از اصمعى دانشمند و اديب عرب روايت شده كه بلال بن ابى برده از كوفه وارد بر عمربن عبدالعزيز شد، زمانى كه عمر در شهر سكونت داشت، ابى برده پس از ورود به مجلس عمر و طى شدن مراسم پذيرائى كبوتر مسجد گشته و كنار يكى از ستون هاى معبد مشغول به نماز و عبادت شد، و مدتى را با فروتنى و خضوع به نماز گذارند.
ابى برده با اين كار خود توجه عمر بن عبدالعزيز را به خود جلب كرد، تا جائى كه يك روز به علاء بن مغيره كه از نديمان نزديكش بود، گفت: اگر درون اين مرد مانند برونش با صداقت و صاف و نورانى باشد، مردى قابل اعتماد و يقيناً شايسته حكومت عراق است.
علاء گفت: امتحان كردن او كار دشوارى نيست، من از وضع او براى شما خبر مى آورم، هنگام مغرب نزد ابى برده رفت، او مشغول نماز بود، به وى گفت نمازت را كوتاه كن با تو كار دارم، ابى برده نماز را به اختصار گذراند و پس از پايان نماز گوش به سخن علاء داد، علاء گفت تو مرا مى شناسى كه چقدر به عمر بن عبدالعزيز نزديكم و خليفه چه اندازه به من لطف و محبت دارد، اگر اشاره نمايم كه تو را براى حكومت عراق بپذيرد به من چه خدمتى خواهى كرد؟ ابى برده گفت: حقوق و مزاياى يكساله حكومت خود را به تو مى بخشم، علاء گفت: براى استوارى اين قول و سخنت نوشته اى به من بده كه اگر به حكومت عراق رسيدى به انكار برنخيزى ابى برده به سرعت نوشته اى به دست علاء داد مبنى بر اين كه حقوق مزاياى يكساله از او باشد.
علاء نوشته را نزد عمر بن العزيز آورد، عمر وقتى از اين جريان آگاه شد نامه اى به استاندارش به اين مضمون در عراق نوشت:
«اما بعد فان بلالا غرنا بالله فكدنا نغتر به ثم سبكناه فوجدناه حيثاً كله:»
اى والى بلال بن ابى برده خواست از راه عبادت خدا ما را بفريبد و نزديك بود فريب بخوريم، ولى چون او را آزمايش نموديم براى ما روشن شد آنچه از عبادت انجام مى دهد جز دام و تزوير و نيرنگ نيست و همه باطنش آلودگى محض است. در رابطه با ريا به روايات زير توجه كنيد:
از رسول خدا روايت شده:
«من احسن صلاته حين يراه الناس ثم اساءها حين يخلو فتلك استهانةٌ استهان بها ربه:»
كسى كه در برابر ديد مردم نمازش را نيكو بجاى آورد، ولى هنگام خلوت و پنهان بد انجام دهد، اين اهانتى است كه به پروردگار خود روا داشته است.
«احذر ان يُرى عليك آثار المحسنين و انت تخلو من ذلك فتحشر مع المرائين:»
بپرهيز از اين كه در ظاهرت آثار نيكوكاران ديده شود، ولى در حقيقت از آن تهى باشى، در اين صورت با رياكاران محشور خواهى شد.
«للمرائى ثلاث علامات: ينشط اذا كان عند الناس، و يكسل اذا كان وحده و يحب ان يحمد فى جميع اموره:» «4»
رياكار داراى سه نشانه است: هر گاه در اداى تكاليف نزد مردم باشد با نشاط و سرحال است، چون در تنهائى قرار گيرد كسل و بى حال است، و دوست دارد در همه كارهايش مورد تعريف وتمجيد قرار گيرد.
«اتقوا الله فى الريا فانه الشرك بالله، ان المرائى يُدعى يوم القيامة باربعة اسماء: يا كافر، يا فاجر، يا غادر، يا خاسر، حبط عملك و بطل اجرك فلا خلاص لك اليوم فالتمس اجرك ممن كنت تعمل له:»
در جنب خداوند آگاه به همه امور از ريا بپرهيزيد، زيرا ريا شرك به خداست، قيامت رياكار را با چهار نام مى خوانند: اى كافر، بدكار، حيله گر، زيانكار، همه اعمالت بر باد رفت، پاداشت باطل شد، امروز از عذاب رهائى ندارى، پاداشت را از كسى بخواه كه براى جلب توجه او عمل انجام دادى.
منبع : پایگاه عرفان
