معرفتی که انسان را از گناه باز دارد و با تمام وجود، حضور پروردگار را احساس نماید، معرفت ناب و حقیقی یعنی معرفت شهودی است که در پرتو علم حضوری و ارتباط آگاهانه با خداوند حاصل می گردد.عقل و براهین عقلی نمی تواند شناخت عینی و حقیقی از خداوند در اختیار انسان بگذارد، هر چند شناخت مفهومی که توسط عقل ارایه می‌شود، ارزشمند است.
برای کسی که به معرفت شهودی نرسیده، تنها راه قطعی برای اثبات وجود خداوند،ارایه برهان عقلی است، ولی بدیهی است که از طریق عقل نمی توان به همه‌حقایق دست یافت. حوزه و حیطه براهین عقلی در حد شناخت مفهومی و ذهنی است، نه شناخت عینی. "رسیدن به مرحله معرفت شهودی، در گرو ایجاد زمینه و قابلیتی است که انسان با تلاش خود کسب می‌کند. نیز در گرو عنایت و توجه خاص خداوند به انسان و افاضه علم و نورانیت به قلب او است".
برای رسیدن به معرفت شهودی ابتدا باید حجاب های ظلمانی را کنار نهاد. ما که در عالم تاریکی‌ها و ظلمات غرق هستیم، چگونه می توانیم به این مرحله دست یابیم؟! از این رو باید گفت: معرفت شهودی ارتباط با خداوند، جز برای اولیای خاص حاصل نمی گردد. تا کسی به خودسازی و تهذیب خویش نپردازد و خود را از تعلقات و وابستگی های مادی فارغ نسازد، از آن بهره ای نخواهد برد. امام صادق(ع) می‌فرماید: "بین بنده و خدا هیچ پرده ای تاریک تر و ترسناک تر از نفس و هوی نیست".
میان عاشق و معشوق هیچ حایل نیست
تو خود حجاب خودی، حافظ از میان برخیز
در حدیث معراج خداوند خطاب به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: "ای احمد، اگر بنده نماز اهل آسمان و زمین را بگذارد و روزه اهل آسمان و زمین را بگیرد و همانند فرشتگان شکم او از خوراک تهی ماند و پوشاکش چون برهنگان باشد، ولی در قلب او ذره ای از محبت دنیا یا ریا و علاقه به خوش نامی یا ریاست و آوازه و یا زیور دنیا ببینم، در جوار قرب من نخواهد بود و محبت خودم را از دلش بر می دارم و دلش را تیره خواهم ساخت تا مرا فراموش کند و حلاوت معرفت خود را به او نخواهم چشانید".
امام حسین(ع) در دعای عرفه می‌گوید: "کی غایب شده ای تا آن که به دلیل و رهبری که به سوی تو راهنمایی بنماید، محتاج گردی؟ خدایا! کور است دیده ای که تو را بر خود شاهد و مراقب نمی نگرد".
کی رفتـه ای ز دل که تمـنا کنـم تو را
کی بوده ای نهفته که پیدا کنم تو را
غایب نگشته ای که شَوَم طالب
حضورپنهان نگشته ای که هویدا کنم تو را
بنابراین معرفت حقیقی جز با فراهم ساختن اسباب و رفع موانع و آماده نمودن زمینه ها ممکن نیست.
خدا به فرمایش قرآن از رگ گردن به ما نزدیک تر است.و حتی ازما به خودمان نزدیک تر است. اگر ازاو مهجور و از شهودش محرومیم، حایل و حجاب را خود ایجاد کرده ایم.
یار نزدیک تر از من به من است
وین عجب تر که من از وی دورم
با اسباب و وسایلی می توان این موانع را از پیش روبرداشت که مهم ترین آن ذکر قلبی و زبانی است. یکی از راه های نیل به ذکر قلبی، این است که انسان سعی کند به هرچه و به هر کس نگاه و توجه می کند، ارتباط آن را با خدامدّ نظر داشته باشد. البته این کار ساده ای نیست و احتیاج به تمرین فراوان دارد،ولی امری ممکن و شدنی است. تاکید قرآن بر تدبر در آیات الهی به منظور رسیدن به این ذکر قلبی است.
به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست
عاشقم بر همه عالَم که همه عالَم از اوست
یکی دیگر از عوامل توجه به خداوند، انس با قرآن وتدبر در آیات آن است. از نام های قرآن "ذکر و تذکره" است.قرآن مجید در وصف خود می‌فرماید: "ما قرآن را برای پند‌آموزی آسان کردیم، آیا پند گیرنده ای هست؟".این آیه در یک سوره چهار بار تکرار شده که نشانگر اهمیت تلاوت قرآن و توجه به مفاد ومفاهیم آن است. عامل دیگر توجه به خداوند، تفکر است. اهمیت تفکر تا بدان حدّ است که طبق برخی نقل ها برتر از شصت سال عبادت است.این تفکرشامل تفکر در نعمت های پروردگار، تفکر در نشانه ها و شگفتی های آفرینش، تفکر درصفات و افعال الهی، اندیشه در مورد خویش و تفکر در هدف آفرینش می‌شود. اگر کسی موفق شود با اسباب مذکور با خالق هستی اُنس پیدا کند، قطعاً از عنایت ویژه حضرت حق برخوردارخواهد شدو امداد غیبی را با تمام وجود لمس خواهد نمود.
در حدیث قدسی آمده است: "هر بنده ای که بر دل اونظر انداختم و دیدم حال غالب او ذکر من است،تدبیر امور او را عهده دار شده وهمنشین و همصحبت و انیس او می شوم".حضرت علی(ع) درباره احساس حضور خداوند در هنگام گناه فرمود: از خداوند چنان خوف و خشیت داشته باشد، گویا می بینی اش. اگر تو او را نمی بینی، او تو را می بیند. اگر براین اعتقادی که او تو را نمی بیند، پس کافر شده ای و اگر معتقدی که تو را می بیند و با این حال گناه کنی، پس او را از پست ترین بینندگان بر خود قرار داده ای".
