربانترين مهربانان. پس به سجده برو و بگو: سپاس خداى را كه ما را به معرفتش رهنمون شد، و به ولايتش خاص گرداند، و به طاعتش توفيقمان داد، سپاس سپاس ... تا صدر مرتبه. پس سر از سجده بردار و بگو:
خدايا من تو را براى رفع حاجتم قصد كردم، و به خواسته‌ام بر تو اعتماد نمودم، و روى آوردم به تو به واسطه امامان و سرورانم. خدايا! ما را به محبتشان سود بخش، و به جايگاه آنان وارد ساز و همنشينى با ايشان را روزى ما گردان و ما را در زمره آنان وارد بهشت كن، به مهربانى‌ات اى مهربانترين مهربانان.
اين دعا را سيّد ابن طاووس براى روز مبعث ذكر فرموده.
روز بيست‌وهفتم: يكى از اعياد بزرگ است، و روزى است كه حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله به پيامبرى مبعوث شد، و جبرئيل براى ابلاغ پيامبرى، بر آن حضرت فرود آمد، و براى اين روز چند عمل وارد است: اوّل: غسل كردن، دوّم: روزه‌گرفتن و آن يكى از چهار روزى است كه در طول سال براى روزه‌گرفتن امتياز ويژه دارد، و ثوابى برابر با روزه هفتاد سال دارد.
سوّم: صلوات زياد فرستادن. چهارم: زيارت حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله و امير المؤمنين عليه السّلام. پنجم: شيخ طوسى در كتاب «مصباح» فرموده كه از ريّان بن الصّلت روايت شده: حضرت جواد عليه السّلام زمانى كه در بغداد بود روز نيممه و روز بيست‌وهفتم رجب را روزه گرفت، و همه خدمتكاران آن حضرت نيز روزه گرفتند و هم به ما فرمان داد دوازده ركعت نماز بجا آوريم به اين صورت كه در هر ركعت يك مرتبه «حمد» و سوره خوانده و پس از پايان نماز، هر كدام از سوره‌هاى «حمد» و «قل هو اللّه احد» و «قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ بربّ الناس» را چهار مرتبه بخوانيم، آنگاه چهار مرتبه بگوئيم:
معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگتر از هر چيزى است، و منزّه است خدا، و خدا را سپاس، و نيست جنبش و نيرويى جز به عنايت خداى برتر و بزرگ و چهار مرتبه: خدا، خدا، پروردگار من است، چيزى را براى او شريك نمى‌آورم و چهار مرتبه: هيچكس را براى پرودگارم شريك نسازم ششم: شيخ طوسى از جناب ابو القاسم حسين بن روح (رحمه الله) روايت كرده كه در اين روز دوازده ركعت نماز به جا مى‌آورى در هر ركعت سوره «حمد» و سوره‌اى كه آسان باشد مى‌خوانى، و پس از گفتن تشهّد و سلام بين هر دو ركعت مى‌گويى:
خدا را سپاس كه فرزندى بر نگرفته، و برايش در فرمانروايى شريكى و ياورى از روز خوارى نبوده است، و او را بزرگ شمار، اى توشه‌ام در همه عمر، اى همنشينم در سختيها، اى سرپرستم در نعمت، اى فريادرسم در رغبت، اى پيروزيم در حاجت، اى نگهدارم در غيبت، اى كفايتم در تنهايى اى همدمم در هراس، تو پوشاننده كاستى منى، تو را سپاس، تو ناديده گيرنده لغزش منى، تو را سپاس، تو بلندى‌بخش من در وقت افتادگى هست، تو را سپاس، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و عيبم را بپوشان، و هراسم را ايمنى بخش، و لغزشم را ناديه گير، و از گناهم چشم بپوش، و از زشتيهايم درگذر، و در زمره بهشتيان قرار دهم همراه با آن وعده صادقانه‌اى كه به آنها داده‌اى.
هنگامى‌كه از نماز فارغ شدى، هر يك از سوره‌هاى «حمد» و «قل هو اللّه احد» و «قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ بربّ الناس» و قل يا ايّها الكافرون و «انا انزلنا» و «اية الكرسى» را هفت مرتبه مى‌خوانى و هفت بار مى‌گويى:
معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگتر است، و پاك است خدا، و جنبش و نيرويى جز به خدا نيست و هفت بار خدا، خدا پروردگار من است و هيچ‌چير شريكش نگيرم و هر دعايى كه بخواهى مى‌خوانى. هفتم: در كتاب «اقبال» و در بعضى نسخه‌هاى «مصباح» آمده است كه مستحب است در اين روز اين دعا را بخوانند:
اى آنكه به عفو و گذشت فرمان داده، و عفو و گذشت را بر عهده خويش ضمانت نموده است، اى آنكه بخشيد و در گذشت، مرا عفو كن و از من درگذر اى كريم. خدايا! طلب سخت شده، و چاره‌جويى و راهيابى مرا به زحمت افكنده و آرزوها كهنه گشته، و رشته اميد جز از تو كه يگانه‌اى و شريكى ندارى بريده شده است. خدايا! من راههاى خواهش را بسوى تو باز مى‌يابم، و چشمه‌سارهاى اميد نزد تو پرآب است، و درهاى دعا را براى هركه به درگاهت دعا كند گشوده‌اى و يارى‌ات آن را كه از تو يارى خواهد فراهم است، و مى‌دانم كه براى آنكه تو را خواند در جايگاه اجابتى، و براى فريادكننده‌ات درصدد فريادرسى هستى، و همانا در طمع ورزيدن به بخششت و اعتماد به وعده‌ات جايگزينى است براى دريغ‌ورزى بخيلان، و گشايشى است از آنچه در دست ثروت‌اندوزان است، تو از بندگانت در پرده نمى‌روى، جز اينكه كردارشان بين تو و ايشان پرده مى‌افكند، و هرآينه دانستم كه برترين توشه كوچ‌كننده به سويت اراده نيرومندى است، كه بدان تو را برمى‌گزيند، و با همين اراده نيرومند دلم با تو مناجات كرده و از تو مى‌خواهم هر دعايى را كه تو را به آن خواند اميدوارى كه او را به آرزويش رساندى، يا فريادكشى به درگاهت كه به دادش رسيدى، يا دلسوخته غمزده‌اى كه اندوهش را زدودى، يا گنهكار خطاكارى كه او را آمرزيدى، يا تندرستى كه نعمت خويش را بر او تمام كردى، يا بى‌چيزى كه توانگرى‌ات را به او هديه دادى و چنين دعايى را بر تو حقّى است و نزدت مقامى، به حق اين دعا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و حاجات دنيا و آخرتم را برآور، اين رجب مرجّب مكّرم است كه ما را به آن گرامى داشتى، نخستين ماههاى حرام است، كه ما را به خاطر آن از بين ملّتها اكرام نمودى، اى داراى جود و كرم، از تو درخواست مى‌كنيم به حق ماه رجب، و به نام بزرگتر بزرگتر بزرگتر باشكوه و گرامى‌ترى كه آن را آفريدى پس در سايه‌ات استقرار يافت و جلوه‌اش از تو به ديگرى نمى‌رسد، بر محمّد و اهل بيت پاكش درود فرستى، و ما را در اين ماه از عاملين به طاعتت، و آرزومندان شفاعتت قرار دهى. خدايا! ما را به راه راست هدايت فرما.
و استراحتگاه ما را در سايه‌سار هميشگى‌ات نزد خويش بهترين استراحتگاه قرار ده، كه تو ما را بسى و چه نيكو كارگشايى هستى، و سلام و درود بر همه بندگان برگزيده‌اش، خدايا! به ما در اين روز بركت ده، روزى كه آن را برترى دادى، و به كرامتت بزرگ نمودى، و به جايگاه بزرگ و برتر وارد ساختى، بر آنكه در اين روز به سوى بندگانت فرستادى، و او را به مقام با كرامتى برآوردى درود فرست. خدايا! بر او درود فرست درودى هميشگى، براى تو سپاس، و براى ما ذخيره‌اى باشد، و در كارمان آسانى قرار ده، و پايان عمرمان را به سعادت و نيكبختى ختم كن، در حالى كه اعمال اندك ما را پذيرفته، و با رحمت بى‌كرانت ما را به برترين آزروهايمان رسانده باشى، كه تو بر هرچيز توانايى، و درود و سلام خدا بر محمّد و خاندانش باد.
مؤلّف گويد: اين دعا را حضرت موسى بن جعفر عليهما السّلام در آن روزى كه آن جناب را به جانب بغداد حركت دادند بر زبان جارى ساخت، و آن روز، روز بيست‌وهفتم رجب بود، و اين دعا از دعاهاى انتخابى ماه رجب است، هشتم: سيّد ابن طاووس در كتاب «اقبال» فرموده: دعاى «اللّهم انى اسالك بالتّجلّى الاعظم» را بخواند، و اين دعا به روايت كفعمى جزو اعمال شب بيست‌وهفتم بيان شد.
روز آخر ماه: در اين روز غسل وارد شده، و روزه‌اش سبب آمرزش گناهان گذشته و آينده است. و نماز سلمان به صورتى كه در ضمن اعمال روز اوّل بيان شد بجاى آورده شود.
پی نوشت :
______________________________
(1) شايد مقصود بيماريهاى مربوط به پهلو باشد.
منابع: ترجمه مفاتيح الجنان / استاد حسین انصاریان
منبع : پایگاه عرفان
