از نگاه قرآن و احاديث اسلامي، جواني؛ بهار زندگي و بهترين فرصت براي خود سازي و سازندگي است. اين فرصت به قدري ارزشمند است كه در قيامت حسابرسي جداگانه از ايام عمر دارد. اما كمتر جواني است كه تا خزان پيري اش فرا نرسد ارزش بهار جواني را آنگونه كه شايسته است بشناسد.
اميرالمومنين علي عليه السلام مي فرمايند:
«انما قلب الحدث كالارض الخاليه ما القي فيها من شي قبلته»
«همانا دل جوان، مانند زمين خالي است كه هر چه در آن افكنده شود آن را مي پذيرد»
پيامبر خدا با عنايت به اين اصل مهم تربيتي؛ در اغاز بعثت، تلاش خود را براي دعوت جوانان به اسلام متمركز كرد و نتيجه گرفت. از اين رو به اصحاب خود نيز توصيه مي كرد كه مواظب جوان ها باشند:
«شما را به نيكي با جوانان سفارش مي كنم؛ زيرا نرم ترين دل ها را دارند به راستي كه خداوند مرا بشارت دهنده و هشداردهنده برانگيخت. جوانان با من پيمان بستند و پيران با من به مخالفت برخاستند. و آن گاه فرمودند: «فطال عليهم الامد فقست قلوبهم ؛ يعني: و عمر آنان به درازا كشيد و دل هايشان سخت گرديد.».
امام صادق عليه السلام براي تبليغ مكتب اهل بيت عليهم السلام به ابوجعفر احول چنين توصيه مي فرمايد:
«جوانان را درياب، كه آنان به سوي هر نيكي اي پُر شتاب ترند.»
همه مردم در هر سني كه باشند مكلف اند خويشتن را اصلاح كنند از ناپاكي ها بپرهيزند و از گناه خود در پيشگاه الهي عذر بخواهند. ولي انجام اين وظيفه مقدس براي جوانان بهتر و مهم تر است زيرا آنان در دوران شباب اساس زندگي تمام عمر خود را پي ريزي مي كنند. چه بهتر كه از اين فرصت استفاده نمايند و خويشتن را از تربيت هاي بد دوران كودكي و پليدي هاي گناه تطهير كنند و عمري را به پاكي و نيكي بگذرانند.
رسول خدا صلي الله عليه و اله و سلم در اين باره مي فرمايند: توبه از گناه هميشه پسنديده است ولي درسنين جواني بهتر و پسنديده تر است.
جوانان بايد اقتضاي طبع جواني را بشناسند و خويشتن را از هر جهت تحت مراقبت قرار دهند. بايد بدانند دوران جواني، دوران شهوت و غضب است، دوران غرور و خود پرستي و دوران غفلت و بي خبري است، و همواره در راه زندگي خطراتي در پيش دارند كه سعادتشان را تهديد مي كند.
اگر در جواني اسير هوي پرستي و تمايلات نفساني خود شوند و خواهش هاي طبيعي و شهوات غريزي بر آنان حاكم و فرمانروا گردد بيم ان است كه از صراط مستقيم منحرف شده و سرانجام در پرتگاه گمراهي و تيره روزي سقوط كنند.
اميرالمومنين علي عليه السلام مي فرمايند: كسي كه شرافت باطني و گوهر انساني خود را بشناسد، اين شناسايي، او را از پستي هاي شهوت و آرزوهاي باطل مصون خواهد داشت.
پس؛ براي جلوگيري از سقوط و تباهي دنيا و آخرت، مي بايست جوانان استعدادهاي معنوي و لياقت هاي روحي خود را بشناسند و براي نيل به خوشبختي و سعادت ابدي و اينكه انسان واقعي باشند و به مدارج كمال روحاني نايل شوند تصميم قطعي بگيرند. در كنار اين خودشناسي، آشنايي با قرآن و دين شناسي براي جوانان نيز از اهميت ويژه اي برخوردار است.
جوانان بايد براي درمان بيماري هاي دروني خود كه ممكن است ناشي از تربيت هاي غلط دوران كودكي باشد، خود را تحت تعاليم عاليه اسلام و مربيان عالم و پاك نهاد قرار دهند و به دامان اهل بيت عليهم السلام پناه ببرند. و به اين ترتيب خود را از قيد آموزش هاي بد و صفات ناپسند آزاد ساخته و از عوارض نامطلوب آن ها در امان بمانند.
در نظر اولياي دين عليهم السلام، غلبه بر خواهش هاي نارواي غرايز و اجتناب از ناپاكي و گناه نه تنها دليل بر عزم ثابت و قدرت نفس آدمي است بلكه مايه عزت و سرافرازي است. جواناني كه خواهان محبوبيت و افتخارات واقعي هستند بايد شخصيت خود را بر اساس خويشتن داري و غلبه بر هواي نفس استوار نمايند و از اين راه موجبات آبرومندي و خوشبختي هميشگي خود را فراهم آورند.
ناگفته نماند كه غلبه بر غرايز و شهوات نيرومند، كاري بس دشوار و مشكل است. ولي كساني كه در طفوليت و يا ايام بحراني بلوغ، با تربيت صحيح پرورش يافته اند و بر اثر مراقبت هاي پي گير مربيان لايق، تعاليم الهي در اعماق جانشان نفوذ كرده ، واجد آنچنان شخصيت نيرومندي هستند كه مي توانند بر تمايلات نفساني خود حاكم شده و غرايز نارواي خود را سركوب سازند.
براي نمونه به يك مورد از تاريخ اسلام اشاره مي شود:
يزيد بن معاويه پسري داشت كه در نظرش بسيار عزيز بود نام او را معويه گذارده بود و علاقه داشت كه به خوبي تربيت شود . موقعي كه به سن تحصيلي رسيد معلم لايق و با فضيلتي را به نام «عمرالمقصوص» براي تعليم و تربيت او برگزيد و فرزند خود را به وي سپرد.
عمرالمقصوص از مردان باايمان و از دوستداران واقعي اميرمومنان علي عليه السلام بود و در باطن از رفتار ظالمانه معاويه و فرزندش يزيد سخت تنفر داشت.اين معلم شايسته در طول سنواتي كه عهده دار تعليم و تربيت معاويه بن يزيد بود همه مباني اسلامي و ايماني را به وي آموخت و تمام وجودش را از اشعه فروزان تعاليم قرآن شريف روشن كرد و اورا يك فرد معتقد به اسلام و حقوقو اهل بيت عليهم السلام بار آورد.
او 20 ساله بود كه پدرش يزيد را از دست داد و مردم او را براي جانشيني برگزيدند. و با وي بيعت خلافت بستند.
جانشيني يزيد و فرمانروايي بر يك كش.ر پهناور، براي معاويه جوان، بهترين وسيله ارضاي تمنيات غريزي اش بود اما معلم دانا و لايقش، در پرتو ايمان به خدا و تعاليم قرآن او را چنان با اراده و نيرومند ، آزاده و مستقل بار آورده بود كه مقام عظيم خلافت، با تمام شكوه و جلالش نتوانست شخصيت وي را در هم بشكند و او را اسير شهوات نمايد.
معاويه بن يزيد بر سر يك دو راهي بسيار مهم و حساس قرار گرفته بود. بايد تصميم مي گرفت و يكي از آن دو را اختيار مي كرد. سرانجام نيروي ايمان و تربيت هاي عميق مذهبي، بر هواي نفس پيروز شد و از خلافت كناره گيري كرد و در كمال صراحت و شجاعت، به مقام و رياستي كه آلوده به انواع گناهان بود پشت پا زد.
پس جوانان مسلمان بايد با خود باوري و اعتماد به استعدادهايي كه خداوند متعال در وجود انسان به وديعت گذاشته و تلاش براي شكوفا ساختن آنها، هر چه بيشتر و بهتر پيوند خود را با مبدأ و معبود همه زيبايي ها و كمالات، يعني آفريدگار جهان، تقويت نمايند و بدانند كه در سايه ي همين پيوند، سعادت هميشگي آنان تامين خواهد شد.
منبع: برگرفته واقتباس از كتاب جوان از نظر عقل و احساسات، محمد تقي فلسفي- [و] حكمت نامه جوان، محمدي ري شهري.
منبع : پایگاہ اینترنتی انھار
