بشر بر حسب طبیعتش نیکى را دوست دارد و خوش دارد که نیکوکار باشد و دیگران وى را بدین صفت بشناسند ، این حالت از فطرت و طبیعت بشر ریشه مى گیرد چون طبیعتش خوب را دوست مى دارد و بد را زشت مى شمارد و چون خود دوستى نیز طبیعى است ، این دو که با هم همراه شوند و کارآیى را داشته باشند ; دستاوردشان چنین مى شود که هر کس دوست مى دارد که به خوبى و نیکى شناخته شود . اینک معرفى قرآن از نیکوکارى :نیکى این نیست که روى خود را به سوى مشرق و مغرب کنید ، بلکه نیکى واقعى و کامل ، که شایسته است در همه امور شما ملاک و میزان قرار گیرد ، منش و رفتار و حرکات کسانى است که به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب آسمانى و پیامبران ایمان آورده اند ، و مال و ثروتشان را با آنکه دوست دارند به خویشان و یتیمان و درماندگان و در راه ماندگان و سائلان و در راه آزادى بردگان مى دهند ، و نماز را با همه شرایطش برپاى مى دارند ، و زکات مى پردازند ، و چون پیمان بندند وفاداران به پیمان خویشند ، و در تنگدستى و تهیدستى و رنج و بیمارى و هنگام جنگ شکیبایند ; اینانند که در دین دارى و پیروى از حق راست گفتند ، و اینانند که پرهیزکارند . آیه کریمه مشتمل است بر دو بخش : نفى و سلب ، اثبات و ایجاب .در بخش نفى ، نیکوکارى پندارى و خیالى را باطل مى سازد در بخش ایجاب ، نیکوکارى حقیقى را معرفى مى کند .در آغاز چنین مى گوید : گمان نبرید رو به مشرق و مغرب ایستادن نیکوکارى است و خود را بدان دلخوش کرده ، نیکوکار بدانید .مسیحیان به کلیسا رفتن ورو به مشرق ایستادن و اورادى خواندن را نیکوکارى مى دانند و انجام مراسم دین و آیین نزد آنان همین مى باشد وبس .یهودان به کنشت رفتن و به سوى مغرب رو کردن و نیایشى را انجام دادن را نیکوکارى مى دانند و تنها به این کار در انجام وظایف دینى بسنده مى کنند ، قرآن به هر دو گروه هشدار مى دهد و خطاى آنان را به ایشان اعلام مى دارد .این طرز فکر در میان مسلمانان نیز موجود است .دسته اى از انجام فرائض دین امتناع دارند و مى گویند : قلب بایستى پاک باشد و قلب ما پاک است و جاى دین در دل است .دسته اى دیگر نیز در فرار از انجام مراسم مذهبى با آنان شریک اند ، تفاوتى که اینان دارند آن است که نیکوکارى را ساعتى نشستن و ذکرى را صدها بار گفتن مى دانند !گروه هاى چهارگانه با چنان منطقى نادرست در پى خواهش دل مى روند و آنچه که دل بخواهد آن مى کنند و خود را آدم خوب و نیکوکار مى شمارند ، اینان خود را گول مى زنند و بدین وسیله تقوا و پرهیزکارى را انکار مى کنند و ظلم و ستم را در جهان برقرار مى سازند .قرآن چنین منطقى را تخطئه مى کند و این روش ها را نیکوکارى نمى داند و خطاى بشر را آشکار کرده ، وى را راهنمایى مى کند .سپس در بخش اثبات نیکوکارى را معرفى مى کند چون منفى بافى ، روش قرن نیست ; قرآن از رازى بزرگ پرده برمى دارد ، رازى که براى بسیارى نهفته است و آن راز چنین است : نیکوکارى ترکیبى است از کار دل و کار اعضا و جوارح و کسى که از این مجموعه شریف برخوردار باشد ، نیکوکار خواهد بود .با دل تنها نیکوکارى محقق نمى شود ، با ذکر زبانى کسى نیکوکار نخواهد شد ، با ساعتى سرپا ایستادن و به سوى مشرق و یا مغرب رو کردن ، کسى سعادتمند نمى شود و عدالت اجتماعى برقرار نمى گردد .نیکوکارى از دو چیز تشکیل مى شود : یکى قلبى و درونى و دیگر پیکرى و برونى .ایمان به خدا ، ایمان به رستاخیز ، ایمان به فرشتگان ، ایمان به پیامبران ، ایمان به کتاب هاى آسمانى ; از وظایف قلب و درون بشر است و آن که قلبش آکنده از این ایمان ها باشد ، گفتارش و رفتارش ایمانى و نورانى خواهد بود .نیکوکارى پیکرى ، راهنمایى است براى وظایف اعضا و جوارح و آن عبارت است از کمک و یارى خویشان و نزدیکان ، نوازش کردن یتیمان ، نوا دادن به بینوایان ، دستگیرى واماندگان ، نجات دادن بردگان ، وفا کردن به عهد و پیمان ، استقامتورزى بردگان ، استقامتورزى در بى نوایى و تهیدستى ، پایدار بودن در نبرد ، نماز خواندن ، زکات پرداختن .
