Əl- həmdu lillahi rəbbil- aləmin" «الحمد لله رب العالمین» barəsində İmam Həsən Əsgərinin (ə) təfsiri nədir?

İmam Həsən Əsgəri (ə)- ın təfsiri, o həzrətə nisbət verilir ki, bəzi səbəblərə görə, bəziləri bu nisbəti yəqini bilmirlər.[1] Bu təfsirdə, "Fatihətul- kitab" (Həmd) və "Bəqərə" 288- ci ayəyədək, rəvayət formasında təfsir olubdur ki, Quran elmləri terminində ona "məsur" təfsir deyilir.[2]

Hər halda "Əl- həmdu lillahi rəbbil- aləmin" «الحمد لله رب العالمین» ayəsi barəsində İmam Həsən Əsgəri (ə)- ın təfsirinin xülasəsi belədir:

"Əl- həmdu lillahi «الحمد لله» yəni Allah bəndələrinəverdiyi bəzi nemətləri, qısaca onlara tanıtdırıbdır. Bu ona görədir ki, bəndələr onları ətraflı şəkildə tanımağa qadir deyillər. Çünki onun nemətləri o qədər çoxdur ki, nə samaq olar, nə də tanımaq. Ona görə də onlara buyurdu: Deyin: "Əl- həmdu lillah."[3]

Davamında. O həzrət "Rəbbil- aləmin"- in təfsiri və izahında bu məsələlərə işarə buyurur:

1. Aləmlərin Rəbbi, bütün yaranmışlara ruzi verir. Onları öz himayəsində saxlayır. Onlara əhatəsi var, məsləhətinə əsasən hamısını tədbir edir və o bəndələrinə həqiqətən mehriban və rəhimlidir.[4]

    

2. Bütün varlıqların ruzisi məlum və bölünmüşdür. Adəm övladı, dünyada istədiyi din və üslubla rəftar edə və hansı mövqedə olsa da, ona ruzi yetişər. Adəm övladı və onun ruzisi arasında pərdə və mane yoxdur. Ruzi özü onu axtarır, o həddəcən ki, əgər bir şəxs ruzisinin tələbinə geciksə, ruzi onu axtarır, necə ki, ölüm də onun dalıncadır.[5]

    

3. Şiələr Allaha onlara verdiyi fəzilət və üstünlüyə görə, təşəkkür etməlidirlər.[6] Bu barədə, Allah- Taala həzrət Musa (ə)- a etdiyi xitabında, İslam Peyğəmbəri (s)- in digər Peyğəmbərlərdən və həmçinin Peyğəmbərin ümmətinin digər Peyğəmbərlərin ümmətindən üstünlüyünü vəsf edib və Peyğəmbər (s)- in ümmətini səsləyərək belə buyurur: Ey Məhəmmədin ümməti! Yəqinliklə bilin ki, sizə olan qəza vəqədərim belədir ki, rəhmətin qəzəbimdən və əfv və bağışlamam əzabımdan qabaqdır. Deməli, məni çağırmamışdan qabaq, duanızı qəbul etdim və məndən istəməmişdən qabaq, sizə bağışlandım. Əgər sizlərdən biri "a ilahə illəllah vəhdəhu la şərikə ləh və ənnə Muhəmmədən əbduhu və rəsuluh"- a şəhadətlə mənim görüşümə gəlirsə, sözündə sadiq, əməlində haqlı olsa, (yəni dediyi və bildiyi bütün şeyə əməl edir) Əli bin Əbi Talibin Məhəmməd (s)- in qardaşı və vəsisi və onun vəlisi olduğuna şəhadət versə, [7]Məhəmmədə itaətdə olduğu kimi ona itaətə də əməl etsə və onun övliyalarının (rüzgarın pakları və seçilmişləri) İlahi höccətlərinin dəlilləri və haqq ayələrinin möcüzələrini açıqlayan olmalarını və Allah və Peyğəmbərindən sonra, Allahı övliyaları olmaları olduqlarına şəhadət versə, onu behiştimə daxil edərəm.[8]

    

4. Deməli, Allaha bütün bu nemətlərinə görə həmd və səna edib, deməliyik: "Əl- həmdu lillahi rəbbil-aləmin" «الحمد لله رب العالمین» .[9]