در سوره مبارکه صف آیه 6 چنین می خوانیم: "و اذ قال عیسی ابن مریم یا بنی اسرائیل انی رسول الله الیکم صدقا لما بین یدی من التوریة و مبشرا برسول یاتی من بعدی اسمه احمد فلما جاءهم بالبینات قالوا هذا سحر مبین"
و یاد آورید هنگامی که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خدا به سوی شما هستم در حالی که تصدیق کننده کتابی که قبل از من فرستاده شده یعنی تورات می باشم، و بشارت دهنده به رسولی هستم که بعد از من می آید و نام او احمد است، هنگامی که او (احمد) با معجزات و دلایل روشن به سراغ آنها آمد، گفتند: این سحری است آشکار. (ترجمه تفسیر نمونه)
چنانکه شما نیز در سؤال خوبتان اشاره کرده اید، بشارت حضرت عیسی به پیامبری به نام احمد است که مراد از این پیامبر، بدون شک حضرت محمد (ص) است. اما درباره اینکه چرا به جای احمد، نام محمد ذکر نشده، در تفاسیر مختلف پاسخهای متعددی ارائه شده است که به طور اختصار به پاسخهایی که عمدتا در دو تفسیر المیزان و نمونه بیان شده اشاره می کنیم:
الف- آنچنان که در تواریخ آمده، پیامبر اسلام از کودکی دو نام داشتند و مردم نیز او را با هر دو نام خطاب می کردند: یکی "محمد" و دیگری "احمد". نام "محمد" را عبدالمطلب برای او انتخاب کرده بود و نام "احمد" را مادرش آمنه. این مطلب در سیره حلبی مشروحا ذکر شده است.
ب- در اشعار فراوانی که از دوران حیات پیامبر (ص) بر جا مانده، به پیامبر اسلام با نام "احمد" اشاره شده است که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
از اشعار ابوطالب:
ارادوا قتل احمد ظالموهم و لیس قتلهم فیهم زعیم
ستمگران آنها، تصمیم قتل احمد را داشتند ولی برای این کار رهبری نیافتند
و ان کان احمد قد جائهم لحق و لم یأتهم بالکذب
قطعا احمد آئین حقی برای آنها آورد و هرگز آئین دروغ نیاورد
لقد اکرم الله النبی محمدا فاکرم خلق الله فی الناس احمد
خداوند پیامبر خدا محمد را گرامی داشت و لذا گرامی ترین خلق خدا در میان مردم احمد است
2- اشعار حسان بن ثابت
مفجعه قد شفها فقد احمد فظلت لالاء الرسول تعدد
مصیبت زده ای که فقدان احمد او را لاغر کرده بود و پیوسته عطایا و مواهب رسول خدا را بر می شمرد
3- اشعار حضرت علی (ع)
اتأمرنی بالصبر فی نصر "احمد" و والله ما قلت الذی قلت جازعا
آیا به من می گویی در یاری احمد شکیبایی کنم؟ به خدا سوگند من آنچه را گفتم از روی جزع و بی صبری نگفتم.
ساسمی لوجه الله فی نصر "احمد" بنی الهدی المحمد و طفلا و یافعلا
من به خاطر خدا در یاری احمد می کوشم همان پیامبر هدایت که در طفولیت و جوانی پیوسته ستوده بود.
ج- در روایات مربوط به شب معراج نیز وارد شده که خداوند در آن شب، بارها پیامبر را با عنوان "احمد" خطاب کرد.
د- نکته قابل توجه دیگر این است که نام احمد تنها بین مسلمین معروف نبوده بلکه اهل کتاب نیز از آن آگاه بودند. دلیل این ادعا حدیثی به نقل از امام حسن (ع) است که می فرمایند: "عده ای از یهود نزد رسول خدا آمدند،. داناترین آنها از حضرت پرسید: به چه دلیل محمد و احمد نامیده شده ای؟ ... حضرت فرمود: محمد نامیده شدم زیرا در روی زمین ستایش گشته ام و احمد نامیده شدم زیرا در آسمان ستایش شده ام.)[1]
دلیل دیگر: زمانی که پیامبر آیه مزبور را برای مردم مدینه و مکه خواند قطعا به گوش اهل کتاب نیز رسید، هیچ کس از مشرکان و اهل کتاب، این اشکال را مطرح نکردند که انجیل از آمدن "احمد" بشارت داده اما نام تو "محمد" است. این سکوت، دلیل گویایی بر شهرت نام احمد در آن محیط است زیرا اگر اعتراضی شده بود برای ما نقل می شد چرا که اعتراضهای دشمن حتی در مواردی که بسیار زننده بود نیز در تاریخ ثبت شده است.
از مجموع نکات یاد شده به روشنی استفاده می شود که در آن زمان و محیط نام "احمد" یکی از نامهای معروف پیامبر اکرم (ص) بوده است و لذا جای هیچ گونه شک و شبهه و اشکالی از سوی اهل کتاب نبوده است.[2]
پاسخ دیگری که به صورت احتمالی می توان به این سؤال داد این است که: بی تردید زبان حضرت عیسی و قومش عربی بوده است و آنچنانکه در کتب تفسیری آمده است، واژه موجود در متن سریانی اناجیل "پارقلیطا" و در متن یونانی "پیرکلتوس" است و این دو واژه به معنای شخص مورد ستایش است که به لحاظ ترجمه هم می تواند ترجمه "احمد" باشد و هم ترجمه "محمد". و از آنجا که هر دو اسم در زمان نزول آیه معروف بوده، این آیه تنها به ذکر یکی از ایندو اسم یعنی "احمد" اکتفا کرده است.
خلاصه آنکه گر چه در زمان فعلی نام "محمد" از "احمد" مشهورتر است ولی از آنجا که در زمان نزول آیه نام "احمد" نیز از اسامی معروف پیامبر بوده است و دلایل مختلف تاریخی و نقلی بر این نکته دلالت دارد، جایی برای اشکال بر آیه باقی نمی ماند.
[1]علل الشرایع ص 127 باب 106 ج 1.
[2]ر.ک تفسیر نمونه ج 24 صص 77-79، تفسیر المیزان ج 19 صص 263-264 ذیل آیه مورد بحث.
|
