حدیث عقل و نفس آدمی درآیینه قرآن

انصاریان، حسین، قم، مرکزتحقیقاتی دارالعرفان، چاپ اول، 1387، 479 صفحه، وزيري.
(مجموعه آثار62 ؛ سيري در معارف اسلامي (3) مجموعه سخنراني هاي استاد حسين انصاريان)

مجموعه سخنرانی های استاد حسین انصاریان درباره نسبت بین عقل و نفس در پرتو آیات قرآن کریم است. دراین کتاب نخست به داستان یوسف و زلیخا در قرآن کریم و در ضمن آیات سوره یوسف اشاره شده و به شرح و بررسی پیامدهای اخلاقی و تربیتی این سوره پرداخته شده است. نگارنده یوسف(ع) را نماینده دیدگاه حق در قرآن شمرده و دیدگاه زلیخا را به مسایل محدود و غیرعقلانی توصیف می کند. وی در ادامه به بررسی سیمای پیامبراسلام(ص) در قرآن می پردازد و دو نگاه حق و باطل در قرآن را با توجه به عملکرد آن حضرت و شخصیت ایشان معرفی می کند و پیامبراسلام(ص) را شخصیتی نمونه از نگاه اولیاء الهی توصیف می کند. در بخش دیگری از کتاب نقش حواس ظاهری و باطنی انسان در رشد و کمال انسان ها و همچنین سقوط و هلاکت آن ها مورد بررسی قرار گرفته و پیروان حس های ظاهری و باطنی از نگاه قرآن معرفی شده است. تأثیر عقل و قلب در هدایت بشر عنوان مبحث بعدی است که نگارنده در آن به تفکر و تعقل و ضمیرآگاه انسان هایی مانند «حر» و «اویس قرنی» در پیدا کردن راه هدایت پرداخته است و افکار منفی و تأثیر آن ها را در پیدایش انحرافات فکری، اخلاقی و اجتماعی را بررسی نموده است. پیامدهای تفکر و بیداری قلب از نگاه قرآن و شناخت دنیا و راه درست زندگی کردن در آن از مباحث بعدی ارائه شده در کتاب است که نگارنده در آن با رویکردی روایی به بحث پرداخته است. نگارنده تفکر در نظام هستی را سبب همسویی انسان با خلقت ارزیابی کرده و رابطه قلب و فهم و نگرش به عالم هستی به ویژه در حیوانات مهم عنوان کرده و معجزات حضرت موسی(ع) در قرآن و رفتار عجیب بنی اسرائیل در قبال این معجزات را قابل تأمل می داند و نقش تفکر و شخصیت و تأثیر آن در رفتار انسان را بیان می کند. تفکر و ظهور ولایت، پیدایش ولایت جزئیه و کلیه در انسان، استفاده درست از فرصت در رسیدن به سعادت واقعی، زمینه ها و عوامل بیداری و مرگ قلب، گرایش های قلب آدمی و فرعونی شدن یا یوسف شدن ضمیر انسان، انتخاب خدا و دنیا دو راه پیش روی انسان، ویژگی های مؤمنین در کلام امیرالمؤمنین علی(ع)، وجود نور الهی در ضمیر انسان ها و نقش آن در سعادت آدمی، تفکرات معنوی عامل رشد و کمال انسان، معیار علم خداشناسی و توحید، وصیت امام حسن مجتبی(ع) در مورد رعایت تقوای الهی و تفکر در امر دنیا و آخرت و اوصاف مؤمنان در آیات و روایات از دیگر مباحث ارائه شده در این کتاب می باشد.