فارسی
جمعه 10 فروردين 1403 - الجمعة 18 رمضان 1445
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه
0
نفر 0

دلالت بر اخلاص در توحيد


منابع مقاله:

کتاب  : تفسیر و شرح صحیفه سجادیه جلد یک

نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان

 

حمد خداوندى را كه با آيات قرآن و معارفى كه از پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام رسيده ما را به اخلاص در عبادت و ايمان توجّه داد.

اخلاص در قرآن

«فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّينَ* أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ»

پس خدا را در حالى كه اعتقاد و ايمان را براى او [از هرگونه شركى ] خالص مى كنى، بپرست.* آگاه باشيد! كه دين خالص ويژه خداست.

إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلّهِ فَأُولئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْراً عَظِيماً» «1»

مگر كسانى كه [از گناه بزرگ نفاق ] توبه كردند و [مفاسد خود را] اصلاح نمودند و به خدا تمسّك جستند، وعبادتشان را براى خدا خالص ساختند؛ پس آنان در زمره مؤمنان اند، وخدا به مؤمنان پاداشى بزرگ خواهد داد.

قُلْ إِنِّى أُمِرْتُ أَن أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّينَ» «2»

بگو: من مأمورم كه خدا را در حالى كه ايمان و عبادت را براى او [از هر گونه شركى ] خالص مى كنم، بپرستم.

قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصاً لَهُ دينى» «3»

بگو: فقط خدا را در حالى كه ايمان و عبادتم را براى او [از هر گونه شركى ] خالص مى كنم، مى پرستم.

وَلَنا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُخْلِصُونَ» «4»

و اعمال ما مربوط به خود ما و اعمال شما مربوط به خود شماست و ما [در ايمان، اعتقاد، طاعت و عبادت ] براى او اخلاص مى ورزيم.

فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ» «5»

پس خدا را در حالى كه ايمان و عبادت را [از هر گونه شركى ] براى او خالص مى كنيد، بپرستيد گرچه كافران [از روش شما] ناخشنود باشند.

هُوَ الْحَيُّ لَاإِلهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِ الْعَالَمِينَ» «6»

اوست زنده [بى زوال ]، هيچ معبودى جز او نيست، پس او را در حالى كه ايمان و عبادت را براى او [از هر گونه شركى ] خالص مى كنيد، بپرستيد. همه ستايش ها ويژه خدا پروردگار جهانيان است.

وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ» «7»

در حالى كه فرمان نيافته بودند جز آن كه خدا را بپرستند و ايمان و عبادت را براى او از هرگونه شركى خالص كنند و حق گرا باشند و نماز را برپا دارند و زكات بپردازند؛ و اين است آيين استوار و ثابت.

 

اخلاص در روايات

فى مَواعِظِ النَّبِىِّ لِابْنِ مَسْعُودٍ: يَا ابْنَ مَسْعُودٍ إذا عَمِلْتَ عَمَلًا فَاعْمَلْ لِلَّهِ خالِصاً لِأنَّهُ لايَقْبَلُ مِنْ عِبادِهِ إلّاما كانَ خالِصاً. «8»

در مواعظ رسول خدا به ابن مسعود است: اى پسر مسعود! هرگاه كارى انجام دهى براى خدا و محض خدا خالص انجام بده؛ زيرا عملى جز عمل خالصْ قبول درگاه او نيست.

امام على عليه السلام فرمود:

طُوبى لِمَنْ أخْلَصَ لِلَّه عَمَلَهُ وَ عِلْمَهُ وَ حُبَّهُ وَبُغْضَهُ وَأَخْذَهُ وَتَرْكَهُ وَكَلامَهُ وَصَمْتَهُ و فِعْلَهُ وَقَوْلَهُ. «9»

خوشا به حال كسى كه عمل و دانش و دوستى و دشمنى و گرفتن و رها كردن و سخن و سكوت و فعل و قولش را براى خدا خالص كند.

امام صادق عليه السلام فرمود:

إنَّ رَبَّكُمْ لَرَحيمٌ يَشْكُرُ الْقَليلَ، إنَّ الْعَبْدَ لَيُصَلِّى الرَّكْعَتَيْنِ يُريدُ بِها وَجْهَ اللَّهِ فَيُدْخِلُهُ اللَّهُ بِهِ الْجَنَّةَ. «10»

پروردگار شما مهربان است، عمل كم را تقدير مى كند، هر آينه عبد دو ركعت نماز محض خدا بجا مى آورد، خداوند به سبب آن نماز او را وارد بهشت مى كند.

امام رضا عليه السلام از پدرانش از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل مى كند:

ما أخْلَصَ عَبْدٌ لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ أرْبَعينَ صَباحاً إلّاجَرَتْ يَنابيعُ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلى لِسانِهِ. «11»

عبدى كه چهل روز براى خدا خالص شود، چشمه هاى حكمت از قلبش به زبانش جارى مى شود.

امام عسگرى عليه السلام مى فرمايد:

اگر تمام دنيا را لقمه اى كنم و در دهان بنده اى خالص بگذارم گوئى در حقّ او تقصير كرده ام، واگر كافر را از آن منع كنم تا از گرسنگى و تشنگى به مرگ برسد سپس شربتى از آب به او بنوشانم انگار به اسراف در نعمت حق برخاسته ام.

اين فقير مسكين و عبد مستكين به پيشگاه حضرت دوست عرضه داشته:

يا رب تو علاج درد مايى

 

بردرد درون ما شفايى

ما خسته دل و فسرده حاليم

 

از بار گنه شكسته باليم

غرقيم همه به بحر عصيان

 

هستيم گداى لطف و احسان

با اين كه ز كبرْ خود نمائيم

 

در اصلْ فناى در فناييم

هستىّ و خوديّتى نداريم

 

از خويش منيّتى نداريم

بر درگه تو ذليل و خواريم

 

سرمايه بجز گنه نداريم

اى غوث و غياث بى پناهان

 

بخشنده جمله گناهان

يا رب تو ببين اسير نفسيم

 

عمرى است همه هوا پرستيم

از باده كبر جمله مستيم

 

آلوده هر گناه و پستيم

شد تيره ز معصيت دل ما

 

شد نار جحيمْ حاصل ما

بگشاى درى ز توبه اى يار

 

ما را تو ز معصيت نگهدار

ما گر چه به عهد بى وفائيم

 

لكن به در تو ما گداييم

بر سائل خود عنايتى كن

 

از غمزدگان حمايتى كن

     

اى مايه آبروى مسكين

 

ثابت قدمم نماى در دين

     

(مؤلف)

 

دور داشتن انسان از الحاد و شرك

دور بودن از شرك در هر كيفيّت و شكلش اعمّ از دنيا پرستى، مقام پرستى، شهوت پرستى، هوا پرستى، طاغوت پرستى، شيطان پرستى، محض عنايت و لطف حق به بندگان است.

چون ايمان خالص و عمل صالح بر شؤون حيات حاكم گردد بساط شرك از سرزمين هستى انسان، جمع مى شود.

شرك به فرموده قرآن در سوره لقمان «12»، ظلم عظيم است و هر كس تا وقت مرگ آلوده به آن باشد از رحمت خدا محروم خواهد بود و در آن زمان توبه اش پذيرفته نخواهد شد.

شرك ورزى به فرموده قرآن، باعث از بين رفتن تمام اعمال نيك انسان در دوره عمر اوست:

وَلَوْ أشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ ما كانُوا يَعْمَلُونَ» «13»

و اگر [آنان با همه عظمت و مقامى كه داشتند براى خدا] شريك قرار داده بودند، يقيناً آنچه عمل شايسته انجام مى دادند، تباه و بى اثر مى شد.

وَلكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ» «14»

ولى خدا ايمان را محبوب شما قرار داد و آن را در دل هايتان بياراست و كفر و بدكارى و نافرمانى را ناخوشايند شما ساخت، اينان [كه داراى اين ويژگى ها هستند] هدايت يافته اند.

 

تحبيب ايمان

«كسى يا چيزى را دوست داشتن در اثر پى بردن به زيبايى ها يا سودمندى هاى آن پيدا مى شود. ايجاد دوستى در دل كسى كردن به وسيله توجّه دادن به خوبى و زيبائى و سودمندى خواهد بود.

ايزد پاك، ايمان را به وسيله ذكر خوبى ها و ثواب ها و فضيلت هاى آن خواسته كه محبوب مسلمانان كند و بندگان عزيز خود را از اين فيض بزرگ برخوردار سازد. از جمله مباركه:

وَزَيَّنَهُ فى قُلُوبِكُمْ» «15»

و آن را در دل هايتان بياراست.

استفاده مى شود كه مقرّ ايمان، قلب است و ايمان از صفات جوانح است.

صفات قلبى، علل براى صدور افعال خارجى و صفات جوارحى است. در جمله:

وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ» «16»

و كفر و بدكارى و نافرمانى را ناخوشايند شما ساخت.

كفر و فسوق و عصيان را در مقابل ايمان قرار داده است. يكى از طرق تعريف، دانستن مقابل هاى معرَّف است و از اين تقابل مى توان راهى به حقيقتِ ايمان، پيدا كرد.

كفرْ انكار خدا و رسول است، پس ايمان اعتقاد به خدا و رسول است. فسوقْ پرده درى است، پس ايمان صفتى است قلبى و اعتقادى كه مردم با ايمان را از پرده درى و هتك نواميس متنفّر ساخته و جلوگيرى مى كند. عصيانْ گناه ونافرمانى است، پس ايمان عقيده اى است كه نمى گذارد از مردم باايمان تمرّد و نافرمانى حق صادر شود؛ زيرا از آن بيزار و متنفّرند.

با اين بيان تاحدّى مى توان به اندازه لطف حق كه ايمان را محبوب مسلمانان قرار داده پى برد؛ زيرا ايمان راه نجات از پليدى ها و زشتى ها و راه دخول در سعادت و خوشبختى هاست.

 

ناخوشايندى كفر و فسوق و عصيان

 بيزارى از كسى يا چيزى در اثر آگاه شدن بر زيان ها و زشتى ها و بدى هاى آن پيدا مى شود، بيزار كردن كسى را از چيزى به وسيله روشن كردن زيان ها و زشتى ها و بدى هاى آن است. قرآن در جمله:

وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ» «17»

و كفر و بدكارى و نافرمانى را ناخوشايند شما ساخت.

مى گويد: خدا شما را از كفر و پرده درى و نافرمانى بيزار كرده است. بيزار كردن خدا مسلمانان را از كفر و فسوق و عصيان به وسيله نماياندن زيان ها و شومى ها و زشتى هاى آنان است.

 

معناى كفر و عصيان و فسوق

كفرْ، انكار خدا و نعمت هاى اوست و صفتى است باطنى و از افعال قلبى، اين صفت قلبى ريشه كارهاى زشت و ناپسند مى باشد.

عصيان، اعمّ از فسوق است؛ زيرا فسوق اختصاص دارد به كسى كه مطيع بوده سپس از اطاعت دست برداشته و پرده درى كرده، ولى عصيان اعمّ است و عاصى شامل كسى كه از آغاز نافرمان بوده و هيچ گونه تلبّسى به اطاعت پيدا نكرده مى شود.

هر يك از كفر و فسوق و عصيان، با ايمان ضديّت دارند؛ زيرا ايمان، اعتقادى است در قلب كه موجب عمل در رفتار و گفتار باشد، پس كفر با ايمان دشمن است، فسوق با ايمان ضدّيّت دارد، عصيان با ايمان سازگار نيست، هر يك از اين سه

مى كوشند ريشه ايمان را قطع كنند.» «18» همان طور كه در آيه شريفه ملاحظه كرديد واقعيّت ها را خداوند، محبوب قلب انسان فرموده و قلب را از پستى ها، متنفّر نموده است.

بدتر از كفر و فسق و عصيان شرك است. قرآن و روايات به طور مفصّل به زشتى ها و زيان ها و ضررها و ضربه هاى شرك اشاره كرده اند و از اين طريق آن را منفور قلوب صافيه قرار داده اند و اين همان معنايى است كه از جمله دعا استفاده مى شود.

شرك، بنابر آيات قرآن اعمّ از شرك در قول و صفت و عمل و نيّت و عبادت است، در هر صورت چيزى را در جنب خدا قراردادن و از آن پيروى كردن شرك است و آن گناه بسيار بزرگ و در صورت ماندنش در قلب غير قابل آمرزش است.

در زمينه تفسير شرك به كتب گران بهاى تفسيرى و روايى به خصوص باب ايمان و كفر «بحار الأنوار» مراجعه نماييد.

بت پرستان مكّه، آفتاب پرست ها، پول پرست ها، كمك دهندگان به سقيفه و باند ننگين اموى و عبّاسى و فرمانبران از طواغيت، در همه دوره ها از مصاديق بارز مشركان هستند، دولت ها و مأموران آنها كه در راه خدمت به استعمارند و از منافع ملّت هاى خود چشم پوشيده، نوكرى اجانب را مى نمايند مشركانند و گناهانشان از اعظم گناهان و معاصى است.

 

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- نساء (4): 146.

(2)- زمر (39): 11.

(3)- زمر (39): 14.

(4)- بقره (2): 139.

(5)- غافر (40): 14.

(6)- غافر (40): 65.

(7)- بيّنه (98): 5.

(8)- بحار الأنوار: 74/ 105، باب 5؛ مستدرك سفينة البحار: 3/ 146.

(9) بحار الأنوار: 67/ 244، باب 54، حديث 16؛ المحاسن: 1/ 253، باب 30، حديث 276.

(10) بحار الأنوار: 67/ 242، باب 54، حديث 10؛ عيون أخبار الرضا عليه السلام: 2/ 69، باب 31، حديث 321.

(11) بحار الأنوار: 67/ 245، باب 54، ذيل حديث 19؛ مستدرك الوسائل: 16/ 253، باب 27، حديث 19774.

(12)- لقمان (31): 13؛ و [ياد كن ] هنگامى كه لقمان به پسرش در حالى كه او را موعظه مى كرد، گفت: پسركم! به خدا شرك نورز، بى ترديد شرك ستمى بزرگ است.

(13)- انعام (6): 88.

(14)- حجرات (49): 7.

(15)- حجرات (49): 7.

(16)- حجرات (49): 7.

(17)- حجرات (49): 7.

(18)- تفسير سوره حجرات، صدر: 83.

 

 

 


منبع : پایگاه عرفان
0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

آخرین مطالب

اگر نیازمندید هم انفاق کنید
نمازشب و نوافل
سيري در قرآن و قرآن پژوهي (2)
ارتباط میان مسئولیت اخلاقی و مسئولیت فقهی!
رمضان، بهترین فرصت برای طهارت روح
فرهنگ عاشورا وامام حسین(ع) مرکز ثقل اصول دين
بخشنده ترین مردم در نگاه امام حسین علیه السلام
چهره امام حسين(ع)
تمام شب در عبادت
عظمت شب قدر

بیشترین بازدید این مجموعه

مرجع بزرگ تقليد علامه ميرزا محمد حسين ناييني (ره)
استقامت زن در عفت و پاک دامنی
قابل توجه زنان آزاردهنده به همسر
دشمنى با جبرئيل دشمنى با خداست‏
ارتباط میان مسئولیت اخلاقی و مسئولیت فقهی!
الگویی برای دختران نخبه
افزایش رزق و روزی با نسخه‌ امام جواد (ع)
صدقه عامل دفع بلا
کرامات و معجزات حضرت فاطمه زهرا (س) (2)
متن دعای معراج + ترجمه

 
نظرات کاربر

پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز



گزارش خطا  

^