انتظارات امام صادق(ع) از شيعيان

 مسلما ادعاي زباني شيعه بودن نمي تواند ما را در جرگه پيروان راستين آن امامان هدايت قرار دهد و لازمه اين كار پيروي عملي از آموزه هاي آنان كه همان آموزه هاي قرآني و پيامبر است مي باشد. 
1- خدمت رساني به مردم :خدمت رساني و همياري در بين پيروان اهل بيت باعث نزديكي دل ها و تحكيم ارتباط ها مي شود، ائمه ما از جمله امام صاد(ع) نه تنها در گفتار، شيعيان را به همكاري و همياري و خدمت رساني دعوت مي كردند بلكه با عمل نيز اين مسئله را به اثبات رساندند. امام صادق(ع) در زمينه خدمت رساني به مردم به شيعيان خود چنين سفارش فرمود: «يابن جندب الماشي في حاجه اخيه كالساعي بين الصفا و المروه و قاضي حاجته كالمشحط في سبيل الله يوم بدر و احد و ما عذب الله امه الا عند استهانتهم بحقوق فقراء اخوانهم[1]؛ اي پسر جندب! هر كه در راستاي برآوردن حاجت برادر (ديني)اش گام بردارد، چون كسي باشد كه ميان صفا و مروه (براي انجام حج) گام برداشته است. و برآورنده حاجت برادر (ديني) همچون كسي است كه در جنگ بدر و احد (در صدر اسلام) در راه خدا، به خون خويش آغشته است (و به شهادت رسيده است) خدا هيچ امتي را دچار عذاب نساخته مگر هنگامي كه به حق و حقوق برادران مستمندشان سستي(و بي اعتنايي) نموده اند». در ادامه مي فرمايد: اي پسر جندب! به شيعيان ما برسان و به آن ها بگو: مبادا گروه ها (و طرز فكرهاي منحرف) شما را اغفال كنند، به خدا سوگند! به ولايت ما (اهل بيت) نتوان دست يافت مگر با تقوا... و ياري كردن برادران ديني (با مال و جان) در راه خدا و هر كس بر مردم ستم نمايد، شيعيان ما به شمار نيايد».[2]راستي چرا اين سفارشات و انتظارات در جامعه تشيع كم رنگ شده است؟ با اين كه از علامت بارز شيعه همدردي و همياري و خدمت رساني بوده است چنان كه آن حضرت مي فرمايد: «به راستي شيعيان ما به چند ويژگي شناخته شوند: (از جمله) بذل و بخشش به برادران ديني.»[3] انتظار فوق را تمام امامان معصوم(ع) از شيعيان خويش دارند، امام باقر(ع) پدر بزرگوار امام صادق(ع) نيز چنين انتظاري را از پيروان خود دارد. شخصي به امام باقر(ع) عرض كرد الحمدلله شيعيان شما خيلي زياد هستند، امام نگاه پرمعنايي به او كرد و فرمود: اين ها كه مي گويي شيعيان ما هستند، آيا اين كارها را انجام مي دهند؟ «آيا ثروتمندان اين افراد به حال فقراء و مستمندان خود توجهي دارند و به آن ها رسيدگي مي كنند؟ آيا بزرگان و نيكوكاران اين افرادي كه شما آن ها را شيعه مي خوانيد خطاها و اشتباهات خطاكاران را مي بخشند و آن ها را مورد عفو و گذشت قرار مي دهند(يا آن ها را چندين برابر مجازات مي كنند و زجر مي دهند!؟) آيا اين ها مواسات و همدردي دارند؟ خوشبختي هاي خويش را بين همديگر تقسيم مي كنند، (شاديهاي شان را با هم قسمت مي نمايند؟) آن مرد (وقتي اين ويژگيها را شنيد شرمنده شد) و گفت: نه (اين صفات را دارا نيستند) حضرت فرمود: چنين افرادي شيعه ما نيستند، شيعه كسي است كه آن چه را گفتم عمل كند.»[4]
2-ولايت مداري و ولايت پذيري :يكي ديگر از انتظارات امام صادق(ع) از شيعيان اين است كه نسبت به امامان خويش معرفت و شناخت داشته باشند و بعد از شناخت، بادل و جان، ولايت آن ها را بپذيرند و سراپا تسليم فرامين آن بزرگواران باشند، و آن چنان به ولايت اهل بيت دلبسته باشند كه شادي و خزن خود را، خوشي و ناخوشي و تمام لذائذ و شدائد زندگي را با ولايت و محبت ائمه اطهار(ع) پيوند زنند، محبت اهل بيت آن چنان در دل و جانشان رسوخ كرده كه تمام گفتار و كردار، و عكس العمل ها را با ولايت و محبت آن ها مي سنجند، امام صادق(ع) در اين زمينه مي فرمايد: «خداوند شيعيان ما را رحمت كند كه از زيادي سرشت ما آفريده شده اند و با آب ولايت ما عجين گشته اند، آنان به خاطر اندوه (و غصه هاي) ما غمناك مي شوند و شاد مي شوند بخاطر شادي ما».[5]البته هميشه اين گونه بوده و هست كه مدعيان ولايت مداري فراوانند ولي ولايت پذيران واقعي كم و اندك مي باشند، امام صادق(ع) با تبيين علائم هر يك، صفوف ولايت مداران اصلي را از غيرش جدا فرموده است، آن جا كه مي فرمايد: «شيعه سه دسته اند، گروهي بوسيله ما زينت مي يابند (و ما را وسيله عزت و آبروي خويش قرار مي دهند) و گروهي بوسيله ما مي خورند (و ما را وسيله درآمد زندگي دنيايي خويش قرار داده از اين طريق زندگي مي كنند و گروهي از ما و به سوي ما هستند با امنيت ما آرامش مي يابند و با ترس ما ترسانند، بذر،(هاي كاشته نشده اسرار را) پخش نمي كنند و در برابر جفاكاران خودنمايي ندارند، اگر پنهان باشند كسي سراغ آن ها را نمي گيرد و اگر آشكار باشند به آن ها اعتنا نمي شود (يعني شهرت گريز و بي نام و نشانند) آن ها (بحقيقت) چراغهاي هدايتند(و راهنمايان خلق).«عاشقان روي جانان جمله بي نام و نشانندنامداران را هواي او دمي بر سر نيامد»امام صادق(ع) علاوه بر سفارش هاي مكرر بر ولايت پذيري و ولايت مداري شيعيان خويش، در مكتب تربيتي خويش شيعيان ولايي تربيت نموده و آنان را ولايت مدار بار مي آورد، در اين زمينه داستان عبدالله بن يعفور يكي از شيعيان با اخلاص و فداكار كه در پذيرش ولايت ائمه اطهار(ع) اسوه اي كامل و نمونه اي بارز براي تمامي شيعيان مي باشد، شنيدني است. او با همه عظمت علمي و موقعيت اجتماعي در برابر فرمان امام خويش تسليم محض بود.وي روزي در حضور پيشواي ششم نشسته بود و از وجود حضرتش بهره مي برد، در اين بين عبدالله ضمن سخناني، كلامي را به امام(ع) اظهار نمود كه مورد عنايت حضرت قرار گرفت، اين سخن كه از ژرفاي جان او و عمق ايمان وي ريشه مي گرفت، مي تواند درسي فراموش نشدني و الگويي مناسب براي تمام پيروان و دوستداران اهل بيت باشد.عبدالله به امام صادق(ع) عرض كرد: «سوگند به خدا! اگر اناري را از وسط دو نصف كني و بفرمايي كه نصف آن حلال و نصف ديگرش حرام است، مطمئنا گواهي خواهم داد كه: آنچه را گفتي حلال و نصف ديگرش حرام است، مطمئنا گواهي خواهم داد كه: آنچه را گفتي حلال، حلال است و آن نصفي را كه فرمودي حرام، حرام است (و هيچگونه اعتراضي نخواهم كرد) پس آن حضرت فرمود: خدا تو را رحمت كند، خدا تو را رحمت كند».[6]آري شيعه واقعي سرا پا تسليم فرمان امام خويش مي باشد و هرگز اهل بيت را رها نخواهد كرد، چنان كه آن حضرت در جاي ديگر فرمود: «كذب من زعم انه من شيعتنا و هو متمسك بعروه غيرنا [7]؛ دروغ پنداشته آن كسي كه خود را شيعه ما مي داند ولي به ريسمان (سرپرستي و ولايت) غير ما (اهل بيت) چنگ مي زند» چرا كه رستگاري و سعادت ابدي جز در سايه پذيرش امامت امامان معصوم(ع) ميسر نيست.امام صادق(ع) فرمود: «بخدا قسم ما (همان) نعمتي هستيم كه خداوند به بندگانش عنايت فرموده و بوسيله ما رستگار شود آن كسي كه رستگار شده است (و به سعادت ابدي دست يافته است) و شيعه واقعي آن است كه بدنبال امامان خويش باشند و پا جاي پاي آن ها گذارند.[8] به همين جهت امام صادق(ع) فرمود: «شيعه ما نيست كسي كه به زبان بگويد شيعه هستم ولي در عمل با ما مخالفت كند و آثار ما را زير پاگذارد، ولكن شيعه كسي است كه با زبان و دل با ما موافق باشد و آثار ما را پيروي كند و مانند ما رفتار نمايد، چنين كساني شيعه (واقعي) ما هستند.»[9]
 3- انجام عمل شايسته و دارا بودن اوصاف بايسته: يكي ديگر از مهمترين انتظارات امام صادق(ع) از شيعيانش اين است كه از نظر رفتاري بدنبال انجام كارهاي نيك و شايسته باشند و از نظر اخلاقي برخوردار از اوصاف نيك و پسنديده، و قرين به اخلاق زيباي اسلامي. حضرتش بر اين انتظار سخت پاي فشرده و با بيان هاي مختلفي آن را ابراز فرموده است، در يك جا مي فرمايد: «شيعتنا اهل الهدي و اهل التقي و اهل الخير و اهل الايمان و اهل الفتح و الظفر؛[10]شيعيان ما اهل هدايت و تقوا، اهل خير و نيكي و اهل ايمان و پيروزي و موفقيت مي باشند. در جاي ديگر فرمود: بخدا قسم شيعه ما نيست مگر كسي كه عفت شكم را داشته باشد (و از خوردن حرام دوري نمايد) و براي خدا عمل كند و اميد ثواب از او داشته باشد و (تنها) از عقاب او ترس داشته باشد»[11]و گاه با بررسي بازتاب اعمال نيك شيعيان و اخلاق برجسته آن ها در جامعه، انتظار خويش را با تأكيد بيشتري از پيروان خود اعلام مي دارد، از جمله مي فرمايد: «به هر كس كه پيرو ما است و به گفته هاي ما گوش فرا مي دهد سلام مرا ابلاغ كن، و (بگو) من همه شما (شيعيان) را به تقوي، پرهيزكاري در دين، و تلاش و كوشش در راه خدا، و راستگويي و امانت داري، و سجده طولاني، و نيكو همسايه داري...، سفارش مي كنم، زيرا هرگاه كسي از شما به اين سفارشات من عمل كند مردم مي گويند: اين «جعفري مذهب» (و شيعه) است. و من از اين (اثر اجتماعي) و از اعمال شما شادمان مي شوم و ساير مردم نيز مي گويند: اين است روش ادب و تربيت امام صادق(ع): ولي اگر برخلاف اين (روش صادقانه و مورد انتظار) بوديد، من از عملكرد شما غمگين و شرمنده مي گردم!! و مردم نيز (با ناراحتي) خواهند گفت: اين هم اثر تربيتي امام صادق(ع)!! (و اين هم شيعه امام صادق(ع) «[12]بياييم با رفتارمان امامان خويش را شرمنده و سرشكسته نسازيم و آبرو و عظمت آن ها را حفظ كنيم.امام صادق(ع) درخواست مي كند كه: «كونوا لنازينا ولاتكونوا علينا شيناً، قولوا للناس حسنا و احفظوا السنتكم و كفوا عن الفضول و قبح القول[13]؛ (شيعيان) زينت (و آبرومندي) ما باشيد نه باعث ملامت و سرزنش ما، با مردم نيكو سخن بگوييد، و زبانتان را حفظ كنيد و از زياده روي و زشت گويي بازداريد.يكي از شيعيان حضرت به نام «شقراني» از تقسيم خليفه وقت «منصور دوانيقي» محروم ماند، در كنار خانه خليفه منتظر فرصت بود تا با شفاعت و وساطت كسي حق خود را بگيرد، حضرت صادق(ع) سهم او را گرفت و به وي داد آن گاه فرمود: اي شقراني اعمال نيك از همه نيكو است، ولي از تو نيكوتر است چون به ما نسبت داري (و شيعه ما هستي) و كارهاي زشت از همه زشت است ولي از تو زشتتر است (چون كه به ما نسبت داري)»[14](14) لازم به يادآوري است كه شقراني از خدمت گزاران پيامبر اكرم(ص) بود و عمر طولاني كرده بود و تا زمان امام صادق(ع) زنده بود، ولي گرفتار مشروب بود، لذا امام صادق(ع) به او تذكر داد كه تو با ديگران تفاوت داري، تو به ما اهل بيت نسبت داري لذا احترام اين مقام و موقعيت را حفظ كن، چرا كه شيعه بايد اهل عمل نيك، ورع و پرهيزكاري باشد، چنان كه امام صادق(ع) فرمود: «احق الناس بالورع آل محمد و شيعتهم، كي تقتدي الرعيه بهم[15]؛ سزاوارترين مردم به تقوا و دوري از حرام، آل محمد(ص) و شيعيان آن ها هستند، تا ساير مردم نيز به آنان تأسي نمايند. در اين زمينه امام صادق (ع) فرمود:«كونوا دعاه الناس بغير السنتكم ليرو امنكم الورع و الاجتهاد و الصلاه و الخير فان ذلك داعيه[16] مردم را با غير زبان خود به كارهاي نيك دعوت كنيد، تا آنان از شما تقوي و ورع و تلاش و كوشش در نماز و كارهاي خير ببينند، و اين راه(عمل) جاذبه بيشتري دارد (و بهتر مردم را به سوي نيكي ها جذب مي كند)».
4- حسابرسي اعمال :انتظار ديگري كه امام صادق (ع) از شيعيانش دارد، رسيدگي به اعمال و داشتن محاسبه در شبانه روز است، لازم است انسان درابتداي هر روز نسبت به اعمال نيك و دوري از گناه خود «مشارطه» و قرار دادي داشته باشد، و در طول روز مواظبت و «مراقبه» داشته باشد و درپايان روز «محاسبه» و حسابرسي، در اين زمينه امام صادق (ع) سخنان ارزشمندي دارد كه به برخي از آنها اشاره مي شود، درادامه حديث تحف العقول مي فرمايد:«اي پسر جندب لازم است هر مسلماني كه ما را مي شناسد (شيعه ما هستند)درهر شب و روز به ارزيابي اعمال خود بپردازد و محاسبه نفس نمايد، اگر (بعد از محاسبه) دركارنامه خودكردار نيكي ديد بر آن بيفزايد و اگر گناهي مشاهده كرد از آن آمرزش بخواهد تا روز قيامت رسوا نگردد. خوشا به حال بنده اي كه برخطا كاراني كه از نعمت ها و خوشي هاي دنيا برخوردار شده اند غبطه نبرد. خوشا به حال بنده اي كه دنبال آخرت باشد و براي به دست آوردن آن بكوشد».[17]در جاي ديگر فرمود:«بيدار باشيد سپس محاسبه كنيد نفستان را قبل از آنكه مورد محاسبه قرار گيريد. براستي در قيامت پنجاه موقف (براي حسابرسي) وجود دارد كه درهر موقفي هزار سال توقف لازم است. سپس آيه را تلاوت كرد كه «در روزي كه مقدار پنجاه هزارسال»[18]حسابرسي براي آن است كه انسان گذشته را جبران، و در مقابل عمر اين سرمايه گرانبها كه از دست داده چيزي بدست آورده باشد، واي بحال آن كسي كه سرمايه را ازدست بدهد و سودي نبرد و بدا بحال آن كس كه سرمايه را بدون هيچ نتيجه اي از دست بدهد، امام صادق (ع) در اين زمينه مي فرمايد: كسي كه دو روزش مساوي باشد ضرر كرده (چرا كه سرمايه را از دست داده و سودي نبرده) و كسي كه آخرين روزش بدتر از روز قبل باشد، ملعون (و از رحمت خدا بدور) مي باشد و كسي كه (از نظر روحي و معنوي) فزوني در جان خود نمي يابد روبه كاستي است، و هركسي كه رو به كاستي باشد مرگ براي او بهتر است (چرا كه جلو ضرر و زيان بيشتر او گرفته مي شود)».[19]
5- دوري از گناه و محرمات :از انتظارات مهم تمام امامان مخصوصاً امام صادق (ع) اين است كه شيعيان از گناه به شدت دوري نمايند و هرگز به بهانه شفاعت و محبت اهل بيت، دور گناه نروند، چرا كه گناه راه رسيدن به محبت و ولايت اهل بيت را نيز سد مي كند، متأسفانه امروزه درجامعه بر اين باورند كه مي توانند هر گناهي انجام دهند، و هر عمل زشتي را مرتكب شوند، آن گاه به گريه و عزاداري در محرم و صفر واظهار محبت به اهل بيت (ع) همه را جبران كنند. از طريق ربا و كلاه برداري پول در مي آورند ولي مقداري از آن را نذر امام حسين (ع) مي كنند به خيال اينكه حساب پاك شده است. خمس و زكات مال خود را نمي پــردازند ولي به زيارت ثامن الحجج يا به عتبات عاليات (كربلا و نجف) مشرف مي شوند، نماز نمي خوانند اما در شب عاشورا تا نصف شب سينه مي زنند و... اينان بدانند كه هرگز ائمه ما از آن ها راضي نمي شوند، مگر دست از گناه بردارند امام باقر (ع) دراين باره مي فرمايد.به خدا قسم كسي به خدا تقرب نمي يابد مگر بوسيله طاعت و بندگي، ما مدركي براي دوري از آتش در دست نداريم و نه كسي به نفع خود از خدا حجتي گرفته است، (بنابراين) هر كس مطيع و فرمانبر خدا باشد او براي دوست و نزديك است و هر كس خدا را معصيت كند دشمن ما شمرده مي شود، و (بدانيد كه) رسيدن به ولايت و دوستي ما جز از راه عمل و دوري از حرام ميسر نيست».[20]علي (ع) فرمود:«دوست ونزديك پيامبر اسلام كسي است كه خدا را فرمان برد، اگر چه خويشاوندي اش با آن حضرت دور باشد، و دشمن رسول خدا(ص) كسي است كه خدا را فرمان نبرد، هرچند از نزديكان نسبي آن سرور باشد.»[21] آري درپيشگاه خداوند و معصومان سلمان فارسي مطيع خدا و بلال حبشي پيرو حق، از ابالهب كه عموي پيامبر است ولي كافر به خداوند است و متمرد نسبت به فرامين الهي، برتر و بالاتر است.امام صادق(ع) نه تنها انتظار دارد كه شيعيان، گناه و معصيت نكنند بلكه از شركت در مجالس گناه نيز خودداري كنند. چرا كه يكي از عوامل تأثيرگذار بر روح آدمي محيط اطراف، از جمله محفل هاي آلوده است، لذا امام صادق(ع) مؤمنين را از شركت در چنين محافلي نهي نموده است. آن جا كه فرمود: «لا ينبغي للمؤمن اني يجلس مجلساً يعصي الله فيه و لا يقدر علي تغييره[22]؛ براي مؤمن شايسته نيست كه در مجلسي بنشيند كه در آن معصيت خداوند انجام مي شود و او توانايي تغيير آن را ندارد.
6- رسيدگي به اهل و عيال: انتظارات ائمه(ع) و امام صادق(ع) منحصر به معنويات و مسائل عبادي نيست، بلكه در مسايل خانوادگي و روزمره نيز امام صادق(ع) سفارشات و انتظاراتي دارد، يكي از آن ها توسعه دادن به زندگي خانوادگي و خوشرفتاري، و برخورد نيك با همسر و فرزندان است. شيعه راستين امام صادق(ع) هيچگاه نسبت به اهل و عيال خويش، تنگ نظر، سخت گير و بدرفتار نيست. بلكه تلاش مي كند به نحو شايسته اي با خانواده معاشرت نمايد و در حد امكان و توان به امور معيشتي و رفاهي خانواده توسعه دهد، حضرت صادق(ع) در اين باره مي فرمايد: «عيال يك مرد (زن و فرزند همانند) اسير اويند، هركسي كه خداوند نعمتي به او عنايت كند پس بايد به خانواده (زيردستان) خود گشايشي در زندگي ايجاد كند كه اگر چنين نكند قريب است كه اين نعمت از دست او خارج مي شود.»[23] در روايت ديگري آن حضرت پيروانش را به خوش اخلاقي و نيكي به خانواده سفارش نموده آن را موجب طولاني شدن عمر انسان مي داند، آن جا كه فرمود: «من حسن بره في اهل بيته زيد في عمره؛ هر كس با خانواده خود نيكو رفتار نمايد عمرش طولاني خواهد شد».
7- توجه به قرآن و تلاوت آن :قرآن به عنوان كتاب هدايت الهي براي انسان، همه ساحت هاي مادي و معنوي او را دربرمي گيرد. تمام قلمروهاي زندگي ظاهري و باطني فردي و اجتماعي اخلاقي و حقوقي دنيايي و آخرتي و جز آن از آغاز آفرينش و مبدأشناسي تا مسير و برنامه زندگي و سر منزل نهايي، همه مورد توجه تشريع و تبيين الهي است بدين جهت يكي از انتظارات مهم امام صادق(ع) از شيعيان اين است كه به اين كتاب الهي و گنجينه بي پايان معارف الهي و عهدنامه ميان خدا و انسان بيشتر توجه كند، لذا فرمود: قرآن عهدنامه اي است بين خدا و خلقش، براي مسلمان شايسته است كه به عهدنامه خود بنگرد و در هر روز پنجاه آيه از آن را تلاوت كند»[24]قطعاً مراد خواندن تنها نيست، بايد خواندن توأم با انديشه و تفكر، و عمل همراه باشد، چنان كه امام قرآن ناطق حضرت صادق(ع) فرمود:«بر شما باد به (تلاوت و مراجعه) قرآن. پس هر آيه اي يافتيد كه كساني قبل از شما (با عمل نمودن به آن) نجات يافته اند، شما نيز به آن عمل كنيد (تا نجات يابيد) و هر آيه اي را مشاهده كرديد كه بيانگر هلاكت پيشينيان است شما هم از آن پرهيز كنيد.»[25] و درباره آثار و بركات قرآن خواندن فرمود: «خانه اي كه در آن قرآن تلاوت شود و يا خداي عزوجل شود بركتش فراوان، و ملائكه در آن حضور مي يابند و شياطين از آن دور مي شوند، و براي اهل آسمان روشن ديده مي شود چنان كه كواكب براي زمينيان نوراني ديده مي شود و خانه اي كه در آن قرآن تلاوت نشود و خداي بزرگ ياد نشود بركتش كم و ملائكه از آن فاصله مي گيرند و شياطين در آن حضور مي يابند.آن چه گفته شد و ناگفته هاي زياد، انتظاراتي است كه امام صادق(ع) از شيعيان خويش دارند. باشد كه چنين باشيم.
منبع:
[1] . تحف العقول، ص .5404- بحار، ج 71، ص .313
[2] . همان
[3] . همان
[4] .همان
[5] . شيخ محمد مهدي حائري، شجره طوبي(نجف، مكتبه الحيدريه)، ج 1، ص .3
[6] . رجال كشي، ص .249
[7] . ابي جعفر محمدبن بابويه الصدوق، فضائل الشيعه و صفات الشيعه، ص .45
[8] . بحارالانوار، ج 24، ص .51
[9] . وسائل الشيعه ج 11، ص 196 و بحارالانوار ج .68 ص .164
[10] . اصول كافي. ج .2 ص 233 و فيض كاشاني، المحجه البيضاء، ج 4، ص .353
[11] . صفات الشيعه ص .49
[12] . وسائل الشيعه، ج 8، ص .389
[13] . ابوالفضل طبري، مشكوه الانوار، ص .173
[14] . شيخ عباس قمي، سفينه البحار، ج 1، ص 708 و مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص .236
[15] . سفينه البحار، ج 2، ص 643
[16] . اصول كافي، ج 2، ص 78 و سفينه البحار، ج 2، ص .643
[17] . تحف العقول، ص .536
[18] . تفسير نورالثقلين ج .5 ص .413
[19] . شيخ صدوق، امالي ص .531
[20] . اصول كافي، ج 2، ص 74 و تحف العقول، ص .540
[21] . نهج البلاغه فيض الاسلام، حكمت92، ص .1129
[22] . وسائل الشيعه، ج 11، ص .503
[23] . اربلي، كشف الغمه، ج 2، ص .207
[24] . كافي ج 2، ص .609
[25] . بحار ج 92، ص 94